لمس خورشید

گروه فناوری- کاوشگر خورشیدی «پارکر» ناسا که برای مطالعه عمیق خورشید و تاثیر آن بر منظومه شمسی طراحی شده است، به یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای علمی در تاریخ فضا دست یافت. این فضاپیما موفق شد به نزدیک‌ترین فاصله به خورشید برسد و اطلاعاتی از نزدیک‌ترین فاصله ممکن را جمع‌آوری کند. این کاوشگر فقط 6‌میلیون و 100هزار کیلومتر با خورشید فاصله داشت و همچنین رکورد سرعت خود را شکست. براساس گزارش اسپیس، روز سه‌شنبه ساعت 15:23 به وقت ایران کاوشگر پارکر به نزدیک‌ترین فاصله خود با خورشید رسید. البته در این پرواز ارتباط کاوشگر با زمین قطع شد.
به گفته ناسا، اولین ارتباط با این کاوشگر 27‌دسامبر (7دی‌) برقرار خواهد شد تا از سلامت آن اطمینان حاصل شود. البته این بیست‌ودومین باری بود که پارکر از نزدیک خورشید عبور می‌کند و بعدها نیز این کار را خواهد کرد اما این بار کاوشگر از همه به خورشید نزدیک‌تر شد و دیگر به این اندازه نزدیک نخواهد شد. کاوشگر پارکر ناسا تنها فضاپیمای ساخته بشر بوده که تا این حد به خورشید نزدیک شده است. البته این کاوشگر رکوردشکنی‌های دیگری نیز دارد. در تیرماه امسال، پارکر به سرعت 635‌هزار و 266کیلومتر در ساعت رسید تا رکورد سریع‌ترین جسم ساخته‌شده توسط بشر را ثبت کند. دانشمندان می‌گویند این فضاپیمای خورشیدی در شب کریسمس با سرعت 692‌هزار کیلومتر در ساعت حرکت می‌کرد و بار دیگر رکورد سرعت خود را شکسته است. در مقام مقایسه، این رکورد حدود 300‌برابر بیشتر از حداکثر سرعت جنگنده جت لاکهید مارتین روی زمین است. البته کاوشگر پارکر ناسا برای رکوردشکنی ساخته نشده و هدف و ماموریت آن کسب اطلاعات بیشتر درباره خورشید است. این فضاپیما برای انجام ماموریت دشوار خود باید دمای 980‌درجه سانتیگراد خورشید را تحمل کند. دانشمندان امیدوارند این داده‌ها به حل یکی از مساله‌های قدیمی اتمسفر بیرونی خورشید کمک کند. دانشمندان آن را «مساله گرمایش تاج» می‌نامند. این مساله به این نکته توجه می‌کند که به‌رغم اینکه تاج خورشید دورتر از منبع اصلی انرژی (هسته) آن قرار دارد، بسیار داغ‌تر از سطح این ستاره، فوتوسفر، است. طبق مدل‌سازی‌های دانشمندان هرچه به هسته ستاره‌ها نزدیک‌تر می‌شویم؛ جایی که ستاره‌ها با انرژی همجوشی هسته‌ای هیدروژن را به هلیوم تبدیل و انرژی آزاد کنند، دما باید بیشتر شود. به نظر می‌رسد تمام لایه‌های خورشید از این قانون پیروی می‌کنند، به‌ جز تاج که می‌تواند به دمای بیش از یک ‌میلیون و 100هزار درجه سانتیگراد برسد. در فوتوسفر که به هسته نزدیک‌تر است، دما حدودا به 4‌هزار و 100درجه سانتیگراد می‌رسد.
از طرفی یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای این نفوذ تاریخی، امکان مطالعه ساختار پلاسمای خورشیدی و تعامل آن با میدان‌های مغناطیسی در مقیاس بسیار نزدیک است. این اطلاعات به دانشمندان کمک می‌کند تا به پرسش‌هایی که دهه‌ها بی‌پاسخ مانده‌اند، نظیر چگونگی شتاب‌گیری بادهای خورشیدی یا علت افزایش غیرمنتظره دمای تاج خورشیدی در مقایسه با سطح خورشید، پاسخ دهند. با ادامه ماموریت پارکر، پیش‌بینی می‌شود این کاوشگر در عبورهای بعدی، به فاصله‌های حتی نزدیک‌تری دست یابد و داده‌های ارزشمندتری از خورشید جمع‌آوری کند که می‌تواند تاثیر بسزایی بر فهم ما از ستاره مرکزی منظومه شمسی و تعامل آن با سیارات داشته باشد.
در نهایت کاوشگر خورشیدی «پارکر» ناسا با موفقیت تاریخی خود در لمس تاج خورشیدی، دریچه‌ای نوین روی علم فیزیک خورشیدی گشود. این ماموریت نه‌تنها نقطه اوجی در مهندسی فضایی و فناوری‌های پیشرفته محسوب می‌شود، بلکه از نظر علمی نیز آغازی بر درک عمیق‌تر و کاربردی‌تر از تعاملات پیچیده بین خورشید و محیط بین‌سیاره‌ای است. نتایج اولیه ماموریت نشان می‌دهد که داده‌های جمع‌آوری‌شده می‌تواند برای حل یکی از بزرگ‌ترین معماهای خورشیدی، یعنی علت افزایش غیرمنتظره دمای تاج خورشیدی در مقایسه با سطح خورشید (پدیده‌ای که به «پارادوکس دمایی» معروف است)، راهگشا باشد. این اطلاعات همچنین امکان تحلیل دقیق‌تر مکانیسم‌های تولید و شتاب‌گیری بادهای خورشیدی و چگونگی پراکندگی میدان‌های مغناطیسی در فضای اطراف خورشید را فراهم می‌آورند. چنین داده‌هایی به فیزیکدانان اجازه می‌دهد تا مدل‌های دقیق‌تری از رفتار پلاسمای خورشیدی ارائه دهند که می‌تواند به پیش‌بینی بهتر پدیده‌های آب‌وهوای فضایی منجر شود. از طرفی با توجه به اینکه تعاملات میان بادهای خورشیدی و فضای میان‌ستاره‌ای نقش کلیدی در شکل‌گیری و تکامل منظومه‌های سیاره‌ای دارند، اطلاعات پارکر می‌تواند پایه‌ای برای ماموریت‌های آینده به فضای میان‌ستاره‌ای باشد. این دانش، به‌ویژه در برنامه‌های بلندپروازانه برای ارسال کاوشگرها به خارج از منظومه شمسی، نقشی حیاتی ایفا خواهد کرد.
کاوشگر پارکر، با نزدیک‌تر شدن به خورشید از هر زمان دیگری، نه‌تنها افق‌های علمی جدیدی را گشود، بلکه مسیر انسان را برای تعامل عمیق‌تر با پدیده‌های بنیادین کیهانی هموار کرد. این ماموریت نشان داد که محدودیت‌ها در علوم فضایی تنها موانعی موقتی هستند که با نوآوری و همکاری جهانی قابل ‌غلبه‌اند. در آینده اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط پارکر به بهبود امنیت فضایی، ارتقای فناوری‌های پیشرفته و توسعه دانش بشر درباره جایگاه ما در جهان کمک خواهد کرد.