20 - 04 - 2021
قطع دسترسی ایران به بازار اروپا
گروه انرژی– در حالی که ایران در مجادلهای ۴۰ ساله با غرب و اروپای غربی درگیر شده و نقش روسیه در این مجادله نادیده گرفته میشود تزارهای تازه روسیه کاری کردهاند که ایران دیگر به بازار گاز اروپا راهی نداشته باشد. روسیه بزرگترین دارنده ذخایر و صادرکننده منابع گازی است و ایران پس از آن در رتبه دوم قرار دارد.
روسیه و ایران به عنوان کشورهایی با بالاترین ذخایر گازی در جهان، بازارهای مشترک و غیرمشترکی برای صادرات گاز طبیعی خود دارند.
مهمترین بازار گاز مشترک، اروپا و به ویژه بازار بزرگ ترکیه است که در حال حاضر هر دو کشور در آن حضور دارند.
البته به نظر میرسد با توجه به راهبردهای روسیه برای تجارت گاز ایران دیگر نباید به بازار گاز اروپا فکر کند.
بازار صادرات گاز روسیه به دو بازار غربی (اروپا) و شرقی (کشورهای شرق آسیا به ویژه چین) تقسیم میشود. شرکت گازپروم بزرگترین شرکت حوزه گاز در روسیه است که دوسوم تولید، هفتاد درصد ذخایر و تقریبا تمام صادرات گاز روسیه را در انحصار خود دارد. در بازار غربی، روسیه با کمک سه مسیر مرکزی، شمالی و جنوبی سالانه بیش از ۲۰۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی را به اروپا صادر میکند.
در مسیر مرکزی خط لوله برادری و یامال-اروپا از طریق مرز خاکی اوکراین و بلاروس، گاز روسیه را به اروپا میرساند و در مسیر شمالی خط لوله نورداستریم از طریق دریای بالتیک گاز روسیه را مستقیما به آلمان که هاب گازی اروپاست، متصل میکند. مسیر جنوبی نیز از طریق دریای سیاه و ترکیه، گاز روسیه را به اروپای شرقی متصل میکند.
در این راستا موسسه مطالعات انرژی آمریکایی در تحلیلی از اوضاع انرژی در اتحادیه اروپا نوشته که روسیه تا سال ۲۰۴۰ اصلیترین منبع تامینکننده گاز اتحادیه اروپا خواهد ماند.
انتظار میرود سهم بازار روسیه در اروپا بالاتر از ۳۰ درصد باقی بماند و تا سال ۲۰۴۰ به حدود ۴۰ درصد برسد، زیرا تولید و تهیه گاز اروپا از نروژ کاهش مییابد و انتظار میرود سهم بازار جهانی LNG در ترکیب انرژی اروپا در سال ۲۰۴۰ افزایش یافته و تا حدودی کاهش تولیدات داخلی اتحادیه را جبران کند، اما همچنان سهم روسیه در بازار اتحادیه دستنخورده باقی خواهد ماند. عرضه گاز خط لوله روسیه به شمال غربی، مرکزی و شرقی اروپا و ایتالیا از حدود ۱۹۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۰ به حدود ۲۵۰ میلیارد متر معکب تا سال ۲۰۴۰ افزایش خواهد یافت.
اتحادیه اروپا در تلاش برای کاهش وابستگی به گاز روسیه از طریق حمایت از منابع جدید- مانند جمهوری آذربایجان و از طریق زیرساختهای جدید واردات LNG است. با این حال گاز روسیه با توجه به پایه تولید کمهزینه و قابلیت اطمینان بلندمدت خود همچنان برای خریداران اروپایی رقابتی باقی میماند.
نروژ به عنوان یک منبع عرضه گاز به اروپا، به تدریج در حال کاهش سهم خود در بازار اروپا است و به نظر میرسد تا سال ۲۰۵۰ از سهم حدود ۱۱۰ میلیارد مترمکعب فعلی به کمتر از ۱۰۰ میلیارد متر معکب برسد و سپس با سرعت بیشتری به کاهش سهم خود ادامه داده و به تنها ۶۰ میلیون مترمکعب تا سال ۲۰۴۰ بسنده خواهد کرد. در مقابل سهم الانجی (آمریکایی) در سبد بازار انرژی اروپا تا سال ۲۰۲۵ به ۹۰ میلیارد متر معکب خواهد رسید و تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱۳۰ میلیون مترمکعب افزایش خواهد یافت و تا سال ۲۰۴۰ با اندکی کاهش ادامه خواهد داد.
