عصر سلطنت تلویزیون به پایان رسیده است؟

گروه فرهنگ و هنر- نتیجه نظرسنجی یک مرکز نشان می‌دهد اقبال عمومی به شبکه‌های تلویزیونی رو به افول است و کارشناسان دلایل مختلفی را برای این امر بیان می‌کنند. این روزها درباره مخاطب تلویزیون و سهم فیلم و سریال در اوقات فراغت مردم بحث‌های مختلفی می‌شود. ابتدا یک نظرسنجی در فضای رسانه‌ای کشور مورد بحث قرار می‌گیرد؛ آیا مردم بیشتر از طریق شبکه نمایش‌خانگی، دانلود از فضای‌مجازی و شبکه‌های ماهواره‌ای سریال‌ها و فیلم‌هایشان را تماشا می‌کنند یا تلویزیون!
این نظرسنجی و بحث‌های پیرامون کاهش مخاطب تلویزیون، با واکنش‌های مدیران ارشد سازمان صداوسیما خصوصا پیمان جبلی و محسن برمهانی همراه شد. آنها به عدم واقعی بودن این نظرسنجی‌ها و گستره آمایش‌ها اشاره می‌کردند که اساسا از یکسری جوان دانشجو با تعداد محدودی این نظرسنجی انجام شده و بسیاری از موارد دیگر. اما اساسا مردم چقدر از تلویزیون استقبال می‌کنند، چقدر فیلم و سریال در سبد اوقات فراغت‌شان قرار دارد و چقدرهای دیگری که با دوربین تسنیم به میان‌شان رفتیم تا رودرو بحث‌هایی را داشته باشیم. نوجوانان، جوانان و میانسالانی که به نمایندگی از آنها با چند نفر گفت‌وگو کردیم، پاسخ‌های قابل تأملی به دست آمد که در ادامه می‌بینید.
ورزش، کتاب، پیاده‌روی
وقتی از مردم سوال کردیم زمان‌های آزاد و اوقات‌فراغت‌شان را چگونه می‌گذرانند نکته‌ای که بیشتر در میان همه پاسخ‌ها مشترک بود مشکلات معیشتی و اقتصادی که اجازه نمی‌دهد مثل گذشته بتوانند اوقات فراغتی داشته باشند. در وهله بعدی بیشتر ورزش کردن، کتاب‌خواندن و پیاده‌روی ترجیح می‌دهند. البته افرادی هم بودند که گوش دادن به پادکست، استفاده از دوره‌های آموزشی و با خانواده مسافرت رفتن و تفریح کردن را به هر چیزی ترجیح می‌دادند. سوال بعدی به سهم فیلم و سریال در اوقات فراغت مردم داشت که به جز یکی دو نفر عمدتا سهم حداقلی را به آن اختصاص می‌دادند از 5تا 15درصد؛ نکته بعدی بیشتر سریال‌های خانگی، گردش در فضای‌مجازی و دانلود از کانال‌های فیلم و سریال خارجی را ترجیح می‌دادند. البته برخی مخاطبان هم می‌گفتند اگر فیلم‌ها تاریخی، به روز و واقعی‌تر ساخته شوند، حتما مخاطبش می‌شوند. برخی نام‌هایی همچون «هفت سر اژدها» تلویزیون را می‌آوردند که نمونه خوبی بوده است. یا سریال‌های مهران مدیری، مهران غفوریان و رضا عطاران در گذشته را ترجیح می‌دهند و بیشتر اوقات‌ تماشای تلویزیون‌شان به شبکه آی‌فیلم یا پیگیری اخبار اختصاص داده می‌شود.
