فروش اینترنتی در تلاطم کرونا

گروه فناوری- در پی شیوع ویروس کرونا در کشورمان بازارهای مالی به حالت رکود درآمدند، اصناف مختلف مشتریان خود را از دست دادند و بازار نیز خالی از مشتری شد؛ امری که کاملا طبیعی بود و به منظور پیشگیری از گسترش شیوع کرونا رخ داد اما منجر به مشکلات مالی اصناف مختلف شد. با قرنطینه خانگی مردم، خرید و تفریح آنها به صورت اینترنتی شد اما تنها خرید آنها اجناس ضروری و خواربار بود چراکه حتی خرید پوشاک و کیف و کفش نیز آنها را از ابتلا به کرونا دچار هراس می‌کرد. با اینکه بسیاری تصور می‌کردند که فروش اینترنتی به دلیل ممانعت مردم از بیرون رفتن و خرید در بازارهای سنتی افزایش یافته است اما فروشگاه‌های آنلاین از کاهش چشمگیر میزان فروش می‌گویند.
فروش اینترنتی تنها در حوزه کالاهای سوپرمارکتی افزایش داشته است و برخی از فروشگاه‌های آنلاین مانند فروشندگان لوازم آرایشی و بهداشتی عنوان کرده‌اند که فروش اجناس به حدی کم بوده که به ناچار همه محصولات خود را حراج زده‌اند و باز هم فروش روزانه ۵۰ میلیون تومان به روزانه پنج میلیون تومان رسیده است. مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت اعلام کرده اصناف از فروش اینترنتی در جشنواره بهاره استقبال کرده‌اند اما فعالان کسب‌وکارهای اینترنتی بر این باورند که استقبالی از اصناف صورت نگرفته و فروش اینترنتی با کاهش شدید همراه بوده است. به گفته آنها افزایش خرید اینترنتی یک شبه اتفاق نمی‌افتد و این‌گونه نیست که بگوییم کرونا شیوع پیدا کرده بنابراین مردم به این نتیجه رسیده‌اند که مایحتاج خود را به صورت اینترنتی خریداری کنند. در واقع این امر نیاز به اعتمادسازی و برنامه‌ریزی بلندمدت دارد. البته فروش اجناس سوپرمارکتی افزایش یافته است اما این کالاها کمترین سود ممکن را دارند. از سوی دیگر عده‌ای از فعالان کسب‌و‌کارهای اینترنتی بر این باورند که حتی استقبال از خرید خواربار به صورت اینترنتی نیز می‌تواند عاملی برای رواج خرید اینترنتی در میان مردم به‌شمار رود.
چراغ سبز وزارت صمت به فروش اینترنتی
با توجه به شیوع کرونا و درخواست وزارت بهداشت برای تعطیلی مغازه‌ها و اصناف، دفتر توسعه تجارت الکترونیک وزارت صمت درصدد برآمد تا با انجام اقداماتی امکان افزایش فروش اینترنتی را برای اصناف تسهیل کند.
در همین راستا پیش از نوروز امسال «جشنواره بهاره مجازی، همدلی مردم و اصناف» برگزار شد تا با مشارکت بخش خصوصی و دولت از اثرات منفی شیوع ویروس کرونا بر کسب‌و‌کار‌ها کاسته شود.
این جشنواره در واقع به نوعی جایگزینی برای جشنواره‌های بهاره عرضه مستقیم کالا بود که همه ساله برگزار می‌شد. از این طریق ضمن معرفی فروشگاه‌های اینترنتی موجود، امکان فروش برای اصنافی که فروشگاه‌های اینترنتی نداشتند نیز فراهم شد.
می‌توان گفت این طرح از سویی با فراهم کردن فرصتی برای فروش اینترنتی کالا‌های اصناف، هم در افزایش فروش اصناف نقش داشته و هم به مردم کمک کرده تا بدون نیاز به حضور فیزیکی در بازار‌های کشور بتوانند کالا‌های مورد نیاز خود را تهیه و خریداری کنند.
