عقب‌ماندگی در تامین مالی

«جهان‌صنعت»- نمایشگاه صنعت دام و طیور که از 30تیر ماه آغاز به کار کرده بود، به کار خود پایان داد. در این دوره از نمایشگاه دام و طیور تهران، ۳۶۵شرکت داخلی و خارجی از کشور‌های مختلف حضور دارند و آخرین دستاورد‌ها و نوآوری‌های خود را در حوزه‌های مختلف به نمایش گذاشتند. شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه دام و طیور با حضور در این دوره از نمایشگاه، از استمرار و پایداری تولید محصولات و نقش مهم‌شان در صنعت دام سنگین و شیری کشور و افزایش شاخص کمی‌و‌کیفی محصولات براساس دانش‌بنیان خبر دادند. در حاشیه این نمایشگاه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی اعلام کردند که نیاز مبرم به تسهیل‌گری از سمت دولت دارند.
خوراک دام‌ محور توسعه پایدار، شعار بیست‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی دام، طیور و آبزیان در تهران بود که علاوه‌بر آنها، صنایع وابسته هم با حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در کنار تولیدکنندگان دام و طیور، مکمل این نمایشگاه بودند. رویکردی تحول‌گرایانه با بیش از ۳۰ تغییر بنیادین از جمله ساختار اجرایی این نمایشگاه بود.
هرکدام از روزهای این دوره از برگزاری نمایشگاه دام، طیور و صنایع وابسته به نام خاصی نام‌گذاری شده بود، در همین راستا روز اول را به عنوان روز تکنولوژی‌ها و فناوری‌های نوین، روز دوم به نام صادرات و توسعه پایدار، روز سوم امنیت غذایی و برنامه هفتم توسعه و روز چهارم رونق تولید و اشتغالزایی‌ نام‌گذاری شده‌اند.
یکی دیگر از مواردی که در این دوره از نمایشگاه دام و طیور پررنگ‌تر بوده، برگزاری چهار پنل تخصصی بود که این پنل‌ها با عنوان‌های «توسعه صنعت گاو شیری، فرصت یا تهدید»، «سیاست‌های گسترش تولید زنجیره‌ای گوشت مرغ»، «افزایش بهره‌وری با بهره‌مندی از فناوری کارخانجات خوراک دام، طیور و آبزیان» و «چالش‌های تامین مالی در صنعت دام، طیور و آبزیان» برگزار شد و در هر پنل اساتید، متخصصان، فعالان و متولیان حوزه‌های مربوطه به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود برای تبیین موضوع پرداختند.
در این راستا، در پنل تخصصی با عنوان «چالش‌های تامین مالی در صنعت دام‌، طیور و آبزیان» فاصله جریان درآمدی و جریان هزینه بنگاه‌‌ها مطرح شد. این فاصله در بخش کشاورزی به مراتب بیشتر از سایر بخش‌ها و در بخش دام و طیور بیشتر از سایر بخش‌های کشاورزی است و به سرمایه در گردش بیشتری نیاز دارد. نکته قابل‌تامل این بود که در چند سال اخیر در کشور به‌ویژه به‌دلیل مسائل ناشی از تحریم و تغییرات چندباره ارزی، عملا نیازهای سرمایه‌ای بنگاه‌ها به مراتب بیشتر شد، به تعبیر دیگر در سال‌های گذشته عقب‌ماندگی در تامین مالی برای بخش دام و طیور سال به سال انباشته شده است.
رییس اتاق بازرگانی تهران با حضور در بیست‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی دام، طیور و صنایع وابسته با فعالان اقتصادی بخش خصوصی در این حوزه دیدار و گفت‌وگو کرد و با اشاره به مشکلات و چالش‌های جدی موجود در اقتصاد کشور از ضرورت همگرایی و تعامل سازنده با دولت گفت.
در این بازدید محمود نجفی‌عرب بر ضرورت همگرایی و همفکری بخش‌خصوصی در ارائه راهکارها برای رفع مسائل و مشکلات مربوط به این صنعت تاکید و تصریح کرد که اتاق تهران به مانند ادوار گذشته، آماده است تا با ترویج گفتمان‌سازی میان بخش خصوصی و نهاد دولت، طی تعامل با دولت جدید، نسبت به حل چالش‌های پیش‌روی صنایع و بنگاه‌های فعال در عرصه تجارت اقدام کند.
نجفی‌عرب، قیمت‌گذاری دستوری و نظام ارزی حاکم بر فعالیت‌های اقتصادی را دو چالش بزرگ پیش‌روی کسب‌و‌کار بنگاه‌های بخش‌ خصوصی در داخل و فعالیت در خارج از ایران عنوان کرد و یادآور شد که در دولت چهاردهم باید به فوریت به مساله ناترازی‌ها در اقتصاد از جمله در بخش انرژی، سامان داده شود و آن را یکی از مطالبات جدی بخش‌خصوصی بیان کرد.
