غذا به مثابه سلاح پنهان

«جهان‌صنعت»- جنگ روسیه و اوکراین باعث ایجاد بزرگ‌ترین اختلال متاثر از اقدامات نظامی در بازارهای کشاورزی جهانی در حداقل یک قرن گذشته شده است. بخش کشاورزی اوکراین از فوریه ۲۰۲۲ یک جبهه اصلی در جنگ بوده و هدف اصلی روسیه از هدف قرار دادن زیر‌ساخت‌های کشاورزی اوکراین احتمالا کاهش منبع اصلی درآمد اوکراین بوده است. تولید ناخالص داخلی اوکراین در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ بیش از ۲۹‌درصد کاهش یافته و ارزش‌افزوده کشاورزی نسبت به کل تولید ناخالص داخلی اوکراین در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱، ۳۹درصد کمتر شده است.
اختلالات جهانی در بازار کشاورزی به دلیل کاهش تولید و صادرات اوکراین آشکار بوده است: براساس شاخص قیمت مواد غذایی سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد، قیمت مواد غذایی جهان در مارس ۲۰۲۲ به بالاترین حد اسمی خود در تاریخ رسید. براساس گزارش جهانی درباره بحران‌های غذایی، در سال ۲۰۲۲، ۲۵۸‌میلیون نفر از ناامنی غذایی حاد رنج بردند که این میزان بالاترین رقم در تمام تاریخ بوده است. در همان زمان هزینه پرداختن به این چالش‌ها نیز به دلیل شوک‌های همزمان در بازارهای جهانی انرژی و کوده ناشی از جنگ روسیه افزایش یافت. به عنوان مثال هزینه ارسال کمک‌های بشردوستانه نیز به دلیل افزایش هزینه غذا و سوخت برای عملیات به اوج خود رسید. در همان زمان برای کشورهایی که امیدوارند ناامنی غذایی داخلی را با تولیدات کشاورزی داخلی برطرف کنند، افزایش هزینه کود به یک عامل محدود‌کننده تبدیل شد. به همین ترتیب کشورهایی که با قیمت بالای واردات مواد غذایی قیمت‌های بالای نهاده‌های کشاورزی و سطوح بالای ناامنی غذایی سروکار داشتند فضای مالی کمتری برای برنامه‌های اجتماعی پس از همه‌گیری کووید‌۱۹ داشتند که بودجه‌های ملی را خالی کرد. اگر تولید ناخالص داخلی کشاورزی کاهش‌یافته اوکراین یک موهبت برای روسیه بوده، افزایش ناامنی غذایی جهانی ناشی از جنگ نیز برای این کشور سودمند بوده است. کاهش صادرات اوکراین فرصت‌هایی را برای روسیه ایجاد کرده تا کاهش بازار کشاورزی اوکراین را جبران کند. روسیه از صادرات محصولات کشاورزی خود به عنوان منبع قدرت نرم استفاده می‌کند. در اوایل سال۲۰۲۲ دیمیتری مدودف، رییس‌جمهور سابق روسیه و معاون فعلی شورای امنیت روسیه، غذا را اصلاح خاموش روسیه اعلام کرد و در آگوست ۲۰۲۳ ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه، قصد مسکو را برای جایگزینی غلات اوکراینی با غلات روسی به‌ویژه برای کشورهای نیازمند اعلام کرد. از سال۲۰۲۲‌، داده‌ها افزایش تولید و صادرات روسیه و کاهش تولید اوکراین و صادرات کالاهای کلیدی کشاورزی را نشان می‌دهد. با این حال مناطق خاصی که روسیه بیشتر و اوکراین کمتر به آنها صادر کرده است، مشخص نیست. به همین ترتیب، تشخیص روند صادرات کود روسیه دشوار است. این گزارش با استفاده از بهترین داده‌های موجود، تغییرات صادرات کشاورزی اوکراین و روسیه و شرکای تجاری گندم و ذرت و همچنین صادرات کود روسیه را از فوریه۲۰۲۲ ارزیابی می‌کند.