استقبال اصناف از فروش اینترنتی
سارا جامی، مسوول جشنواره بهاره مجازی مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت با اشاره به استقبال اصناف از جشنواره بهاره مجازی گفت: طرح جشنواره بهاره تا آخر اسفند ماه برقرار بود اما با توجه به ادامه‌دار شدن شرایط پیشین، تصمیم گرفته شد که این طرح به صورت ملی و بلندمدت ادامه یابد. بنابراین از روز جمعه طرح فروش اینترنتی اصناف با رونمایی از سامانه اینترنتی «بازارگاه ایران» مجدد آغاز به کار کرد .
او افزود: این طرح بلندمدت بوده و قرار است در کل سال فروش اینترنتی برقرار باشد. به این ترتیب فروش تنها به ایام عید و بهار محدود نمی‌شود.
جامی گفت: بانک مرکزی، وزارت صنعت، وزارت ارتباطات و صداوسیما شورای سیاستگذاری این طرح هستند اما اجرای آن به بخش خصوصی واگذار شده است. در واقع سیاستگذاری توسط دولت و اجرا توسط بخش خصوصی انجام می‌شود.
این مقام مسوول در مرکز توسعه تجارت الکترونیک درباره میزان استقبال از جشنواره بهاره مجازی گفت: هنوز آمار دقیقی از میزان فروش اینترنتی در اسفند ماه وجود ندارد اما بررسی‌ها نشان می‌دهد فروش اینترنتی در حوزه کالا نسبت به زمان مشابه سال‌های قبل افزایشی بوده است.
او با اشاره به استقبال خوب اصناف از این طرح ادامه داد: یکی از سایت‌ها اعلام کرد که چهار هزار واحد صنفی سنتی در آن سایت ثبت‌نام کرده‌اند که آمار قابل توجهی است. حتی ۳۰۰ واحد صنفی درخواست مشاوره در این بازه زمانی را داشتند اما به علت کوتاه بودن زمان جشنواره، نتیجه آنچنان که باید مطلوب نبود.
او اظهار امیدواری کرد که با آغاز طرح جدید، اصناف سنتی بتوانند بخش قابل توجهی از اجناس و کالاهای خود را به صورت اینترنتی به فروش برسانند.
فروش اینترنتی افزایش نیافته است
عضو هیات‌مدیره اتحادیه کشوری کسب‌و‌کارهای مجازی استقبال از فروش اینترنتی را تکذیب کرده است و معتقد است که این آمارها نادرست هستند.
رضا الفت‌نسب به «جهان‌صنعت» گفت: قطعا آماری که وزارت صنعت ارائه داده اشتباه است و به هیچ وجه شاهد افزایش فروش اینترنتی، استقبال مردم یا حتی اصناف نبوده‌ایم.
او تاکید کرد: تنها کالاهای تندمصرف یا سوپرمارکتی با افزایش فروش همراه بوده‌اند و از فروش دیگر محصولات استقبال نشده است. فروش اینترنتی فروشگاه‌هایی مانند‌ هایپراستار، دیجی کالا و اسنپ مارکت افزایش داشته است اما اجناس سوپرمارکتی هیچ سودی ندارند.الفت نسب با اشاره به اینکه کالاهای اصناف دیگر مانند پوشاک و کیف و کفش هیچ استقبالی در فروشگاه‌های اینترنتی نداشته‌اند بیان کرد: به هیچ وجه فروش دیگر اصناف افزایش نداشته بلکه با کاهش فروش نیز همراه بوده است.او در رابطه با اینکه ترویج خرید اینترنتی در میان مردم یک شبه اتفاق نمی‌افتد تاکید کرد: اگر بخواهیم مردم به صورت اینترنتی محصولات خود را خریداری کنند باید اتفاقاتی به صورت زنجیره وار رخ دهند.عضو هیات‌مدیره اتحادیه کشوری کسب‌و‌کارهای مجازی افزود: اگر دولت تصمیم بگیرد که یک و نیم درصد حجم خرده فروشی اینترنتی را به پنج درصد برساند، این امر حداقل سه تا پنج سال زمان می‌برد.این گونه نیست که بگوییم کرونا شیوع پیدا کرده بنابراین مردم تصمیم می‌گیرند خرید خود را به صورت آنلاین انجام دهند.