مجید موافق‌قدیری، رییس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران نیز در این بازدید و طی دیدار با رییس اتاق تهران، با اشاره به وسعت بیش از 20هزار مترمربعی نمایشگاه بین‌المللی دام و طیور طی امسال، تصریح کرد که در این رویداد، بیش از 600‌شرکت فعال در حوزه تولید و واردات داروی دام و طیور، ماشین‌آلات و تولید خوراک دام و طیور، حضور داشتند و برآوردها حاکی از بازدید نزدیک به 20‌هزار نفر از این نمایشگاه بوده است.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران که ریاست شورای سیاستگذاری این دوره از نمایشگاه دام و طیور را برعهده داشت، همچنین یادآور شد که تشکل‌های هر بخش از صنعت و اقتصاد ایران توانایی برگزاری و اداره با کیفیت رویدادهای تجاری در ایران را دارند و در بیست‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی دام و طیور و صنایع وابسته نیز این مهم به‌خوبی به نمایش درآمد.
بحران خوراک دام غیراستاندارد
بحران خوراک دام غیراستاندارد در مزارع دام و طیور ناشی از جای خالی استانداردهای اجباری تولید خوراک استاندارد در نقاط مختلف است. در سومین روز نمایشگاه دام‌، طیور و صنایع وابسته، پنلی با عنوان «افزایش بهره‌وری با بهره‌مندی از تکنولوژی کارخانجات خوراک دام، طیور و آبزیان» برگزار شد؛ نشستی که به چالش‌های استاندارد خوراک دام پرداخت. در این پنل مطرح شد اکنون خوراکی که باید توسط کارخانجات تولید شود به‌صورت غیراستاندارد در مرغداری‌ها و دامداری‌ها تولید می‌شود .
البته مقامات دولتی بر این باورند اعتمادی که در سال‌های گذشته برای مرغدار و دامدار در خوراک آماده و کنستانتره ایجاد شده بود، در سال‌های بعدی ادامه پیدا نکرده است. به همین دلیل شاهد شکل‌گیری شرایط کنونی هستیم .
در این نشست سیدکاظم موسوی با بیان اینکه تکنولوژی پرورش دام و طیور جزو صنایعی است که در دو دهه اخیر در ایران پیشرفت ویژه‌ای داشته، گفت: امروز بیش از ۷۰۰‌کارخانه خوراک دام و طیور در ایران وجود دارند که با سرمایه هنگفت بخش خصوصی برای ارتقای این صنعت و تولید مرغ گوشتی، تخم‌مرغ، دام بزرگ، شیر و بقیه نهاده‌های لبنی راه‌اندازی شده است.
او با اشاره به تفاوت‌های روند تولید دان به‌صورت سنتی و صنعتی و مزیت تولید خوراک آماده بیان کرد:‌ نهاده وقتی در انبارهای بنادر ایران تخلیه می‌شود، بعد از تاییدیه‌های اداره استاندارد و سازمان دامپزشکی جهت مصرف ترخیص می‌شود. اولین مزیت کارخانجات در تولید دان این است که آزمایشگاه‌های جامعی دارند، نهاده‌ از مبدا بندر برای کارخانه یا مرغداری هدایت می‌شود و با توجه به قیمت نهاده، برخی به آن دست می‌برند و ماسه و خاک آجر اضافه می‌کنند که مانع از رشد مرغ می‌شود.
عضو گروه غرب‌دانه ادامه داد: در واحدهای تولید مرغ گوشتی این امکان وجود دارد که خاک چوب را به کنجاله سویا تبدیل می‌کنند و این موضوع به‌راحتی قابل تشخیص نیست، اما کارخانجات تولید خوراک آزمایشگاه‌های جامعی دارند و مانع این اتفاق می‌شوند. این از معایب دان مصرفی توسط مرغ‌داران و محاسن دان آماده است که نهاده توسط کنترل کیفی در کارخانجات بررسی می‌شود و بعد از تاییدیه به خط تولید می‌رود. همچنین در کارخانجات آزمایشگاه‌های بررسی میکروب وجود دارد برای اینکه مواد اولیه به‌صورت سالم به مصرف‌کننده برسد.
موسوی اعلام کرد: از محاسن دیگر کارخانجات این است که کارخانه با سرمایه خودش نهاده را می‌خرد و محصولات تولیدشده را به اندازه کافی جهت نیاز مشتری در انبار دپو می‌کند و برای مصرف‌کننده نهایی که دامدار یا مرغدار است، یک انبارداری توسط کارخانه انجام می‌شود. همچنین در کارخانجات، با توجه به تکنولوژی‌های روز، جدیدترین جیره‌نویسی را برای پرورش داریم؛ در‌حالی که در واحدهایی که دان را خودشان تولید می‌کنند، این کار با کارگر و به‌صورت دستی انجام می‌شود و از نظر ترکیب جیره و بحث میکسر ممکن است یکنواختی وجود نداشته باشد.