محور چین
نقش چین در بازار انرژی جهان خواهناخواه بر بازار انرژی اتحادیه اروپا هم تاثیر خواهد گذاشت. روسیه در کنار تامین گاز اتحادیه اروپا همواره نگاهی هم به چین داشته است. از همین رو انتظار میرود تولید گاز روسیه با نگاه به چین رشد قابل توجهی داشته باشد، چرا که مسکو نیز به طور فزایندهای صادرات به چین را هدف قرار خواهد داد و بر تقویت زیرساختها و افزایش ظرفیت صادرات الانجی خود متمرکز خواهد شد. این موسسه تحلیل انرژی آمریکایی پیشبینی میکند که مجموع تولید گاز روسیه از حدود ۶۵۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۷۵۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۵ افزایش یافته و تا سال ۲۰۴۰ به رقم ۸۱۰ میلیارد مترمکعب برسد. بر اساس پیشبینی این موسسه به طور کلی صادرات گاز روسیه رشد قابل توجهی خواهد داشت و از ۲۴۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۰ به حدود ۳۹۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۴۰ خواهد رسید. به این رقم باید صادرات ۶۵ میلیارد مترمکعبی الانجی را هم تا سال ۲۰۴۰ اضافه کرد.
گازپروم صادرات گاز به چین را از طریق خط لوله سیبری در دسامبر ۲۰۱۹ آغاز کرد و قصد دارد در سالهای آینده به ظرفیت ۳۸ میلیارد مترمکعب دست یابد. چین به عنوان یک بازار رو به رشد برای گاز روسیه، به ویژه در برابر بازار سنتی اتحادیه اروپا قرار دارد. بیمیلی در اروپا برای افزایش وابستگی به گاز روسیه و احتمال انتقال تقاضا از انرژی فسیلی به انرژیهای نو انگیزه قوی برای روسیه برای تنوع بخشیدن به سبد صادراتی خود فراهم میکند. گفته میشود خط لوله سیبری۲ از طریق مغولستان با ظرفیت برنامهریزیشده ۵۰ میلیارد مترمکعب منطقه یامال که در حال حاضر به صادرات گاز به اروپا اختصاص دارد، با تقاضای رو به رشد چین به این کشور وصل خواهد شد و میتواند در نیمه دوم همین دهه وارد خط صادرات شود. خط لوله سیبری ۲ اروپا را در رقابت مستقیم با چین برای گاز قرار خواهد داد. مجموع ذخایر تخمینی گاز شبهجزیره یامال در حدود ۵/۲۶ تریلیون مترمکعب تخمین زده میشود و گازپروم به تنهایی انتظار دارد که در نهایت ۳۶۰ میلیارد مترمکعب را به خارج از منطقه صادر کند. این پایگاه تولید به کریدور نورداستریم به اروپا نزدیکتر است.
عدم قطعیت تقاضای اروپا
در حالی که انتظار میرود روسیه به تسلط خود بر بازار اروپا ادامه دهد، چشمانداز تقاضای گاز اروپا به طور کلی همچنان نامشخص است. موسسه تحلیل انرژی آمریکایی پیشبینی میکند که تقاضا برای گاز در بازارهای شمال غربی اروپا تا سال ۲۰۴۰ به ۵۰ میلیارد مترمکعب کاهش خواهد یافت. جای این کاهش مصرف گاز را تولید انرژیهای تجدیدپذیر پر خواهند کرد.
بزرگترین افت در تقاضای گاز مصرفی مسکونی اتفاق خواهد افتاد، در حالی که انتظار میرود مصرف گاز در بخش صنعتی به دلیل چالشهایی در برقرسانی شاهد افت کوچکتری باشد. گفته میشود هیدروژن از جمله هیدروژن آبی تولیدشده از گاز طبیعی همچنین میتواند بخشهای جدیدی را به روی تقاضای گاز، از جمله تولید فولاد باز کند. پیشبینی این موسسه آمریکایی میگوید که منابع جایگزین حداکثر موجب کاهش تقاضای ده درصدی در بازار گاز اتحادیه تا سال ۲۰۴۰ خواهد شد و از این رو بخش عمده تقاضای اتحادیه اروپا از گاز روسیه دست نخورده باقی خواهد ماند.
روسیه با صادرات ۱۹۰ میلیارد مترمعکبی گاز به اتحادیه اروپا سهم ۳۰ درصدی از بازار گاز اتحادیه اروپا را در اختیار دارد. با این محاسبه مصرف کل گاز اتحادیه اروپا حدود ۶۰۰ میلیارد مترمکعب در سال است.کرواسی سالانه کمی بیشتر از سه میلیارد مترمکعب گاز مصرف میکند. حدود ۶۰ درصد از این گاز مصرفی را در داخل تولید کرده و مابقی را وارد میکند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد