4 - 03 - 2021
لغو تحریمها، شاید وقتی دیگر
نادر کریمیجونی- قطعنامه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی علیه اقدامات اتمی ایران فردا در نشست این شورا به تصویب خواهد رسید چراکه اروپاییها و آمریکاییها درصدد ارسال یک پیام صریح و روشن به تهران هستند و میدانند که روند فعلی، نتیجهای دلگرمکننده دربر ندارد و احتمال بازگشت ایران به میز مذاکره تقریبا صفر است. حتی چراغ سبزهای ایالات متحده آمریکا به متحدانش در کرهجنوبی، امارات متحده عربی و عراق برای آزادسازی بخشی یا تمام پولهای ایران هم انتظار ایرانیان را برآورده نکرد و باعث نرمش تهران برای پذیرش بازگشت آمریکا به میز برجام و آغاز مذاکرات رسمی یا غیررسمی میان تهران و واشنگتن نشد. در واقع واشنگتن انتظار داشت که اقدامات شرکایش مانند کرهجنوبی و امارات به عنوان یک گام از سوی ایران پذیرفته شود اما ایران همانگونه که مقامهای ارشد این کشور اعلام کردهاند منتظر انجام یک اقدام مستقل و آشکار که قابل راستیآزمایی باشد، از سوی واشنگتن هستند و ایرانیها آزادسازی پولهای خود در کرهجنوبی را به مجموعه اقدامات دیپلماتیک و غیردیپلماتیک خود نسبت میدهند و میگویند اگرچه رفتن ترامپ به طور کلی آزادسازی منابع مالی را برای ایران تسهیل کرده اما در این تسهیل بایدن و اطرافیانش هیچ نقش قابل اعتنایی نداشتهاند و به همین دلیل گروه جدید کاخ سفید مستحق دریافت هیچ پاداش یا اعتنا از جانب تهران نیستند.
اما در واشنگتن این گونه به مسائل نگاه نمیشود. واشنگتن از یک سو با فشارهای اعراب و اسراییل برای ادامه دادن به سختگیریها علیه ایران مواجه است و از سوی دیگر برای حفظ اعتبار حزب دموکرات، بایدن مجبور است به گونهای عمل کند که جمهوریخواهان و به ویژه هواداران ترامپ، امکان اعتبارزدایی از دولت جدید را نداشته باشند. حمله نهچندان موثر نیروهای ایالات متحده به نیروهای عراقی در مرز سوریه و عراق دقیقا با همین هدف صورت گرفته است. واشنگتن همچنین میخواهد پرونده ایران بهگونهای که آسیبی به دولت فعلی و اعتبار حزب دموکرات وارد نسازد پایان یابد. بایدن دقیقا میداند که بازسازی جایگاه ایالات متحده به واسطه رفتار غیرعاقلانه ترامپ در طول زمامداریاش بدون هزینه نخواهد بود اما مساله اینجاست که هزینه چقدر و از جیب چه کسی باید پرداخت شود. مسلم است که بایدن از هماکنون به پیروزی در دور دوم ریاستجمهوری میاندیشد و به همین دلیل این هزینه نباید به گونهای باشد که اعتبار او و تیم جدید کاخ سفید مخدوش شود.
مقاومت بایدن در قبال لغو تحریمهای ایران و بازگشت به میز توافق هستهای دقیقا با همین ملاحظات اتفاق افتاده است. اما اینها به ایران مربوط نیست و رفتار ایران بهگونهای مدیریت میشود که تنها منافعش را حاصل کند و از همین رو است که مواضع کشورمان از جانب رهبران و سخنگویان کاخ سفید ناامیدکننده خوانده شده است. خبر بدتر در این باره آن است که قرار نیست رفتار ایران تغییر کند و ناامیدی کاخ سفید پایان یابد. در واقع حتی اگر در نشست فردای شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، قطعنامه پیشنهادی ایالات متحده که از سوی اروپاییها نیز مورد تایید قرار گرفته را تصویب و کاهش تعهدات برجامی ایران را نکوهش کند، ایران تغییر محسوسی در رفتار خود نخواهد داد. حتی تهدیدهایی که از سوی مقامات ایرانی علیه صدور قطعنامه منفی شورای حکام در مورد کشورمان بیان شده نیز احتمالا موجد اتخاذ رفتار هیجانی و تند از سوی تهران نخواهد شد و توافقی که در سفر رافائل گروسی حاصل شده نیز آسیب نخواهد دید.اما پس از صدور این قطعنامه گام بعدی چه خواهد بود؟ تردیدی نیست که مذاکره تلفنی روحانی و ماکرون برای انتقال اصرار اروپاییها به منظور کوتاه آمدن ایران از مواضع سرسختانهاش و پذیرفتن مذاکره با ایالات متحده صورت گرفته است اما ایران همانند سالهای گذشته این اصرار و تقاضا را رد کرده و همچنان بر لغو تحریمها به عنوان پیششرط ورود آمریکا به مذاکرات اصرار میورزد. البته برخلاف گفتههای حسن روحانی گمان نمیرود که بایدن در هفتههای پیشرو قصد لغو تحریمها و نشستن بر سر میز مذاکره را داشته باشد. در موقعیت فعلی ممکن است آمریکا بخواهد از فرصت سه ماهه که ایران به آژانس داده، بهره ببرد و با خریدن زمان، ایران را به برقراری تعهداتش مجبور کند. اما ایران که فشارهای ترامپ را تحمل کرد اکنون لزومی به انداختن سپر و تسلیم نمیبیند. در عین حال خبر خوش برای ایران آن است که تخاصم میان اروپا و آمریکا با شرکای راهبردی تهران- چین و روسیه- در هفتههای اخیر افزایش یافته و تیرگیهای میان این دو بلوک اگر از گذشته و هنگام زمامداری ترامپ بیشتر نشده باشد، کمتر نیست. این به آن معنی است که تهران میتواند همچنان روی کمکهای پکن و مسکو حساب کند و به مقاومت در برابر اروپا و آمریکا ادامه دهد.به این ترتیب منازعه برجام و حل و فصل اختلافهای ایران با ایالات متحده و اروپا ممکن است مزمن و طولانی شود چراکه حتی اگر دولت بعدی ایران هم بر سر کار بیاید باید از راهبردها و سیاستهایی که رهبری نظام دستور میدهند پیروی کند و چنان که اعلام شده لغو تحریمها، سیاست تغییرناپذیر جمهوری اسلامی خواهد بود.با این وجود روحانی و اطرافیانش هشدار میدهند که ممکن است پنجره تعاملات میان ایران با اروپا و آمریکا بسته شود. این هشدار شاید به آن معنی باشد که روحانی فرصت دولت خویش را رو به اتمام میداند و مایل نیست افتخار شکست اروپا و آمریکا و لغو کامل تحریمها، نصیب دولت بعدی شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد