فصلی نوین در دنیای رباتیک

گروه فناوری- پیشرفت‌های اخیر در زمینه رباتیک و هوش‌مصنوعی، شرکت‌ها و پژوهشگران را به سمت توسعه سیستم‌هایی سوق داده که ربات‌ها را به حس‌های انسانی، به‌ویژه حس لامسه تجهیز می‌کند. شرکت متا
به عنوان یکی از بازیگران پیشرو در عرصه فناوری، اخیرا گام‌های مهمی برای توسعه سیستم‌های لمسی در ربات‌ها برداشته است. این فناوری جدید می‌تواند انقلابی در کاربری‌های رباتیک ایجاد کند و در صنایع متنوعی همچون پزشکی، تولید و خدمات مشتریان به کار گرفته شود. این غول فناوری با شرکت حسگرسازی «ژل‌ایست» مستقر در ایالات‌متحده و شرکت رباتیک «وونیک روبوتیکس» در کره‌جنوبی برای تجاری‌سازی حسگرهای لمسی برای هوش‌مصنوعی همکاری می‌کند. گفتنی است که این حسگرهای جدید برای مصرف‌کنندگان طراحی نشده‌اند بلکه برای دانشمندان طراحی می‌شوند.
در این راستا متا سه فناوری تحقیقاتی موسوم به «اسپارش»، «دیجیت ۳۶۰» و «دیجیت پلکسوز» را منتشر کرده است که بر درک لمس، مهارت ربات و تعامل انسان و ربات تمرکز دارند. علاوه بر این، این شرکت در حال معرفی یک معیار جدید برای ارزیابی برنامه‌ریزی و استدلال در همکاری انسان و ربات به نام «وظایف برنامه‌ریزی و استدلال در همکاری انسان و ربات» است. این پیشرفت‌های جدید مبتنی بر این خواسته است که مدل‌های پایه از جمله مدل‌های زبان بزرگ(LLMs) و مدل‌های زبان بینایی(VLM) بتوانند ربات‌ها را قادر به انجام کارهای پیچیده‌تر کنند که نیاز به استدلال و برنامه‌ریزی دارند.
فناوری «اسپارش» که با مشارکت دانشگاه واشنگتن و دانشگاه کارنگی ملون توسعه یافته است، مجموعه‌ای از مدل‌های رمزگذار طراحی شده برای حس لامسه مبتنی بر بینایی است که هدف آن ارائه قابلیت‌های درک لمسی به ربات‌هاست. این توانایی برای کارهای مختلف رباتیک مانند سنجش میزان فشاری که می‌توان به یک جسم وارد کرد، بدون اینکه آسیبی به آن وارد شود، ضروری است. فناوری «دیجیت ۳۶۰» نیز یک حسگر لمسی مصنوعی به شکل انگشت است که دارای بیش از ۱۸ قابلیت حسی و بیش از ۸‌میلیون «تکسل» (یک عنصر لمسی در رباتیک) برای ثبت تغییر شکل‌های همه‌جانبه و دانه‌ای در نوک انگشت ربات است. این طراحی به درک دقیق‌تری از تعاملات محیطی و دستکاری اشیا منجر می‌شود. این حسگر همچنین شامل مدل‌های هوش‌مصنوعی روی دستگاه است که وابستگی به سرورهای ابری را به حداقل می‌رساند و پردازش محلی را برای پاسخ‌های سریع لمسی، مشابه با انسان و حیوانات فعال می‌کند. فناوری «دیجیت پلکسوز» هم یک سکوی سخت افزاری- نرم‌افزاری است که توسعه برنامه‌های رباتیک را ساده می‌کند. این فناوری اجازه می‌دهد تا حسگرهای مختلف نوک انگشت و پوست در یک دست ربات ادغام شوند و داده‌های لمسی را رمزگذاری و از طریق یک کابل به رایانه میزبان منتقل کنند. شرکت متا امیدوار است با به اشتراک گذاشتن کد و طراحی برای «دیجیت پلکسوز» به پژوهشگران در پیشرفت مهارت ربات‌ها کمک کند.
