لزوم ایجاد مرجعی واحد در صنعت فولاد کشور

صنعت فولاد در ایران با پیشرفت‌های قابل‌توجهی طی سالیان اخیر همراه شده است؛ به نحوی که اکنون با تولید بیش از ۳۱ میلیون تن فولاد خام، در جایگاه نهم برترین فولادسازان جهان قرار دارد. در چنین شرایطی، فولادسازان بزرگ کشور با یکسری چالش‌های اساسی روبه‌رو شده‌اند که از جمله می‌توان به تامین پایدار خوراک (سنگ‌آهن) اشاره کرد. در چند سال گذشته به دلیل جزیره‌ای عمل کردن شرکت‌های معدنی، صنعت فولاد کشور با چالش عدم توازن عرضه و تقاضای مواد اولیه مواجه شده است و فولادسازان ناچارند برای رفع نیاز خود، به سمت سرمایه‌گذاری در بخش معدن حرکت کنند؛ این در حالی است که می‌توان با تشکیل اتاق فکری متشکل از اعضای انجمن‌های صنفی مختلف در صنعت فولاد، مانع از اتخاذ تصمیمات متعددی شد که ممکن است با یکدیگر در تداخل باشند.
وحید سیدعلی فعال معدنی در خصوص اهمیت زنجیره تولید فولاد و تامین پایدار خوراک (سنگ‌آهن) گفت: یکی از استراتژی‌های کشورهای توسعه‌‌یافته در مسیر رشد خود، اعتلای صنایع بزرگ و مادر و به دنبال آن رشد متوازن زنجیره‌های ارزش صنایع پایین‌دستی بوده است. به همین دلیل ‌‌هم‌اکنون اکثر کشورهای در حال توسعه با توجه به اهمیت این موضوع، در تلاش هستند با اقدامات توسعه‌محور خود، به جایگاه مناسب و بالاتری در بازارهای بین‌المللی دست پیدا کنند. در همین راستا در ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه، اقداماتی مانند تبیین و تدوین چشم‌انداز بلندمدت بخش معدن و صنایع معدنی، نویدبخش تحولی شگرف در این بخش است. با توجه به پتانسیل بالای ارزش‌افزایی و اشتغالزایی زنجیره فولاد، می‌توان گفت این صنعت از نقش بسزایی در رشد اقتصادی کشور برخوردار است و توسعه و ارتقای عملکرد آن، سبب هموارتر شدن مسیر پیشرفت و ترقی می‌شود. البته در این میان باید نکته مهمی را در نظر داشت که ادامه فعالیت هر صنعت، وابسته به متغیرهایی مشخص است که در صورت مهیا نبودن شرایط، کل زنجیره تولید و ارزش با چالش‌ مواجه خواهد شد. یکی از مولفه‌های تاثیر‌گذار در زنجیره فولاد که هم‌اکنون مساله‌ای حیاتی به شمار می‌آید، تامین پایدار خوراک (سنگ‌آهن) است؛ به همین دلیل زمانی توسعه صنعت فولاد محقق می‌شود که کل زنجیره، رشد متوازنی داشته باشد و با افزایش ظرفیت‌های تولید محصولات میانی و نهایی فولاد، تولید مواد اولیه نیز به تناسب افزایش پیدا کند. از این رو فعالیت شرکت‌های معدنی که وظیفه تامین خوراک صنایع فولادسازی را بر عهده دارند، بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده و با ظرفیت‌های ایجادشده در کشور و هدف‌گذاری تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تا سال ۱۴۰۴، تقاضای فولادسازان به مواد اولیه روند صعودی را طی می‌کند. برای تحقق این هدف، باید سالانه ۱۶۷ میلیون تن سنگ‌آهن در کشور تولید شود؛ در حالی که اکنون میزان تولید این ماده معدنی به ۱۰۳ میلیون تن در سال می‌رسد. به همین دلیل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور از سال ۱۳۹۷ هشدار جدی مبنی بر پایان ذخایر سنگ‌آهن با توجه به روند اکتشافات موجود اعلام کرده است و براساس برآوردهایی که به تازگی توسط دیوان محاسبات کشور شده، ذخیره فعلی سنگ‌آهن ایران حداکثر تا ۱۸ سال آینده پاسخگوی نیاز زنجیره فولاد کشور خواهد بود. بر همین اساس ضرورت دارد فولادسازان بزرگ کشور از حالا تمهیدات لازم را برای تامین پایدار و به موقع سنگ‌آهن مورد نیاز خود بیندیشند تا در آینده با مشکلات کمتری در این بخش مواجه شوند.
