18 - 05 - 2022
لزوم پیوستن به پیمان اتاوا
رضا قربانی- بر اساس تعریف پیمان اتاوا که در سال ۱۹۹۷ در کشور کانادا مبنی بر منع بهکارگیری مینهای ضدنفر، انهدام ذخایر مینهای ضدنفر، جلوگیری از گسترش، تولید، فروش یا انتقال به صورت مستقیم و غیرمستقیم مینهای ضدنفر منعقد شد و تا به امروز ۱۵۷ کشور به آن پیوستهاند مین عبارت از هر وسیلهای است که روی سطح زمین یا زیر خاک قرار میگیرد و بهگونهای طراحی شده است که در اثر حضور، نزدیکی یا با تماس یک فرد منفجر شود.
۱۵۷ کشور عضو پذیرفتهاند که مینها تفاوتی بین نظامیان و غیرنظامیان قایل نیستند و بنابراین باید به هر نحو تولید آن متوقف و استفاده از آن برای مقاصد نظامی، سیاسی و امنیت مرزها ممنوع شود.
قدرت تخریب مینها به حدی گسترده است که کمترین خسارت به بار آمده از آن میتواند نقص عضو یک فرد باشد. قدرت تخریب مینها بسته به نوع آنها متفاوت است. برخی از مینها ترکشهای انفجاری آن در یک قوس افقی ۶۰ درجه و ارتفاع دو متری عمودی میتواند به شعاع ۵۰ متری خود را مورد آسیبهای جدی منجر به نقص عضو یا حتی مرگ قرار دهد و تا قسمت میانی پاها و بالاتر از زانو را به صورت کامل از بین ببرد. عموم مینها با فشاری حدود ۶ کیلوگرم به سطح آن منفجر خواهند شد و نوع دیگری از مینها با دو کیلوگرم فشار بر سطح آن منفجر شده و ترکشهای آن در یک قوس افقی ۳۶۰ درجه و تا ۳۵ متری ارتفاع از سطح زمین پراکنده میشوند و تا شعاع یکصد متری خود را مورد آسیب قرار میدهند.
در حال حاضر بر اساس گزارشهای سازمان ملل نزدیک به ۳۰ درصد از قربانیان مینها کودکان هستند که به واسطه ظاهر فریبنده مینها به شکلهای متنوع و رنگهای مختلف کودکان به گمان اینکه وسیلهای برای بازیهای خودشان یافتهاند با آنها تماس داشته و قربانی آن میشوند.
در حال حاضر نزدیک به ۱۱۰ میلیون مین زمینی در جهان وجود دارد و نزدیک به ۲۵۰ میلیون دیگر در انبارهای نظامی کشورهای مختلف نگهداری میشود تا در صورت لزوم مورد استفاده قرار گیرند.
هزینه تولید مینهای ضدنفر از حداقل ۳ تا حداکثر ۷۵ دلار متغیر است و هر سال از ۵ تا ۱۰ میلیون مین تولید میشود که میزان سود آن نزدیک به ۵۰ تا ۱۸۰ میلیون دلار برآورد میشود این در حالی است که هزینه خنثیسازی هر یک از مین کاشته شده حداقل ۲۵۰ دلار و حداکثر ۱۲۰۰ دلار هزینه در پی دارد. از دیگر نکات تاسف بار این مساله این است که برای کاشت و گسترش مینهای زمینی در هر دقیقه میتوان هزار مین را کاشت و گسترش داد در حالی که برای خنثیسازی آن با افراد کاملا متخصص حداکثر میتوان در هر شبانهروز ۲۵ متر زمین را از مین پاکسازی کرد و با توجه به گزارشهای فعالان ضدمین، سرعت کاشت مین، چهار برابر بیشتر از خنثیسازی آن و هزینه خنثیسازی آن از سه تا ۸۰ برابر بیشتر است.
سازمان ملل متحد در خوشبینانهترین حالت ممکن متصور شده خود اعلام کرد که مشروط بر توقف تولید و کاشت مین، برای از بین بردن مینهای زمینی در تمام دنیا نزدیک به یک هزار و یکصد سال زمان و حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه در پی خواهد داشت. بر اساس گزارشهای سازمان مراقبتهای جهانی، هر روز ۷۰ نفر در سراسر دنیا توسط مینها کشته میشوند و هر ۱۵ دقیقه یکبار فردی از انفجار مین یا جان خود یا اعضای حیاتی بدن خود را از دست میدهد. از مهمترین کشورهایی که به پیمان منع گسترش مینهای زمینی نپیوستهاند میتوان به ایران، آمریکا، روسیه، چین، عربستان، اسراییل، هند و امارات اشاره داشت. خسارت به عمل آمده مینها صرفا به زیانهای جانی خلاصه نمیشود بلکه از مهمترین زیانهای به بار آمده میتوان به غیرقابل کشت بودن زمینهای کشاورزی مناطق آلوده به مین اشاره نمود بهگونهای که در مجموع ۸۵ درصد از زمینهای افغانستان، کامبوج و آنگولا آلوده به مین و غیرقابل کشت هستند در صورتی که کشور افغانستان تاکنون ۱۵۵ میلیون دلار به خاطر رفتن احشام دامداران این کشور روی مین خسارت مالی دیده است و در صورت نبود مین این کشور به راحتی میتوانست تولیدات کشاورزی خود را حداقل ۹۰ و حداکثر ۲۰۰ درصد نسبت به شرایط کنونی خود افزایش دهد.
* موزامبیک: میزان امید به زندگی در این کشور ۴۶ سال است و یکی از مهمترین عوامل این مساله در کنار فقر و قحطی تعداد قربانیان زیادی است که مینها جان آنها را گرفته است.
