ظهور سلطان‌ برنج با بخشنامه دولت

«جهان‌صنعت»- در حالی که افزایش جهش‌وار قیمت برنج و برخی محصولات کشاورزی حتی به خطبه‌های نماز‌جمعه استان‌های زرخیز شمال کشور کشیده شده است، عضو هیات‌مدیره اتحادیه بنکداران مواد غذایی با انتقاد از سیاستی که برای واردات برنج وجود دارد تاکید کرد که این سازوکار، عملا زمینه را برای ایجاد رانت و شکل‌گیری سلطان‌های جدید در بازار فراهم کرده است. الزام واردکنندگان به خرید برنج ایرانی در کنار برنج وارداتی موجب شده شرکت‌های بزرگ سودهای کلانی کسب کنند.
در هفته‌های اخیر بازار برنج با رشد قیمت‌ و کمبود عرضه مواجه شده است. این در حالی است که برنج یکی از اقلام اساسی در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی محسوب می‌شود.
کارشناسان دلایل مختلفی را برای این نوسانات مطرح می‌کنند، از جمله ممنوعیت دوره‌ای واردات، احتکار و عرضه قطره‌چکانی توسط برخی سودجویان و کاهش تولید داخلی.
یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث ایجاد کمبود و افزایش قیمت برنج شده، ممنوعیت دوره‌ای واردات این محصول است.
دولت هر ساله در فصل برداشت برنج داخلی، برای حمایت از کشاورزان، واردات برنج خارجی را ممنوع می‌کند اما این سیاست در کنار ضعف نظارت بر بازار، زمینه‌ساز افزایش قیمت‌ها و ایجاد فضای سودجویی شده است.
بازی سوداگران با قیمت‌ها
گزارش‌های بازار نشان می‌دهد که برخی واردکنندگان و عمده‌فروشان، با نگه‌داشتن برنج در انبارهای خود و عرضه قطره‌چکانی، قیمت‌ها را افزایش داده‌اند. این افراد با آگاهی از کاهش موجودی برنج در بازار، از شرایط ایجادشده سوءاستفاده کرده و به دنبال کسب سودهای کلان هستند. در نتیجه مصرف‌کنندگان مجبورند برنج را با قیمت‌های بسیار بالاتر خریداری کنند.
علاوه بر ممنوعیت واردات و احتکار، کاهش تولید برنج داخلی نیز به بحران موجود دامن زده است.
امسال به دلیل شرایط آب‌وهوایی، کمبود منابع آبی و افزایش هزینه‌های تولید، میزان برداشت برنج در استان‌های شمالی کشور کاهش یافته است. این موضوع، در کنار تقاضای بالای بازار، موجب شده که قیمت‌ها بیش از پیش افزایش یابد.
افزایش قیمت برنج خارجی در بازار آزاد
با توجه به ممنوعیت واردات، برنج‌های خارجی که پیشتر وارد کشور شده بودند، اکنون با قیمت‌های بالاتری در بازار آزاد عرضه می‌شوند. این موضوع باعث شده که برنج‌های با کیفیت‌تر خارجی نیز از دسترس بسیاری از خانوارها خارج شوند و قیمت برنج داخلی هم تحت تاثیر این افزایش قیمت قرار گیرد.
لزوم نظارت بیشتر بر بازار
کارشناسان بر این باورند که برای جلوگیری از ادامه نوسانات قیمت برنج باید نظارت دقیق‌تری بر بازار صورت گیرد. جلوگیری از احتکار، مدیریت صحیح واردات و حمایت از تولید داخلی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش التهاب بازار کمک کند، در غیر این صورت، گرانی برنج همچنان ادامه خواهد داشت و معیشت خانوارهای ایرانی بیش از پیش تحت فشار قرار خواهد گرفت.
حسین فرهادی، سخنگوی اتحادیه بنکداران موادغذایی در این‌باره با اشاره به دستورالعمل دولت در حوزه واردات برنج‌ اظهار کرد: بر اساس این بخشنامه، هر واردکننده‌ای که بخواهد دو کیلوگرم برنج وارداتی به کشور بیاورد، ملزم است که یک کیلوگرم برنج ایرانی نیز خریداری کند. به بیان دیگر اگر یک واردکننده دو تن برنج خارجی وارد کند باید یک تن برنج ایرانی نیز در سبد خرید خود داشته باشد. این سیاست که سال گذشته هم اجرا شده بود، امسال با جدیت بیشتری دنبال می‌شود.