تاثیر جنگ بر تولید محصولات کشاورزی اوکراین
جنگ تاثیر مستقیم و غیر‌مستقیم بر تولیدات کشاورزی در اوکراین داشته است. مناطق اشغالی دونتسک‌، لوهانک، خرسون و زاپوریژژ با حدود ۲۱درصد گندم، ۱۷‌درصد جو و ۱۹‌درصد تخمه آفتابگردان تولید‌شده در اوکراین بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ را تشکیل می‌دهند. کنسرسیوم جهانی امنیت غذایی و کشاورزی ناسا تخمین می‌زند که میزان زمین‌های زراعی رهاشده در اوکراین در سال ۲۰۲۳ به دلیل جنگ معادل حدود 5/7‌درصد از کل زمین‌های زراعی این کشور است. علاوه‌بر این، جنگ هزینه‌های حمل غلات و سایر محصولات کشاورزی به بازارهای صادراتی را افزایش داده است. بیشتر این هزینه‌ها توسط تولید‌کنندگان اوکراینی به شکل قیمت‌های پایین‌تر جذب که باعث کاهش سودآوری محصولاتی مانند گندم و ذرت شده و در نتیجه، اوکراین محصولات کمتری کاشت و برداشت کرده است. وزارت کشاورزی ایالات متحده تخمین می‌زند که سطح برداشت گندم ذرت و جو برای سال ۲۰۲۳ نسبت به سطح سال ۲۰۲۱ به ترتیب ۳۲،۲۷ و ۳۷درصد کاهش یافته است. سطح آفتابگردان نیز ۱۵‌درصد کاهش یافته در حالی که سطح ترکیبی سویا و کلزا در واقع ۲۱‌درصد افزایش یافته و بنابراین سطح خالص برای 6محصول در دوسال گذشته 5/19‌درصد کاهش یافته است. براساس نتایج یک نظرسنجی اخیر از وزارت سیاست کشاورزی و غذای اوکراین انتظار می‌رود تولید‌کنندگان اوکراینی برای سال ۲۰۲۴ مناطق زیر کشت ذرت را بیشتر کاهش دهند، اما همچنان به افزایش مناطق با دانه‌های روغنی به‌ویژه سویا ادامه دهند.
تاثیرات جنگ بر صادرات اوکراین
تاثیر جنگ بر صادرات اوکراین فوری بود. شکل‌۲ نشان می‌دهد کشتیرانی از بنادر اوکراین در دریای سیاه در هفته منتهی به تهاجم به دلیل مین‌گذاری خطوط کشتیرانی و گشت‌زنی کشتی‌های روسی در خطوط دریایی متوقف شد. در زمان تهاجم در ۲۴فوریه، اوکراین بیشتر گندم و جو برداشت‌شده در تابستان گذشته خود را حمل کرده بود، اما حدود ۴۰ تا ۴۵درصد ذرت آن باقی مانده بود تا حمل شود. با توقف حمل‌ونقل از دریای سیاه، صادرات از طریق زمین و رودخانه با راه‌آهن، کامیون و با کشتی از طریق لهستان، مجارستان، اسلواکی و رومانی به مقاصدی در اروپا و به بندر کنستانتای رومانی منتقل شد. این خطوط موسوم به خطوط همبستگی حدود یک‌سوم سطحی را که معمولاً از طریق بنادر دریای سیاه در آن دوره حمل می‌شد، صادر می‌کرد. هنگامی که محصولات کاشته‌شده در پاییز شروع به برداشت در بهار کردند، تولید‌کنندگان اوکراینی با محدودیت‌های ذخیره‌سازی مواجه شدند که همراه با هزینه‌های حمل‌و‌نقل بالاتر قیمت غلات و دانه‌های روغنی محلی را افزایش داد سنگ شکن‌های تخمه آفتابگردان که بسیاری از آنها در نزدیکی تاسیسات بندری دریای سیاه قرار دارند، صادرات دانه‌های روغنی را به جای روغن و اجزای کنجاله سود‌آورتر می‌دانند.
