10 - 01 - 2022
ضرورت حضور در دهکده جهانی
گروه بازرگانی- به نظر میرسد که روند اقتصاد جهان در حال تحول است و به سمت آسیا و اقیانوسیه متمایل میشود. در این راستا RCEP بزرگترین پیمان منطقه آزاد تجاری را ایجاد کرده که ترکیب متنوعی از کشورهای آسیا و اقیانوسیه در آن حضور دارند. این در حالی است که کشورهایی که در این پیمان هستند، معمولا انرژیهای کمی دارند اما ایران با توجه به پتانسیلهای قابلتوجهی که به خصوص در حوزه انرژی دارد میتواند منافع خوبی را از معامله با این کشورها و این پیمان داشته باشد ولی متاسفانه محدودیتهایی در این خصوص وجود دارد که کشور ما را از حضور در معماری جدید تجارت جهان محروم میکند. در واقع عدم حضور ایران در این پیمان تجاری بزرگ و مهم با تاثیرات اقتصادی و ژئوپلیتیک مهمی همراه خواهد بود.
پیمان مشارکت اقتصادی جامع منطقهای (RCEP) یک توافقنامه تجارت منطقهای بین ۱۰ کشور عضو انجمن همکاریهای جنوب شرق آسیا (آسهآن) متشکل از مالزی، اندونزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند، کامبوج، لائوس، میانمار، ویتنام و برونئی و پنج کشور از شرکای توافق تجارت آزاد (FTA) آنها یعنی استرالیا، چین، ژاپن، نیوزیلند و کرهجنوبی است. شاید بزرگترین درسی که میتوان از این پیمان گرفت حضور سه کشور چین، ژاپن و کره جنوبی برای نخستینبار در چارچوب یک پیمان در کنار یکدیگر است. احتمالا تا پیش از این توافق مصالحه این قدرتهای اقتصادی بسیار دور از ذهن به نظر میرسید. اما در ۲۵ آبان امسال، ۱۵ کشور آسیا و اقیانوسیه بزرگترین پیمان تجارت آزاد جهان موسوم به پیمان مشارکت اقتصادی جامع منطقهای (RCEP) را امضا کردند.
در همین راستا مرکز پژوهشهای اتاق ایران سال گذشته با بررسی این پیمان و ارائه تصویری از این توافق، دلالتهای شکلگیری این بلوک اقتصادی قوی و بیرون بودن ایران از این زنجیره ارزش را تشریح و اعلام کرد: کاهش قدرت رقابتپذیری کشور در عرصه تجارت بینالملل تحتتاثیر رفتار ترجیحی در زمینه تعرفههای گمرکی بین بازیگران این پیمان، ناهماهنگی با رویههای تجارت منطقهای و حتی دشوار شدن مسیر پیوستن به نهادهای بینالمللی ازجمله سازمان جهانی تجارت در سالهای پیش رو، در کنار انزوای اقتصادی و سیاسی ایران در بلندمدت و عدمالتزام به پیروی از قواعد تسهیلکننده بینالمللی، بخشی از آثار اقتصادی و ژئوپلیتیک این پیمان برای کشور خواهد بود. چرا که این پیمان، حدود ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان و بازاری معادل ۲/۲ میلیارد نفر یا تقریبا ۳۰ درصد از جمعیت جهان را دربرمیگیرد و هدف آن حذف تدریجی موانع تعرفهای و غیرتعرفهای در حوزه تجارت کالا، حذف تدریجی محدودیتها و اقدامات تبعیضآمیز در حوزه تجارت خدمات و ایجاد محیط سرمایهگذاری آزاد، تسهیلکننده و رقابتی در منطقه است.