متا همچنین در حال راه‌اندازی «وظایف برنامه‌ریزی و استدلال در همکاری انسان و ربات» (PARTNR) است که معیاری برای ارزیابی میزان کمک مدل‌های هوش‌مصنوعی به انسان در انجام وظایف خانه‌داری است. PARTNR مبتنی بر «هبیتت»، محیط شبیه‌سازی شده متاست و شامل ۱۰۰‌هزار تکلیف زبان طبیعی در ۶۰وظیفه خانه‌داری است که شامل بیش از ۵۸۰۰ شی منحصربه‌فرد است. این معیار طراحی شده است تا ارزیابی کند که مدل‌های زبان بزرگ و مدل‌های زبان بینایی چگونه به طور موثر دستورالعمل‌های انسانی را دنبال می‌کنند. این معیار جدید به روند رو به رشد پروژه‌های پژوهش درباره استفاده از مدل‌های زبان بزرگ و مدل‌های زبان بینایی در رباتیک و هوش‌مصنوعی تجسم‌یافته می‌افزاید. این مدل‌ها در طول سال گذشته پتانسیل قابل‌توجهی را به عنوان اجزای برنامه‌ریزی و استدلال برای ربات‌هایی که وظایف پیچیده را انجام می‌دهند، نشان داده‌اند. متا می‌گوید هدف ما با PARTNR ایجاد پیشرفت در تعامل انسان و ربات و هوش مشترک است و مدل‌های هوش‌مصنوعی را از یک «عامل» به یک «شریک» تبدیل می‌کند.
در نهایت توسعه حس لامسه برای ربات‌ها، خصوصا از سوی شرکت متا، نشانگر گامی حیاتی به سوی نسل جدیدی از ربات‌هاست که قادرند به‌طور مستقیم و طبیعی با محیط پیرامون خود تعامل داشته باشند. با ایجاد قابلیت لمس در ربات‌ها، امکان شبیه‌سازی بیشتر از تجربه انسانی در تعاملات فیزیکی و حسی فراهم می‌شود و این امر می‌تواند نقش مهمی در افزایش قابلیت‌های ربات‌ها در کاربردهای پیچیده‌ای نظیر جراحی از راه دور، تولیدات صنعتی دقیق و تعاملات انسانی ایفا کند. با این حال، تحقق کامل حس لامسه در ربات‌ها مستلزم رفع چالش‌های فنی و مهندسی بزرگی است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به دقت و حساسیت حسگرهای تاکتایل، پردازش همزمان داده‌های حجیم حسی و مدیریت بهینه مصرف انرژی اشاره کرد. در کنار اینها، یکپارچه‌سازی الگوریتم‌های یادگیری عمیق با حسگرهای لمسی می‌تواند سطح جدیدی از توانمندی را در ربات‌ها به ارمغان بیاورد که به واسطه آنها ربات‌ها نه‌تنها قادر به تشخیص ویژگی‌های فیزیکی محیط بلکه قادر به تصمیم‌گیری براساس آن باشند. توسعه این فناوری نه‌تنها در سطح فنی بلکه از لحاظ اجتماعی نیز پیامدهایی در پی دارد. ورود ربات‌های دارای حس لامسه به زندگی روزمره، می‌تواند کیفیت خدمات در حوزه‌های پزشکی، امداد و نجات و خدمات مشتریان را به شکل چشمگیری بهبود دهد. با این وجود، لازم است ابعاد اخلاقی و اجتماعی این فناوری، از جمله امنیت، حفظ حریم خصوصی و کاهش وابستگی به انسان‌ها نیز مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد. در مجموع فناوری حس لامسه در ربات‌ها می‌تواند مرزهای رباتیک و تعاملات انسانی را بازتعریف و مسیرهای جدیدی برای نوآوری در حوزه‌های متنوع ایجاد کند. این فناوری با همه چالش‌ها و فرصت‌های خود، افقی روشن برای توسعه سیستم‌های هوشمند فراهم می‌کند که توانایی درک و تعامل واقعی با محیط را دارند. این پیشرفت، چشم‌اندازهایی بدیع در زمینه ربات‌های همیار انسانی، صنایع خودکار و تعاملات اجتماعی-انسانی می‌گشاید که بدون شک مسیر آینده رباتیک را به طور بنیادین تحت تاثیر قرار خواهد داد.