با اجرایی شدن ابتکار غلات دریای سیاه با میانجیگری سازمان ملل در اواخر ژوئیه‌۲۰۲۲ صادرات غلات و دانه‌های روغنی اوکراین با حمل‌ونقل از 3بندر اطراف اودسا از سر گرفته شد. حجم صادرات بیش از دوبرابر شد که محدودیت‌های ذخیره‌سازی را در یک مقطع حساس با شروع برداشت پاییزه کاهش داد. تا فوریه ۲۰۲۲، سطح صادرات غلات به مجموع قبل از جنگ نزدیک شد روسیه در نوامبر ۲۰۲۲ به‌طور موقت این توافق را به حالت تعلیق در آورد و سپس مکرراً تهدید کرد که در سال ۲۰۲۳ از آن خارج خواهد شد تا اینکه سرانجام در ژوئیه ۲۰۲۳ این توافق را فسخ کرد. با وجود این در طول ۱۲‌ماه که ابتکار غلات دریای سیاه اجرایی شد، اوکراین نزدیک به ۳۳‌میلیون تن غلات و سایر محصولات کشاورزی را از بنادر دریای سیاه خود صادر کرد که این میزان به کاهش قیمت بین‌المللی مواد غذایی اساسی و حفظ عرضه جهانی غذا کمک کرد.
خاتمه ابتکار غلات دریای سیاه منجربه کاهش شدید صادرات در اواخر تابستان و اوایل پاییز ۲۰۲۳ شد، زیرا صادر‌کنندگان به دنبال مسیرهای جایگزین بودند، اما موفقیت‌های نظامی اوکراین در دریای سیاه منجربه عقب‌نشینی ناوگان دریایی روسیه از غرب این دریا شد که به ایجاد مجدد کریدور بشردوستانه، کمک کرد که امکان حمل‌ونقل محصولات کشاورزی از بنادر دریای سیاه را فراهم می‌کرد. در نتیجه حجم صادرات تا اواخر پاییز ۲۰۲۳ به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته بود.
چگونگی تاثیر جنگ بر تجارت
اختلال در کشتیرانی در دریای سیاه منجربه صادرات بیشتر اوکراین به اروپا و کمتر به مناطقی مانند جنوب صحرای آفریقا و آسیا شده است. بین ژانویه ۲۰۲۱ و فوریه ۲۰۲۲ کمتر از ۲درصد از کل صادرات گندم اوکراین به بازارهای اروپایی رفته است، اما از فوریه ۲۰۲۲ بازارهای اروپایی ۵۰‌درصد از کل صادرات گندم را دریافت کردند. شکل ۳ را ببینید؛ در حالی که کشورهای خاورمیانه و شمال‌آفریقا و ترکیه بازارهای بزرگی برای اوکراین باقی مانده‌اند، سهم صادرات از ۵۳‌درصد به ۳۴‌درصد در همین دوره‌ها کاهش یافته است. بیشترین تاثیر بر صادرات گندم را کشورهای جنوب صحرای آفریقا که از ۱۰درصد به ۳‌درصد و آسیای جنوبی و جنوب‌شرقی که از ۳۰درصد به ۱۲‌درصد کاهش یافته‌اند، احساس کرده است.
اروپا همچنین پس از فوریه ۲۰۲۲ شاهد افزایش زیادی در واردات ذرت از اوکراین بوده است (نگاه کنید به شکل ۴). بیش از ۶۴درصد از کل صادرات ذرت از اوکراین پس از شروع جنگ به بازارهای اروپایی رفت، در حالی که این رقم در دوره ۱۴‌ماهه قبل از جنگ ۳۶‌درصد بود. صادرات ذرت به کشورهای خاورمیانه و شمال‌آفریقا همراه با ترکیه از تقریبا ۲۵‌درصد کل صادرات به ۱۷‌درصد کاهش یافت صادرات ذرت اوکراین به شرق‌آسیا (در درجه اول چین) نیز پس از جنگ کاهش یافته است. صادرات ذرت به آسیای‌شرقی بیش از ۳۴‌درصد از کل صادرات ذرت قبل از جنگ را تشکیل می‌داد اما این سهم پس از فوریه ۲۰۲۲ به کمتر از ۱۹‌درصد کاهش یافت.
