ضرورت بازنگری در مدیریت ریسک سرمایه

علی میرمحمدی*
بازارهای مالی مدرن به سرعت به میدانی پرخطر و پرنوسان تبدیل شده‌اند. در این فضا، رخدادهای غیرمنتظره و بحران‌های مالی با شدت بالا می‌توانند ثبات بازارها را مختل کرده و ساختارهای اقتصادی را به لرزه درآورند. مدیریت ریسک در چنین شرایطی دیگر تنها یک ابزار حفاظتی نیست بلکه ضرورت بقا برای شرکت‌ها و نهادهای مالی محسوب می‌شود.
مدل‌های سنتی مدیریت ریسک، مانند ارزش در معرض ریسک (VaR) و ریزش مورد انتظار (ES)، سال‌ها به ‌عنوان ستون‌های اساسی این حوزه شناخته شده‌اند. این مدل‌ها، بر اساس مفروضات توزیع نرمال، قابلیت تحلیل شرایط عادی بازار را دارند. با این حال، محدودیت آنها در پیش‌بینی رخدادهای نادر و افراطی باعث شده است که در شرایط بحرانی ناتوان باشند. بحران‌های مالی اخیر بارها این ضعف را آشکار کرده‌ و نشان داده‌اند که اتکا به این مدل‌ها می‌تواند
منجر به تصمیمات اشتباه و زیان‌بار شود.
برای پاسخ به چالش‌های نوظهور، بازنگری در مدل‌های ریسک اجتناب‌ناپذیر است. یکی از ابزارهای مدرن در این زمینه، نظریه ارزش حدی (EVT) است که به تحلیل دقیق توزیع‌های دم ضخیم و رفتار نوسانات شدید کمک می‌کند. این روش، توانایی بیشتری در شناسایی و مدیریت ریسک‌های غیرمعمول دارد. همچنین مدل‌های نوسانات شرطی، که پویایی‌های بازار را در طول زمان دنبال کرده و اثرات حافظه بلندمدت و رفتار نامتقارن را در نظر می‌گیرند، می‌توانند دقت پیش‌بینی‌ها را بهبود بخشند.
علاوه بر ابزارهای آماری، اثرات سیاست‌های پولی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. سیاست‌هایی مانند کاهش نرخ بهره یا تزریق نقدینگی، هرچند در کوتاه‌مدت به ثبات بازار کمک می‌کنند، در بلندمدت ممکن است به تشدید ریسک‌های سیستماتیک منجر شوند. بانک‌های مرکزی و نهادهای نظارتی باید با ارزیابی دقیق اثرات این سیاست‌ها و استفاده از داده‌های کلان، سیاست‌هایی متعادل و پایدارتر اتخاذ کنند تا از بروز بحران‌های ناگهانی جلوگیری شود.
فناوری‌های نوین نیز نقشی کلیدی در تحول مدیریت ریسک ایفا می‌کنند. هوش‌مصنوعی و تحلیل داده‌های کلان ابزارهایی هستند که با دقت و سرعت بالا، امکان تحلیل رفتارهای بازار و شناسایی الگوهای ریسک را فراهم می‌کنند. استفاده از این فناوری‌ها، همراه با مدل‌های پیشرفته ریاضی، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا نه‌تنها تصمیمات بهتری بگیرند بلکه انعطاف‌پذیری بیشتری در مواجهه با نوسانات بازار داشته باشند.
مدیریت ریسک اما تنها به ابزارهای پیشرفته و فناوری‌های نوین محدود نمی‌شود. آموزش نیروی انسانی و پرورش مدیران ریسک توانمند از اهمیت بالایی برخوردار است. در دنیایی که تغییرات بازارها با سرعت بیشتری رخ می‌دهند، مدیرانی که بتوانند تصمیمات موثر و سریع بگیرند، مزیتی رقابتی خواهند داشت.تربیت مدیرانی که علاوه بر درک عمیق از ابزارهای مدرن، تجربه عملی نیز داشته باشند، یکی از الزامات اساسی برای پایداری در بازارهای پرنوسان است.
همکاری و شفافیت میان نهادهای مالی و نظارتی نقش مهمی در تقویت سیستم مالی دارد.
تدوین استانداردهای بین‌المللی، اشتراک‌گذاری داده‌ها و تجربیات و ایجاد چارچوب‌های منسجم نظارتی می‌تواند به بهبود پایداری و انعطاف‌پذیری بازارها کمک کند. چنین اقداماتی علاوه بر تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران، باعث کاهش آسیب‌پذیری بازارها در برابر شوک‌های بیرونی خواهد شد.
در نهایت بازارهای مالی، ترکیبی از فرصت‌ها و چالش‌ها هستند. در حالی که سرمایه‌گذاران به دنبال بهره‌برداری از بازدهی‌های بالا هستند، شرکت‌ها و نهادهای مالی باید به‌دقت مخاطرات موجود را مدیریت کنند. بازنگری در مدل‌های مدیریت ریسک، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی متخصص، سه محور اصلی برای مقابله با بحران‌ها و تضمین پایداری بازارهاست. این اقدامات نه‌تنها به سودآوری شرکت‌ها کمک می‌کند بلکه به ثبات اقتصادی کلان نیز منجر خواهد شد. بازاری که از این اصول پیروی کند نه‌تنها در برابر بحران‌ها مقاوم خواهد بود بلکه زمینه‌ساز رشد پایدار و متعادل خواهد شد.
*عضو هیات‌مدیره بیمه نوین