فرار ارز یا رکود صادرات ۲ چالش الزام دولت به رفع تعهد با نرخ نیما

الزام همه زنجیره فولاد به رفع تعهد با نرخ نیما به گونه‌ای کاهش انگیزه تولیدکنندگان برای صادرات و یا دو چندان شدن انگیزه آنها برای عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات را به همراه دارد که دولت برای این شرایط چاره‌اندیشی کند.
طبق گفته دولت این تصمیم به منظور اجرای بند یک ماده ۸ آیین‌نامه ذیل تبصره ۶ بند ح ماده ۲ مکرر قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ابلاغی طی مصوبه ۱۷۰ ۶۲۳ مورخ ۱۵/‏۰۹/‏۱۴۰۱‬ هیات وزیران ناظر بر تکلیف صادر‌کنندگان گروه فولادی و فلزات اساسی رنگین به بازگشت ارز حاصل از صادرات خود به صورت ۱۰۰ درصد از طریق فروش حواله در سامانه نیما و پیرو مصوبات پانزدهمین جلسه کارگروه بازگشت ارز حاصل از صادرات ناظر بر تکلیف عرضه ارز بخشی از زنجیره تولید فولاد در سامانه نیما وفق مصوبات ۱۹ جلسه کارگروه برگشت ارز مورخ ۲۳ بهمن ۱۴۰۲ صادر شده است.
دولت عوارض مالیاتی در صادرات برخی زنجیره فولاد را کاهش داد، تا به عبارتی انگیزه صادرات‌کنندگان را بالا ببرد، اما فروش زیر نرخ ارز آزاد در برخی مقاطع فولادی به دلیل سود بالا از اختلاف ارز توافقی و ارز آزاد رایج شده است و با الزام همه زنجیره فولاد به رفع تعهد با نرخ نیما قطعا دوچندان شدن انگیزه عدم بازگرداندن ارز حاصل از صادرات را شاهد خواهیم بود، همانگونه که تاکنون شاهد چندین میلیارد دلار صادرات بدون بازگشت هستیم.
مخاطرات عدم پایداری تولید
وحید یعقوبی معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد در این خصوص گفت: زمانی که تفاوت بین نرخ ارز نیمایی و آزاد زیاد می‌شود، این مشکلات رخ می‌دهد. معضل اصلی این است که نرخ ارز در کشور ما دونرخی، سه‌نرخی و چند‌نرخی است و اگر این تفاوت نرخ‌ها تفاوت کم باشد، قابل توجیه است.
وی افزود: نکته مهم در خصوص بازگشت ارز حاصل از صادرات این است که همه زنجیره باید شرایط یکپارچه داشته باشند، اتفاقی که الان رخ داده این است که یکسری حلقه‌ها را با مابقی حلقه‌ها یکسان‌سازی و نرخ بازگشت ارز صادراتی آنها را نیمایی کردند.
معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد بیان کرد: تولیدکنندگانی که شمش و اسلب تولید و صادر می‌کنند از اول سال نیمایی بودند، بنابراین شرایط آنها تغییر خاصی نمی‌کند، اما شرکت‌های صادر‌کننده محصولات فولادی همچون میلگرد یا انواع ورق که اکنون نیمایی شدند طبیعتا انگیزه صادرات در آنها کاهش می‌یابد، زیرا پیش از این می‌توانستند مواد اولیه خود را در بورس کالا معادل نرخ نیمایی تهیه کنند و از ما‌به‌التفاوت با نرخ آزاد در صادرات استفاده کنند و همچنین از طریق واردات محصولات دیگر یا واردات طلا رفع تعهد ارزی انجام دهند، بنابراین این ما‌به‌التفاوت دیگر نصیب‌شان نمی‌شود و طبیعتا انگیزه صادرات برای آنها کاهش می‌یابد.
وی تصریح کرد: راهکار این است که دولت سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز را در پیش بگیرد و تا شکل‌گیری این مهم اجازه بدهد درصدی از ارز صادرکنندگان را از طریق واردات طلا یا از طریق مواد اولیه مورد نیاز خودشان رفع تعهد کنند.
یعقوبی تاکید کرد: اینکه صادرکننده در هر حلقه از زنجیره تولید فولاد صادرات انجام دهد و ارز را در سامانه نیما بیاورد و برای وارد کردن قطعات و تجهیزات مواد اولیه در صف تخصیص ارز بنشیند، کار درستی نیست و به تولیدکنندگان فشار وارد می‌شود، همچنین مخاطرات عدم پایداری تولید را در پی دارد.
وی گفت: تولید‌کننده باید از تامین به موقع مواد اولیه قطعات و تجهیزات و ماشین‌آلات کارخانه خود اطمینان خاطر داشته باشد.
معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد تصریح کرد: اگر اجازه دهند برای درصدی از ارز این اتفاق بیفتد، هم مشکل دولت با افزایش عرضه ارز نیمایی برای کنترل نرخ ارز حل می‌شود و هم اینکه تولید‌کنندگان می‌توانند مواد اولیه قطعات و تجهیزات مورد نیاز خودشان را وارد کنند یا واردات طلا کنند تا انگیزه صادرات آنها کاهش پیدا نکند.