تاثیرات جنگ بر صادرات گندم و کودهای شیمیایی روسیه
روسیه بزرگ‌ترین صادر‌کننده گندم در جهان است و سهم بزرگی از صادرات جهانی محصولات مختلف کود مانند پتاس، اوره، فسفات دی‌آمونیوم و آمونیاک بی‌آب را به خود اختصاص داده است. قیمت این کالاها پس از جنگ در فوریه ۲۰۲۲ به دلیل ترس از اینکه صادرات روسیه و همچنین اوکراین تحت تاثیر نامطلوب قرار گیرد، افزایش یافت. تحریم‌های اعمال‌شده توسط اتحادیه اروپا، ایالات‌متحده، کانادا و سایر کشورها علیه روسیه و بلاروس پس از تهاجم روسیه در سال ۲۰۲۲ شامل محدودیت‌های بانکی، تجارت، انتقال فناوری و افراد خاص بود، اما این تحریم‌ها بخش کشاورزی از جمله نهاده‌هایی مانند کود را معاف کرد تا از عوارض جانبی بر امنیت غذایی جهانی جلوگیری شود. تولید گندم روسیه در دو فصل گذشته به دلیل رکورد کشت و عملکرد در سطوح بالایی بوده است. وزارت کشاورزی آمریکا تخمین می‌زند که صادرات گندم روسیه احتمالا برای سال ۲۰۲4-۲۰۲3 به رکورد ۵۱میلیون تن خواهد رسید.
با توجه به اینکه روسیه گزارش صادرات و واردات را به سازمان ملل در اوایل سال ۲۰۲۲ متوقف کرده است، تجزیه‌وتحلیل تاثیر جنگ بر صادرات این کشور پیچیده است. برای برآورد تاثیرات بر تجارت، باید به روش‌های به اصطلاح تجارت آینه‌ای متوسل شد. در این روش از داده‌های کشورهای وارد‌کننده که واردات از روسیه را گزارش می‌کنند یا بررسی داده‌های حمل‌ونقل دریایی که توسط منابع خصوصی جمع‌آوری شده است، استفاده می‌شود. گرچه هیچ‌کدام از این داده‌ها ایده‌آل نیستند، اما داده‌های حمل‌ونقل گندم بر داده‌های بازرگانی آینه برتری دارد، زیرا دومی تنها سهم کمی از کل صادرات را به دلیل از دست دادن داده‌های کلیدی از مناطقی که گزارش واردات در آنها تاخیر دارد مانند کشورهای جنوب صحرای آفریقا ثبت می‌کند. این گزارش از داده‌های حمل‌ونقل جمع‌آوری‌شده توسط KPLR و پردازش‌شده توسط شورای بین‌المللی غلات و سازمان تجارت جهانی استفاده می‌کند که توسط پورتال داده‌های تجارت جهانی منتشر شده است. داده‌های انباشته حمل‌ونقل جمع‌آوری‌شده در بازه زمانی اول ژوئیه ۲۰۲۳ تا ۳۱ ژانویه ۲۰۲۴، امکان مقایسه صادرات در طول سال بازاریابی جاری ۲۰۲4-2032 را با صادرات سال گذشته در همان دوره هفت‌ماهه و به سطح متوسط سه‌ساله فراهم می‌کند. صادرات گندم روسیه در چند ماه اول پس از آغاز جنگ کاهش یافت، اما در اواسط تابستان همان سال بهبود یافت مجموع محموله‌های گندم طی دوره اول جولای ۲۰۲۳ تا ۳۱ ژانویه ۲۰۲۴، در مجموع 1/22میلیون‌ تن بوده است در مقایسه با 9/21میلیون تن در مدت مشابه سال گذشته و میانگین 4/20‌‌میلیمتر تن نسبت به میانگین سه‌ساله.