وی ادامه داد:‌ بحث دیگر آسیاب کردن و سایزبندی دانه‌هاست که در کارخانجات به‌دقت بررسی می‌شود. حتی ما در سال‌های گذشته ضریب تبدیل 2/2 را داشتیم؛ یعنی با دوکیلو و ۲۰۰‌گرم دان، یک‌کیلوگرم گوشت تولید می‌شد که ما به استفاده‌ از تکنولوژی‌های برتر اروپا، این ضریب تبدیل را در خوزستان به 6/1 رساندیم، اما با وجود تمام مزایای دان آماده در کارخانجات و سرمایه‌ای که برای این کار در اختیار قرار گرفته، امروز شاهد هستیم که نهاده‌ها مواد اولیه بدون هیچ نظارتی خام‌فروشی می‌شوند.
چرا مرغدار و دامدار خوراک آماده نمی‌خرند؟
محمودرضا حیدری در پاسخ به این سوال اظهار کرد: در راستای سیاست‌هایی که وزارت جهادکشاورزی و معاون امور دام این وزارتخانه درباره خوراک دام و طیور اتخاذ کرده، در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ برای ترویج مصرف کنستانتره و خوراک آماده پرداخت یارانه به دام روستایی را آغاز کردیم. همچنین از همان زمان پروژه استفاده از پسماندهای غذایی انسان که با فناوری امکان استفاده برای دام را دارد، فراهم کردیم. اما باید دید چرا مرغدار و دامدار خوراک آماده نمی‌خرد؟
او با اشاره به تهدیدها و چالش‌های این حوزه بیان کرد: باید دید آیا اعتمادی که برای مرغدار و دامدار در خوراک آماده و کنستانتره داشت، در سال‌های بعد هم ادامه پیدا کرده؟ ما هم با خام‌فروشی مخالف هستیم و فروش کنستانتره را ترویج می‌دهیم. اکنون ۹۰‌درصد مرغداری‌ها قدرت تکنولوژی را درک کرد‌ه‌اند و می‌دانند استفاده از مواد اولیه حداکثر بهره‌وری را برای مرغدار ندارد. همچنین اکثر واحدهای بزرگ دامداری کارخانه تولید خوراک دارند، چون اهمیت خوراک آماده و کنستانتره را درک کرده‌اند.
رد نقد
موسوی در ادامه با انتقاد از این اظهارات، گفت: باید دید آیا در بخش طیور گوشتی مرغدار آنقدر امکانات در اختیار دارد که بتواند دان را خودش تهیه کند؟ البته درباره دام حساسیت غذایی بیشتر است، اما شاهد بودیم که در سال‌های اخیر وقتی مشکل مرغ داشتیم، در مواردی حتی نهاده بیش از نیاز توزیع شد، اما باز هم مرغی تولید نشد.
وی ادامه داد: مرغدار سنتی که مدرک مرتبط ندارد، چه مجوزی برای تولید خوراک سنتی در مجموعه‌اش دارد که خوراک تولید کند؟ با وجود باور عامه به اینکه به مرغ‌ها هورمون اضافه می‌شود، هیچ هورمونی به جیره اضافه نمی‌شود و با توجه به آن می‌توان یک جوجه یک‌روزه را ظرف ۴۰‌روز به مرغ دوکیلویی تبدیل کرد که آن هم در کارخانجات امکان‌پذیر است.
الزام قانون باید حاکم باشد
پیمان فلسفی، نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به اینکه برای تولید خوراک دام باید استاندارد اجباری اخذ شود، گفت: خوراک دام در بهداشت جامعه و امنیت غذایی نقش دارد. ما ۳۰‌هزار واحد تولید مرغ گوشتی داریم که نمی‌توانیم آنها را به حال خود بگذاریم. همچنین بهره‌وری هم باید افزایش پیدا کند، زیرا در حال حاضر بهره‌وری تولید پایین است و در عین حال کارخانجات تولید خوراک دام هم باید به این چرخه وارد شوند.
او با بیان اینکه وزارت جهادکشاورزی و سازمان دامپزشکی باید تضمین کنند که خوراک دامی تولیدشده استانداردهای بهداشتی مورد نظر را داشته باشد، افزود: ۳۰‌درصد خوراک دام توسط کارخانجات تولید می‌شود که ۷۰۰‌واحد هستند و باید استاندارد آنها بررسی شود. البته آنها فناوری لازم را دارند اما تکنولوژی‌‌های‌شان هم باید به‌روزرسانی شود. وزارت جهاد کشاوزی نیز نمی‌تواند به ۷۰‌درصد خوراکی که توسط دامداری‌ها و مرغداری‌ها تولید می‌شود، نظارت کند.
نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی مجلس اظهار کرد: طبق ‌قانون برنامه هفتم توسعه، خام فروشی باید به ۵۰‌درصد برسد و ضوابط بهداشتی آن هم باید رعایت شود. ۵۰‌درصد دیگر هم باید به‌صورت غذای آماده تهیه شود و مرغداری‌ها هم باید از سازمان دامپزشکی مجوز بگیرند. در این زمینه ضمن اینکه کارخانجات باید تقویت شوند و خوراک استاندارد و بهداشتی را در اختیار قرار دهند، از آنجایی‌که نمی‌توان ۳۰‌هزار واحد را به‌تنهایی کنترل کرد، باید از بستر تعاونی‌ها و اتحادیه‌های عشایری هم برای این کار استفاده شود.