فضای مجازی و نمایش خانگی
نکته‌ای که درباره اقبال روی مدیوم‌های تلویزیون، شبکه نمایش‌خانگی و فضای‌مجازی مطرح شد، پاسخ‌های قابل تأملی به دست آمد. خانمی می‌گفت فضای‌مجازی اقبال بیشتری دارد چون در یک زمان محدود، حجم زیادی از اطلاعات را در کسری از ثانیه در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. یا شخص دیگری که می‌گفت تقریبا سهم نمایش‌خانگی بیشتر است و درصد کمی اخبار را از تلویزیون دنبال می‌کنند. مخاطب دیگری می‌گفت قطعا نمایش‌خانگی فاصله بیشتری با تلویزیون دارد چراکه ما برای فوتبال و خبر به تلویزیون مراجعه می‌کنیم و فیلم و سریال‌هایمان را در فضای اینترنت جست‌وجو می‌کنیم. پیرمردی اعتقاد داشت 40درصد از جامعه تلویزیون را دنبال می‌کنند. مخاطب دیگر این نکته را مطرح کرد که تلویزیون کارهای جدید جذاب تولید کند که ما بیرون از تلویزیون به دنبال سریال‌ها و فیلم‌های مورد علاقه‌مان نگردیم. برخی مخاطبان دیگر بارها نام آی‌فیلم و تماشای فوتبال از تلویزیون را بردند. می‌گفتند نوستالژی‌هایی که از آی‌فیلم دنبال می‌کنیم حال‌مان را خوب می‌کنند و البته جذابیت‌هایی هم دارند که در میان سریال‌های جدید نمی‌بینیم.
پایین آمدن تنوع رسانه
سوال بعدی به چقدر بیننده داشتن تلویزیون برمی‌گشت؛ بسیاری این نکته را مطرح می‌کردند در آمارها و ارقام بینندگان رسانه‌ها خصوصا صداوسیما بارها اغراق شده و به نظر می‌رسد مدیران صداوسیما باید نظرسنجی‌ها و آمایش‌های گسترده‌تری انجام دهند تا این آمارها واقعی شود. برخی می‌گفتند مخاطب تلویزیون به خاطر تنوع رسانه‌ها پایین آمده، برخی دیگر دلیل این کاهش مخاطب را عدم داشتن محدودیت‌های نمایش‌خانگی عنوان کردند که این محدودیت‌ها در صداوسیماست و آنجا نیست. گروهی اعتقاد دارند چهره‌ها باید بازگردند از مهران مدیری که بارها نامش آمد تا فردوسی‌پور و بازگشت برخی برنامه‌ها و سریال‌های پرطرفدار؛ این نکته را در پاسخ به سوالی مطرح کردند که پرسیده شد انتظارات‌شان را از مدیران تلویزیون مطرح کنند.
عمدتا این نکته گفته شد: تلویزیون سهمی که باید امروز ایفا کند برای پرورش نسل جوان انجام نمی‌دهد. یا این نکته که صداوسیما مخاطب کمی دارد و کیفیت سریال‌هایش پایین آمده است. قبلا سریال‌هایمان چیزهایی داشت که ارزش دیدن داشته باشد و الان سریال‌هایی ساخته می‌شود چیزی ندارد که به فرزندان‌مان بگوییم ببینند.
عدم جذابیت سریال‌ها
این نکته مطرح می‌شد که این سریال‌ها آنقدر جذاب نیستند که قسمت به قسمت سریال دنبال کنند و اینکه پیشنهاداتی هم داشتند؛ این عرصه را به نسل جوان بسپارید، همان‌هایی که امروز در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر خلاقیت‌ها و نوآوری‌هایی داشته‌اند که توانسته‌اند مخاطبان را به خودش جذب کنند. نظرات مردم را در نظر بگیرند و به ذائقه‌شان احترام بگذارند. سریالی که پخش می‌شود حتما انتقادها را بازگو کنند و از کنار نظرات مردم به سادگی نگذرید. بسیاری از مخاطبان این انتظار را هم از سریال‌سازان عنوان کردند؛ از نویسنده‌های خوب استفاده کنید که همه اتفاقات یک اثر نمایشی به فیلمنامه خوب برمی‌گردد. مسلما یک سریال زمانی اتفاق خوبی برایش می‌افتد که فیلمنامه خوبی داشته باشد. یک بازیگر خوب با فیلمنامه خوب می‌تواند خوب باشد.