براساس این گزارش، محموله‌های گندم در طول سال بازاریابی ۲۰۲3-۲۰۲2 بیشتر به شمال آفریقا و غرب آسیا رفته است و به نسبت سال‌های قبل گندم کمتری به کشورهای جنوب صحرای آفریقا و بازارهای جنوب و جنوب‌شرقی آسیا رفته است اما در هفت‌ماهه اول سال‌های بازاریابی ۲۴-۲۰۲۳، تجارت گندم روسیه تا حد زیادی به الگوی سنتی‌تر بازگشته است و گندم بیشتری به کشورهای جنوب صحرای آفریقا می‌رود.
تاثیر جنگ بر صادرات کود روسیه متفاوت بوده است. براساس داده‌های تجارت آینه‌ای صادرات پتاس در سال ۲۰۲۲ در مقایسه با سطوح ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ کاهش یافته، اما در سال ۲۰۲۳ به شدت افزایش یافته است. صادرات اوره و فسفات دی آمونیوم هردو در سال ۲۰۲۲ و برای ۱۱‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است. در مقابل صادرات آمونیاک بی‌آب در سال ۲۰۲۲ بیش از ۷۰‌درصد کاهش یافت و در سال ۲۰۲۳ این روند کاهشی شدت گرفت. این موضوع تا حد زیادی منعکس‌کننده مشکلات روسیه در انتقال صادرات به بنادر دورتر در دریای بالتیک است. برخلاف گندم که داده‌های کلیدی واردات در آن وجود ندارد، داده‌های بازرگانی آینه‌ای برای کود معمولا ۸۰ تا ۹۰درصد از صادرات را براساس داده‌های سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ ثبت می‌کند.
تحلیل
داده‌های ارائه‌شده در این گزارش بینش‌هایی را در مورد تاثیر جنگ روسیه و اوکراین بر تولید کشاورزی، صادرات و سهم بازار این دوکشور ارائه می‌دهد. صادرات گندم و ذرت اوکراین نسبت به صادرات قبل از جنگ برای تمامی مقاصد صادراتی به جز اروپا کاهش یافته است. صادرات گندم به اروپا از ۲درصد در دوره قبل از جنگ به ۵۰‌درصد پس از آن و صادرات ذرت به اروپا از ۳۶‌درصد قبل از جنگ به ۶۴‌درصد افزایش یافته است. افزایش ناگهانی صادرات اوکراین به همسایگان اروپایی خود منجربه ایجاد اختلال در بازار بسیاری از این کشورها به‌ویژه لهستان‌، رومانی، مجارستان، اسلواکی و بلغارستان شده است. این اختلالات بازار منجربه بروز اختلافات تجاری بین اوکراین و این کشورها شده، به‌طوری که در اتحادیه اروپا در مورد راه‌هایی که از یک‌سو از بخش کشاورزی اوکراین حفاظت کنند و از سوی دیگر بر بازارهای کشاورزی همسایگانش تاثیر مخرب نداشته یا درآمد کشاورزان آنها را کاهش ندهند، اختلاف‌نظر به‌وجود آمده است.
این اختلالات بر انتخابات ملی در برخی کشورها نیز تاثیر گذاشته است و تنش‌ها میان اوکراین و اتحادیه اروپا ادامه دارد.