وی در ادامه توضیح داد: این سازوکار باعث شده که تنها شرکت‌های بزرگ و ثروتمند، توان ورود به بازار واردات برنج را داشته باشند چراکه برای واردات برنج خارجی، نیازمند خرید حجم بالایی از برنج ایرانی هستند. این شرکت‌ها از ماه‌ها قبل به استان‌های شمالی کشور از جمله گیلان، مازندران و گلستان رفته‌اند و در فصل برداشت، برنج را با قیمت‌های بسیار پایین از کشاورزان خریداری کرده‌اند. برای مثال برنج‌هاشمی که اکنون در بازار حدود ۲۰۰‌هزار تومان قیمت دارد، توسط این شرکت‌ها در شهریورماه، با قیمت ۷۰‌هزار تومان خریداری شده است.
کنترل بازار و افزایش قیمت برنج داخلی
سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی در ادامه افزود: اکنون که این شرکت‌ها حجم بالایی از برنج ایرانی را در اختیار دارند، آن را با قیمت‌های بسیار بالاتر در بازار عرضه می‌کنند. به طور مثال برنجی که با ۷۰‌هزار تومان خریداری شده بود، امروز با قیمت ۱۵۰ تا ۱۶۰‌هزار تومان به عمده‌فروشان و بنکداران فروخته می‌شود. در واقع این سیاست باعث شده که عملا یک عده خاص که سرمایه‌های کلان دارند، کنترل بازار را در دست بگیرند و از این طریق، سود هنگفتی به جیب بزنند.
ایجاد سلطان برنج‌؟
فرهادی در پاسخ به این پرسش که آیا این سازوکار به ایجاد رانت و ظهور سلطان‌های جدید در بازار برنج منجر شده است، گفت: اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح دهیم، با این بخشنامه زمینه‌ساز ایجاد «سلطان برنج» فراهم خواهد شد چراکه تنها افرادی که سرمایه هنگفت دارند، می‌توانند از این سیاست استفاده کنند. در این شرایط، کشاورزان برنج خود را با قیمت پایین فروخته‌اند، مصرف‌کنندگان باید برنج را با قیمت بسیار بالاتر بخرند و تنها یک گروه خاص از این سازوکار منتفع شده‌اند.
وی تاکید کرد: برای جلوگیری از ایجاد رانت و کنترل قیمت برنج در بازار لازم است که سیاست‌های حمایتی از کشاورزان و مصرف‌کنندگان بازنگری و تدابیری اتخاذ شود که از انحصارطلبی در بازار جلوگیری شود.
انتقاد امام‌جمعه رشت از قیمت‌ برنج
در این حال امام‌جمعه رشت با بیان اینکه قیمت‌ها در بازار به نفع مردم نیست، گفت: قیمت برنج به ۱۵۰‌هزار تومان رسیده که فشار زیادی به مردم وارد می‌کند و مسوولان باید جلوی این افزایش‌ها را بگیرند.
به گزارش تسنیم، آیت‌الله رسول فلاحتی دیروز در بخشی از خطبه‌های عبادی سیاسی نماز جمعه رشت با اشاره به روز ملی حمایت از حقوق مصرف‌کننده گفت: «پنجشنبه، 19 اسفند، روز ملی حمایت از حقوق مصرف‌کننده است. در این هفت سالی که در خدمت مردم عزیز هستیم، همواره از دولت‌ها خواسته‌ایم که به حقوق مصرف‌کننده توجه ویژه‌ای داشته باشند. برخی کالاها به دلیل ارتباط با بازار جهانی، نوسان قیمت دارند اما کالاهای اساسی که مردم هر روز با آنها سر و کار دارند باید توسط نظام مدیریت شود و مسوولان باید با نظارت دقیق، از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری کنند.»
امام‌جمعه رشت با اشاره به افزایش قیمت سیب‌زمینی و برنج بیان کرد: سیب‌زمینی که قبلا 17 تا 18‌هزار تومان بود، امروز به 40 تا 70‌هزار تومان رسیده است. آیا تولیدکننده از این افزایش قیمت سود می‌برد؟ خیر، این سود به جیب دلالان و واسطه‌ها می‌رود.
به گفته فلاحتی، ما در سه استان عمده تولیدکننده سیب‌زمینی داریم اما قیمت‌ها به نفع مردم نیست. برنج نیز که قیمت آن به 140 تا 150‌هزار تومان رسیده است، فشار زیادی به مردم وارد می‌کند. مسوولان باید جلوی این افزایش‌ها را بگیرند.