او با تاکید بر اینکه مردم باید به فروشگاه‌های اینترنتی اعتماد کنند بیان کرد: مردم نمی‌توانند به راحتی به فروشگاه‌های آنلاین اعتماد کنند و باید اقداماتی در این راستا انجام شود. باید از مرحله دبستان به این مساله فکر شود و دانش‌آموزان را با مساله‌ای به نام کسب‌و‌کارهای اینترنتی آشنا کنیم و این فرآیند باید در تمامی نهادها و اقشار انجام شود.
الفت‌نسب گفت: مجلس نیز باید قوانین را به‌روزرسانی کند، مالیات را تغییر دهد، صداوسیما باید فرهنگ‌سازی کند، حجم سرمایه‌گذاری باید افزایش پیدا کند و بسیاری اقدامات دیگر باید انجام شود.
او گفت: حجم سرمایه‌گذاری در ترکیه روی فروشگاه‌های اینترنتی حداقل ۱۰ برابر ایران است. چین صدها برابر ایران روی کسب‌و‌کارهای آنلاین سرمایه‌گذاری کرده است.
الفت‌نسب با اشاره به موانع دیگر بیان کرد: یکی از مشکلات، فروش کالاهای قاچاق است. فروش اینترنتی اجناس قاچاق در فروشگاه‌های آنلاین ممنوع است اما در خیابان‌ها و به صورت تلفنی انجام می‌شود. در نتیجه مردم می‌گویند که فروشگاه‌های اینترنتی گران فروش هستند چراکه کالاهای قاچاق ارزان‌تر به فروش می‌رسند.
کمبود نیروی کار، مشکل اول فروشگاه‌های اینترنتی
اگرچه شیوع کرونا فرصتی ویژه ر ا برای رونق کسب‌و‌کار‌های آنلاین ایجاد کرده و فروش آنها را افزایش داده، اما مشکلاتی را نیز برای این کسب‌و‌کار‌ها ایجاد کرده است.
یکی از مشکلات جدی این روز‌های فروشگاه‌های اینترنتی که گلایه‌های بخش فروش آنها را هم در پی داشته، کمبود نیروی کار است. در واقع از سویی این فروشگاه‌های اینترنتی پیش‌بینی حجم بالای فروش این روز‌ها را نکرده‌اند و از سوی دیگر باتوجه به هراس اجتماعی از کرونا و تمایل به خانه نشینی، جذب نیروی جدید هم با مشکل مواجه شده است.
مدیر بازاریابی یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور که این روز‌ها با افزایش قابل ملاحظه فروش اینترنتی مواجه شده در همین رابطه اعلام کرده نیروی کار مجموعه آنها برای بخش عملیاتی کافی نیست و باتوجه به استرس‌های موجود، نیروی کار هم یافت نمی‌شود.
اگر سری به آگهی‌های استخدام منتشر شده بر بستر اینترنت بزنید متوجه می‌شوید که بسیاری از صاحبان مشاغل آنلاین تقاضای نیروی کار را در روز‌های متوالی و به صورت مکرر منتشر می‌کنند، اما باتوجه به ترس اجتماعی ایجاد شده از کرونا و به تبع آن کم شدن متقاضیان کار‌های حضوری نمی‌توانند نیروی مورد نظر خود را جذب کنند.
با وجود تمام فراز و فرود‌ها و چالش‌های فروش اینترنتی، اما وزارت صنعت دید حمایتی نسبت به فروش آنلاین داشته و در این مدت از فروشگاه‌های اینترنتی حمایت کرده و سعی داشته با ارائه طرح‌هایی اصناف را ترغیب به ارائه اجناس به صورت آنلاین کند.
سخن آخر
فروشگاه‌های اینترنتی تنها در زمینه فروش کالاهای زودمصرف با استقبال مواجه بوده اند که آن هم حمل‌ونقل اجناس هزینه‌ها و مشکلات بسیاری را روی دست فروشگاه‌های آنلاین گذاشت و تحویل دیرهنگام اجناس اعتراض مشتریان را به همراه داشت. از طرف دیگر فروشگاه‌های اینترنتی معتقدند حمل‌ونقل کالاها به حدی گران تمام می‌شود که دیگر سودی برای فروشندگان و فروشگاه‌ها باقی نمی‌ماند. بنابراین فروش خواربار سودی به همراه نداشته اما فروشگاه‌های آنلاین معتبر را فعال نگه داشته است.