در شرایطی که صادرات اوکراین به اروپا افزایش و صادرات به سایر مناطق کاهش یافت، یکی از کشورهایی که به‌طور قابل‌توجهی تحت تاثیر قرار گرفته چین است. قبل از جنگ آسیای شرقی (عمدتا چین) ۳۴درصد از صادرات ذرت اوکراین را تشکیل می‌داد، اما از فوریه ۲۰۲۲ این میزان به کمتر از ۱۹درصد رسیده است. مادامی که ابتکار غلات دریای سیاه عملیاتی بود چین بیشترین ذی‌نفع از صادرات اوکراین بود و نزدیک به ۸‌میلیون تن از تقریبا ۳۳میلیون تن غلات و سایر محصولات کشاورزی صادرشده تحت این ابتکار بین ژوئیه ۲۰۲۲ تا ژوئیه ۲۰۲۳ را وارد می‌کرد. تقریبا ۷۳‌درصد از واردات چین بر حسب حجم از اوکراین تحت این ابتکار ذرت بوده و در این مدت اوکراین ۲۷‌درصد ذرت وارداتی چین را تامین کرده است. وابستگی چین به اوکراین به عنوان منبع نسبتا ارزان ذرت در این مدت این دو کشور را برای مدت زیادی از زمان جنگ یکدیگر نزدیک نگاه داشت و شاید نفوذ روسیه بر چین را در این دوره کاهش داد. با این حال از زمان توقف ابتکار غلات دریای سیاه چین از اوکراین به سمت آمریکای جنوبی و عمدتا برزیل به عنوان منبع ذرت تغییر جهت داده است.
از دوره قبل از جنگ تا امروز صادرات گندم اوکراین به جنوب صحرای آفریقا از ۱۰‌درصد به ۳‌درصد و صادرات گندم این کشور به شمال آفریقا از ۵۳درصد به ۳۴‌درصد کاهش یافته است. اینکه روسیه با موفقیت جایگزین اوکراین به عنوان منبع گندم در قاره آفریقا شده است یا خیر را با داده‌های موجود نمی‌توان تعیین کرد، اما الگوهای خاص مشخص هستند.
بین سال بازاریابی ۲۰۲۳-۲۰۲۲ و ۲۰۲۴ – ۲۰۲۳، صادرات گندم روسیه به هر منطقه عضو سازمان تجارت جهانی در جنوب صحرای آفریقا، شرق آفریقا، آفریقای‌ مرکزی، آفریقای غربی و آفریقای جنوبی افزایش یافت. در این دوره، روسیه تلاش کرده است تا مخالفت کشورهای آفریقایی که با خاتمه ابتکار غلات دریای سیاه از سوی روسیه به دلیل افزایش هزینه واردات مواد غذایی موافق نبودند را کاهش دهد. پوتین در سخنرانی خود در نشست روسیه و آفریقا در سن‌پترزبورگ در ۲۷ژوئیه ۲۰۲۳ گفت که روسیه آماده است تا صادرات غلات اوکراین را به آفریقا جایگزین کند و به بورکینافاسو، زیمبابوه، مالی، سومالی، جمهوری آفریقای مرکزی و اریتره پیشنهاد ارائه ۲۵۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ تن غلات رایگان در سه‌تاچهارماه آینده را ارائه کرد.
اخبار دولتی روسیه در ۲۱ فوریه ۲۰۲۴ گزارش داد که وزارت کشاورزی روسیه تحویل غلات به این کشورها شامل ۲۵۰۰۰تن گندم به بورکینا فاسو، اریتره، مالی و زیمبابوه و ۵۰۰۰۰تن گندم به سومالی و جمهوری آفریقای مرکزی را تکمیل کرده است. در سپتامبر ۲۰۲۳، روسیه توافقی با ترکیه و قطر برای انتقال یک‌میلیون تن غلات روسیه به نیازمندترین کشورهای آفریقا اعلام کرد. افزایش صادرات به کشورهای جنوب صحرای آفریقا نشان‌دهنده تلاش‌های روسیه برای تقویت حمایت در منطقه و کاهش انتقادات در مورد پایان دادن به ابتکار غلات دریای سیاه است.
صادرات گندم روسیه به شمال آفریقا در هفت‌ماهه اول ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است، اما سهم بازار آن تقریبا برابر با ۴۷درصد باقی مانده و شمال آفریقا همچنان بهترین مقصد گندم روسیه است. صادرات گندم روسیه به غرب‌آسیا طی هفت‌ماهه اول
۲۰۲۴-۲۰۲۳ به‌طور مشابه کاهش یافته، اما سهم بازار روسیه در واقع از ۵۱‌درصد به ۵۹‌درصد افزایش یافته است.