* بوسنی و هرزگوین: مینها در این کشور هر ماه بهطور متوسط باعث کشته و زخمی شدن ۳۵ نفر میشوند.
*کامبوج: یکی از کشورهایی است که بالاترین میزان معلولیت جسمی در جهان را داراست و تاکنون نزدیک به ۴۰ هزار نفر از مردم این کشور به خاطر مین دچار معلولیت جسمی شدهاند. منابع جهانی اعلام کردهاند صرفا برای از بین بردن مینهای موجود در این کشور به بیش از یکصد سال زمان نیاز است.
* عراق: به ازای هر پنج خانواده عراقی، یک خانواده در مناطق آلوده به مین زندگی میکنند.
* افغانستان: هر روز بیش از ۲ تا ۱۰ نفر در افغانستان قربانی مین میشوند و ۵۰ درصد از مجروحان به خاطر نبود امکانات مناسب درمانی جان خود را از دست میدهند.
* آنگولا: به ازای هر فرد که در مناطق آلوده به مین زندگی میکنند، یک مین جان آنها را هر لحظه تهدید میکند.
* ایران: بنابر گزارش ترند، آلودگی مین در ۱۱۰۰ کیلومتر مرزهای غرب و جنوب غربی ایران با عراق در مساحتی حدود چهار میلیون و ٢٠٠ هزار هکتار در پنج استان آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان وجود دارد و گستردگی آن به حدی است که مانع بهرهبرداری کشاورزی، اکتشافات نفتی جدید و مطالعات باستانشناسی شده و تمامی آنها را به تعویق انداخته است.
مین در ایران
آمارهای رسمی دولت ایران در سال ۲۰۱۲ نشان میدهد که ۴۶ کشته و ۷۶ زخمی در ایران قربانیان انفجار مین بودهاند.
سازمانهای جهانی برآورد کردهاند در ایران هر ساله بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر قربانی مین میشوند و بنا بر این گزارش، یافتن و پاکسازی مینها در ایران به ویژه در کردستان به خاطر وزش بادهای سنگین و بارانهای زیاد که منجر به جابهجایی مینها و رسیدن آنها به مناطق کشاورزی و حتی مسکونی شده، بسیار سخت است.
از دیگر نکات حائز اهمیت این است که دولت ایران از زمان ایجاد پیمان اتاوا از پیوستن به این کنوانسیون جهانی خودداری کرده است.
منابع دولتی ایران بارها خاطرنشان کردهاند که با توجه به در اختیار قرار داشتن نیروهای متخصص و تجهیزات پیشرفته کافی نیازی به حضور در این پیمان و نظارتهای جهانی آن ندارند و با توجه به موقعیت خاص استراتژیکی ایران که محور انتقال مواد مخدر به سایر نقاط جهان است یکی از راههای کنترل مرزی خود و جلوگیری از قاچاق مواد مخدر و کالا را مینگذاری اعلام کرده و حتی مینگذاریهای خود را به کویر لوت که یکی از مناطق کویری گردشگری برای گردشگران است گسترش دادهاند که تمام این موارد مغایر با پیمان اتاواست.
عدم کاهش ورود مواد مخدر به کشور از مناطق مرزی و انتقال آن از کویر به سمت مناطق مرکزی ایران، قربانی شدن کول برها، مهاجران افغان، از بین رفتن متخصصان خنثیسازی مینها، فعالان محیطزیست و گردشگری نشان میدهند که روش کاشت مین برای مقابله با قاچاق کالا و مواد مخدر روشی نامتعادل، پر هزینه و ناموفق بوده و ضرورت بازنگری در این سیاست بیش از یش احساس میشود زیرا در صورت کاشت مین در هر منطقه آن منطقه باید علامتگذاری شود تا از آسیب دیدن شهروندان عادی جلوگیری شود و از سوی دیگر علامتگذاری مناطق کاشت مین میتواند قاچاقچیان مواد مخدر را مطلع کرده و روش پنهانسازی آن مناطق صرفا باعث آسیب رساندن به شهروندان عادی جامعه میشود.
براساس آمار سازمان ملل تنها ۱۰ درصد از شهروندانی که قربانی مین در کشورهای جهان میشوند مورد حمایتهای دولتی قرار میگیرند. در ایران نیز همچنان حمایت از حقوق مجروحان مین به شدت ضعیف گزارش شده به گونهای که برای کودکان زیر ۱۶ سال منجر به قطع عضو صرفا هزینه جراحی و درمان پروتز انجام میگیرد. با توجه به محرومیت مناطق آلوده به مین هزینه سفرهای درمانی خانوادهها مورد حمایت قرار نمیگیرد و صرفا به پرداخت کمک هزینه ماهانه ۶۰ هزار تومانی-که در برخی موارد هزینه یک داروی فرد مجروح نمیشود- از سوی کمیته امداد یا سازمان بهزیستی تامین و در خوشبینانه ترین حالت به پرداخت ۶۰ درصد از هزینههای درمانی اکتفا شده است و از حمایتهای اجتماعی، روان درمانی و شرایط بازگشت روحیه شخص قربانی به جامعه هیچ خبری نیست و این مسایل دلایل کافی و وافی برای پیوستن ایران به پیمان اتاوا را نشان میدهد تا از یک سو با همکاری با سازمانهای جهانی و استفاده از دانش و تجارب آنها برای خنثی سازی مینها و از سوی دیگر براساس میزان بودجه مشخصی که به کشورهای درگیر با بحران مین پرداخت میشود شرایط زندگی بازماندگان قربانیان و هزینههای زندگی افرادی که دچار نقص عضو میشوند را بهبود بخشید.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد