فیلترینگ پوست انداخت؟!

سعید امینیان کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات درخصوص مصوبه جدید شورای‌عالی فضای مجازی به «جهان‌صنعت» گفت: طرح جدید دولت برای دسترسی به سکوهای خارجی، موسوم به «پوسته»، چهره‌ای جدید از فیلترینگ را به نمایش می‌گذارد. در این طرح، به جای مسدود کردن کامل پلتفرم‌های محبوب خارجی، پوسته‌ای برای دسترسی به آنها ارائه می‌شود. این پوسته، یک رابط کاربری ایرانی است که روی پلتفرم خارجی قرار می‌گیرد و امکاناتی مانند ترجمه محتوا، کنترل دسترسی و نظارت بر فعالیت کاربران را به دولت می‌دهد. این طرح، مستقل از امکان‌پذیری فنی، امکانات و مزایایی را می‌تواند به دنبال داشته باشد. او در ادامه گفت: برای مثال پوسته می‌تواند با ارائه خدمات و محتوای ایرانی، تنوع در سبد مصرف کاربران ایجاد کند و به آنها امکان دسترسی به خدمات و محتوای جدید را بدهد. همچنین پوسته می‌تواند به کسب‌وکارهای داخلی که در پلتفرم‌های خارجی فعالیت می‌کنند، کمک کند تا به مخاطبان ایرانی خود دسترسی پیدا کنند. از نگاه دولت، پوسته ابزاری برای حکمرانی‌پذیری فضای مجازی در اختیار دولت قرار می‌دهد. دولت می‌تواند از طریق پوسته، بر محتوای منتشرشده در پلتفرم‌های خارجی نظارت داشته باشد و از انتشار محتوای مغایر با قوانین و ارزش‌های کشور جلوگیری کند. او در ادامه خاطرنشان کرد: از سوی دیگر این طرح مشکلات و نواقصی را به دنبال دارد. برای مثال، پوسته می‌تواند حریم خصوصی کاربران را نقض کند. دولت با استفاده از پوسته، می‌تواند به اطلاعات شخصی و فعالیت‌های کاربران در پلتفرم‌های خارجی دسترسی پیدا کند. همچنین پوسته می‌تواند دسترسی کاربران به اطلاعات را محدود کند. علاوه بر این، پوسته می‌تواند به دلیل نیاز به ترجمه محتوا و اعمال نظارت، سرعت دسترسی به پلتفرم ها را کند نماید. امینیان ادامه داد: بدیهی است ایجاد پوسته برای تمام پلتفرم‌های خارجی، کار پیچیده و زمان‌بری است و پوسته باید با پلتفرم‌های خارجی سازگار باشد و به‌طور روان کار کند. تمام اینها منوط به این است که پلتفرم‌های مربوطه، اجازه این کار بدهند. مثلا در مورد تلگرام چون به صورت متن باز (Open Source) بود، پوسته‌هایی مانند تلگرام طلایی ایجاد شد که البته حتما موضوع هک آن و انتشار اطلاعات کاربران را همگان به یاد دارند. از طرفی پوسته، چالش‌های حقوقی متعددی نیز به دنبال دارد. استفاده از پوسته می‌تواند مسائل مربوط به مالکیت معنوی پلتفرم‌های خارجی را ایجاد کند. همچنین استفاده از پوسته می‌تواند مغایر با قوانین بین‌المللی مربوط به آزادی بیان و حق دسترسی به اطلاعات باشد. این کارشناس در پایان گفت: فیلترینگ، پدیده‌ای چندوجهی و پیچیده با ابعاد مختلف است. به نظر می‌رسد که این راهکار جدید، روشی برای فیلترینگ در یک مدل جدید بوده و ضروری است نظرات صاحب‌نظران بخش خصوصی و کسب‌وکارها در این حوزه اخذ شود و راهی نرویم که چالش‌های بیشتر برای جامعه ایجاد کند. طرح پوسته، راه‌حلی موقتی و ناقص و چالش‌افزار برای معضل فیلترینگ است. در بلندمدت، نیاز به تدوین سیاستی جامع و شفاف برای مدیریت فضای مجازی داریم. این سیاست باید تمام ابعاد فضای مجازی، از جمله پلتفرم‌های خارجی را در نظر بگیرد. این سیاست باید شفاف باشد و به طور دقیق مشخص کند که چه محتوایی فیلتر می‌شود و چرا. این سیاست باید به حقوق کاربران، مانند آزادی‌بیان و حق دسترسی به اطلاعات، احترام بگذارد.