ابتکار غلات دریای سیاه صادرات آمونیاک روسیه را از طریق خط لوله (Tolyatti-Pivdennyi) که در نزدیک بندر اودسا پایان می‌یابد، تضمین کرده بود. اوکراین از فوریه ۲۰۲۲ مانع از انتقال آمونیاک از طریق این خط لوله شده است. در اوایل ژوئن ۲۰۲۳ روسیه و اوکراین خسارت به این خط لوله را گزارش کردند. برخی تحلیلگران پیشنهاد کردند که تعمیرات خط لوله و در نهایت از سرگیری صادرات آمونیاک روسیه برای تمدید ابتکار غلات دریای سیاه در جولای ۲۰۲۳ ضروری است، اما روسیه در همان ماه قرارداد را فسخ کرد. در مورد کود صادرات پتاس اوره و دی‌آمونیوم فسفات روسیه دوباره افزایش یافته، اگرچه صادرات آمونیاک متوقف شده است. فروش همه انواع کود در ۱۰‌ماهه اول سال ۲۰۲۲ کمتر از نوامبر و دسامبر همان سال بود.
با وجود این، به دلیل اینکه جنگ بازارهای کود را مختل کرده و باعث افزایش قیمت کود شد، درآمد روسیه از فروش کود در ۱۰ماهه اول سال ۲۰۲۲ هفتاددرصد بیشتر از مدت مشابه در سال ۲۰۲۱ بود. یکی از توضیحات روسیه برای پایان دادن به ابتکار غلات دریای سیاه این بود که بخش کشاورزی خود در طول جنگ و به‌ویژه از زمان اجرای این ابتکار آسیب دیده است، اما رکورد بالای صادرات گندم و فروش مجدد کودهای شیمیایی به جز آمونیاک نشان‌دهنده بلوف روسیه است و دلایل واقعی روسیه برای هدف قرار دادن بخش کشاورزی اوکراین را نشان می‌دهد که به دست آوردن مزیت اقتصادی و سیاسی در زمان جنگ است.
نتیجه‌گیری
کشاورزی و امنیت غذایی محور استراتژی جنگ روسیه است. بخش کشاورزی اوکراین از فوریه ۲۰۲۲ هدف اصلی حملات روسیه بوده است. تولیدات کشاورزی، صادرات و تولید ناخالص داخلی اوکراین در نتیجه مستقیم این جنگ کاهش یافته است. جنگ روسیه و اوکراین به اختلالات تاریخی در بازارهای جهانی کشاورزی، انرژی و کود منجر شده که در نتیجه ناامنی غذایی در بین میلیون‌ها نفر افزایش یافته است. روسیه از ناامنی غذایی در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط پایین به دوطریق به نفع خود استفاده کرده است: (۱) با هدف کاهش (یا حتی حذف) اوکراین به عنوان منبع تامین غذا برای این کشورها و در نتیجه کاهش نفوذ بالقوه اوکراین در این مکان‌ها و (۲) با افزایش اتکای این کشورها به روسیه به عنوان منبع تامین مواد غذایی و در نتیجه افزایش نفوذ روسیه. از فوریه ۲۰۲۲ آشکار است که تولید و صادرات مواد غذایی روسیه افزایش یافته و در مقابل صادرات و تولید مواد غذایی اوکراین کاهش یافته است. داده‌های ارائه‌شده در اینجا در مورد مناطق خاصی که صادرات روسیه به آنها افزایش یافته و مناطقی که اوکراین به دلیل جنگ روسیه کمتر به آنها صادرات داشته است روشن می‌شود.
زمان و نوآوری در داده‌های تجاری، الگوهای توضیح داده‌شده در اینجا را بیشتر روشن می‌کند. با این حال، بدون تغییر قابل‌توجهی در روند جنگ به نظر می‌رسد که روسیه از غذا و کود به عنوان ابزار قدرتمند قدرت نرم استفاده کند و همچنان به تخریب بخش کشاورزی اوکراین و در نتیجه آسیب وارده به امنیت غذایی جهانی ادامه دهد.