این فعال معدنی درباره اینکه ارزیابی شما از چالش‌هایی که در مسیر توسعه فعالیت‌های بخش معدن وجود دارد، چیست و چه راهکارهایی را برای رفع موانع موجود موثر می‌دانید‌، گفت: با توجه به صدا درآمدن زنگ خطر اتمام ذخایر سنگ‌آهن در ایران، هم‌اکنون شاهد شکل‌گیری موجی از پیشنهادات در راستای افزایش فعالیت‌های اکتشافی به خصوص اکتشافات عمیق هستیم، اما زمانی که سازمان‌های دولتی متولی براساس الگو‌ها و روش‌های سنتی در این زمینه گام برمی‌دارند، نمی‌توان انتظار داشت که در حوزه اکتشاف پیشرفت‌های قابل ‌توجهی حاصل شود؛ ضمن اینکه پیاده‌سازی برخی از روش‌های نوین معدنکاری توسط فعالان بخش معدن، چندان مورد استقبال نهادهای دولتی قرار نمی‌گیرد و آمایش‌ سرزمینی که تاثیر موثری بر این بخش داشته باشد، توسط این نهادها انجام نشده است. همچنین باید توجه داشت که تا به امروز به دلیل عدم وجود تجهیزات و ماشین‌آلات به‌روز در کشور، در زمینه اکتشافات عمیق اقدامات مهمی نشده است و اساسا این کار با شرایط موجود دارای صرفه اقتصادی نیست.
او ادامه داد: یکی از چالش‌های دیگری که پیش روی فعالان بخش معدن وجود دارد، مساله کمبود نیروی انسانی متخصص است؛ به طوری که اکنون با توجه به تفکرات غلطی که نسبت به فعالیت‌های معدنی در کشور شکل گرفته است، رشته معدن در دانشگاه‌ها پایین‌ترین میزان ورودی دانشجو را دارد و افراد تمایل چندانی به فعالیت یا تحصیل در این زمینه ندارند. در حال حاضر برخلاف افزایش ظرفیت‌ واحدهای فولادسازی در کشور و اهمیت بالای تامین پایدار مواد اولیه آنها، شرکت‌های معدنی به جای افزایش ظرفیت‌ تولید محصولات، به دنبال توسعه حلقه‌های بعدی زنجیره هستند. به همین دلیل این شرکت‌ها برای رفع نیاز خود، تمایلی به عرضه و فروش مواد اولیه در بازار ندارند و فولادسازان ناچارند به دنبال فعالیت در حوزه بالا‌دست زنجیره فولاد باشند. یکی از راهکارهایی که می‌تواند قسمت عمده‌ای از چالش‌های بخش معدن را مرتفع کند، تشکیل اتاق فکری متشکل از کارشناسان زبده و باتجربه از ابتدا تا انتهای زنجیره تولید محصولات فولادی است، زیرا در این صورت، انجمن‌های صنفی که هرکدام به صورت تخصصی در حوزه‌ای مشغول به فعالیت هستند، می‌توانند با همکاری سایر فعالان صنعت فولاد نتایج تصمیمات یک بخش را که اثرات بالقوه‌‎ای بر فعالیت سایر حلقه‌های زنجیره تولید دارند، بررسی کنند و مانع از موازی‌کاری و آسیب به بخش‌های دیگر شوند.