بنابراین ایران برای رسیدن به اهداف بالادستی و گذار از مشکلات اقتصادی ناشی از تحریمها که سالیان سال گریبانگیر کشور بوده است، باید بیش از پیش چشم به تحولات منطقهای و معادلات پیرامون داشته باشد. در همین خصوص رییس کمیسیون پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران اظهار کرد: اگر ما به پیمانهای تجاری بپیوندیم اما خود را پایبند قوانین بینالمللی نکنیم، منافع چندانی برای کشور نخواهد داشت. بنابراین باید از این حالت جزیرهای خارج و به دهکده جهانی بپیوندیم که بتوانیم از منافع آن استفاده کنیم.
اقدامی سرنوشتساز
فریال مستوفی در مورد شروع به کار موافقتنامه مشارکت اقتصادی جامع منطقهای (RCEP) و موانع و چالشهای حضور ایران در آن اظهار کرد: ۱۵ کشور منطقه جنوب شرقی آسیا که بیش از دو میلیارد نفر جمعیت و ۵/۲ تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی دارند و میتوان گفت که یک سوم جمعیت جهان به اضافه یکسوم تولید ناخالص جهان را شامل میشوند، برای پیمان RCEP جمع شدهاند. بنابراین این پیمان در مقایسه با دیگر پیمانها بزرگترین منطقه آزاد تجاری جهان را تشکیل میدهد و پیوستن به این پیمان اقدامی بسیار سرنوشتساز و پسندیده به خصوص در روند آینده اقتصاد در جهان و تجارت جهانی محسوب میشود.
وی افزود: به نظر میرسد روند اقتصاد جهان در حال تحول بوده و به سمت آسیا و اقیانوسیه متمایل میشود. موضوع این پیمان اولین بار توسط اندونزی مطرح شد. کشورهای مختلفی از جمله هند به این پیمان پیوستند اما هند انصراف داد که علت آن تاثیرات نامطلوب تعرفههای پایین برای تولیدکنندگان محلی و همچنین سود بیشتر چین از آن بوده است. وقتی تعرفهها برداشته میشود تولیدکنندگان داخلی وارد رقابت بیشتری میشوند. از طرف دیگر چین از نظر قیمت و حجم تولیدات بسیار قویتر است؛ هند احساس کرد که این پیمان میتواند فشار زیادی را به تولیدکنندگان داخلی وارد کند و آنها نتوانند با تولیدکنندگان چینی بدون تعرفه رقابت کنند. هند به همین دلیل از این پیمان انصراف داد. کشورهایی مانند ژاپن دائما در حال مذاکره با هند هستند که به طریقی به پیمان بازگردد.
یک سوم از کل تجارت جهانی
مستوفی گفت: RCEP بزرگترین پیمان منطقه آزاد تجاری را ایجاد کرده که ترکیب متنوعی از کشورهای آسیا و اقیانوسیه در آن حضور دارند. کشورهای توسعهیافتهای مانند ژاپن و کره جنوبی و همچنین کشورهای درحال توسعه مانند اندونزی، ویتنام و تایلند و کشورهای توسعهنیافته مانند میانمار، لائوس و کامبوج در کنار هم هستند. مجموع تجارت این ۱۵ کشور با هم در سال ۲۰۱۹ بیش از دو تریلیون دلار و مجموع تجارت جهانی آنها حدود هفت تریلیون دلار بوده که حدود یکسوم از کل تجارت جهانی است. پس اهداف این پیمان تشکیل یک منطقه آزاد تجاری از طریق کاهش تعرفههای تجاری بین اعضا و سرمایهگذاری برای کمک به اقتصادهای درحال ظهور و همچنین بهبود و تقویت مناسبات استراتژیک با یکدیگر بوده است.
وی اضافه کرد: کاهش تعرفهها برای محصولات صنعتی و کشاورزی است و دو بازه زمانی شامل یک بازه کوتاهمدت دو ساله و ۲۰ ساله میشود. برنامه این است که ظرف ۲۰ سال تعرفهها را تا حدود ۹۰ درصد بین اعضا کاهش دهند. نکته مهم یکسانسازی قوانین است یعنی قوانین جدیدی به وجود میآید که یکی از مهمترین آنها این است که قوانین مبدا باید یکسانسازی شوند. این قانون باعث میشود که کانون زنجیرههای تامین منطقی جهانی برای شرکتهای کشورهای عضو آسانتر شود. بنابراین علاوه برکاهش هزینهها و کاهش زمان صادرات به جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی هم کمک میکند. منافع دیگری مانند به اشتراک گذاشتن اطلاعات، تسهیل تجارت، روانسازی همکاریهای تجاری، هموارسازی قوانین بینالمللی برای تجارت الکترونیکی هم دارد.
لزوم الحاق به دهکده جهانی
رییس کمیسیون پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران با اشاره به موانع ایران برای پیوستن به این پیمان تصریح کرد: کشور ما اگر بتواند به هر یک از این پیمانهای بینالمللی و منطقهای بپیوندد مسلما برای کشور منافعی دارد اما پیوستن به این پیمان یا دیگر پیمانها موانعی دارد. اولین مساله موضوع تحریمها و موضوع دیگر توجه به استانداردهای جهانی مثل قوانین بانکی کشور است که ما هنوز مساله FATF را نپذیرفتیم؛ بنابراین این کشورها در حال حاضر نمیتوانند با ما کار کنند. حتی اگر ما به این پیمان بپیوندیم، تا ما خود را پایبند قوانین بینالمللی نکنیم، منافع چندانی برای کشور نخواهد داشت. بنابراین ما باید از این حالت جزیرهای خارج شویم و به دهکده جهانی بپیوندیم که بتوانیم از منافع آن استفاده کنیم.
وی افزود: کشور ما پتانسیلهای بالایی دارد، کشورهایی که در همین پیمان RCEP هستند، معمولا انرژیهای کمی دارند و کشور ما با داشتن منابع عمده انرژی میتواند منافع خوبی را از معامله با این کشورها و این پیمان داشته باشد ولی ما باید استانداردها را حفظ کنیم که بتوانیم منافع داشته باشیم. یکی دیگر از موضوعات این است که ما به تجارت جهانی نپیوستهایم بنابراین باید سعی کنیم که استانداردهای جهانی را در همه زمینههای تجاری، بانکی و… حفظ کنیم.
ایجاد رقابت بین تولیدکنندگان
مستوفی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است مشکل هند برای ایران هم ایجاد شود، به ایلنا متذکر شد: زمانی که ما به چنین پیمانهایی بپیوندیم، کمک به تولیدکنندگان ما کمتر میشود اما از طرف دیگر رقابت ایجاد میشود و تولیدکننده ما هم سعی میکند کیفیت استاندارد خود را افزایش داده قیمت کالای خود را مناسبتر کند. بنابراین ممکن است در ابتدا برای ما ضرر داشته باشد که به همین دلیل هند از این پیمان انصراف داده، اما در مدت طولانی به نفع کشور خواهد بود چراکه تولیدکنندگان برای رقابت مجبور به افزایش کیفیت تولیدات و قیمتها را هم مناسب کنند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران بیان کرد: برای مثال خودروهای ما که وضعیت بیکیفیتی دارند، از آنجا که واردات همه چیز ممنوع بوده و یا تعرفههای بسیار سنگین دارد، یکهتاز میدان هستند اما اگر روزی اجازه دهند که خودروهای دیگر بدون تعرفه وارد کشور شود چه کسی اتومبیل ایرانی میخرد؟ بنابراین در ابتدا ممکن است مشکلاتی ایجاد شود اما در طولانی مدت به نفع کشور خواهد شد. به همین دلیل این پیمانها از روز اول همه تعرفهها را حذف نمیکند بلکه به تدریج برداشته میشوند تا کشورها خود را هماهنگ کنند و کمکم سطح کیفیت و قیمت را متناسب کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد