ضرر گوجه‌کاران

تعیین عوارض در تضاد با سیاست توسعه گلخانه‌ها

گروه بازرگانی- اوایل ماه جاری بود که وزارت جهاد کشاورزی در راستای تنظیم بازار داخلی و به منظور پیشگیری از نوسان قیمت، صادرات گوجه‌فرنگی و پیاز را مشمول عوارض ۴ هزار تومانی و ۲ هزار تومانی کرد. این در حالی است که با وضع عوارض ۴هزار تومانی بر صادرات گوجه‌فرنگی فعالان بخش می‌گویند تعیین چنین عوارضی آن هم در شرایطی که تولید انجام شده و آماده صادرات است، با سیاست دولت مبنی بر توسعه گلخانه‌های کشور در تضاد است.
به کار‌گیری چنین سیاستی به بهانه تنظیم بازار داخل در حالی اتفاق می‌افتد که کارشناسان و فعالان بخش کشاورزی همواره نسبت به این سیاست دولت انتقاد داشته و اعلام کرده‌اند که دولت و وزارت جهاد کشاورزی باید با برنامه‌ریزی منسجم و تمرکز بر طرح الگوی کشت مناسب در حوزه کشاورزی نسبت به تنظیم بازار این محصولات اقدام کنند. اما کم‌کاری و سوء‌مدیریت در دیگر حوزه‌ها باعث شده تا ممنوعیت یکباره صادرات به عنوان راه حل ارائه شود. در حالی که این اقدام منجر به ضرر و زیان صادرکنندگان و کاهش قدرت رقابت محصولات ایرانی در بازارهای جهانی خواهد شد.
در شرایط بحرانی بی‌آبی که می‌توان گفت دنیا با آن مواجه است از جمله سیاست‌هایی که در برخی کشورها همچون ایران به کار گرفته شده است بحث تولید بخشی از محصولات کشاورزی در فضای گلخانه‌ای است که با توجه به کاهش قابل توجه تبخیر آب در چنین فضایی، صرفه‌جویی قابل‌توجهی در مصرف آب صورت می‌گیرد. با این وجود افراد فعال در این حوزه نیز علی‌رغم تاکید بر توسعه گلخانه‌های کشور هر روز با موانع جدیدی روبه‌رو می‌شوند. براساس این گزارش در حالی که طبق آنچه تصویب شده دولت برای صادرات به اصطلاح آب مجازی عوارض تعیین کرده است، بخش محصولات جالیزی و به طور خاص «گوجه‌فرنگی و پیاز» نیز مشمول پرداخت این عوارض هستند و به این ترتیب عوارض صادرات هر کیلوگرم گوجه ۴هزار تومان و هر کیلوگرم پیاز ۲هزار تومان تعیین شده است.
در این میان گلخانه‌داران به خصوص گوجه‌کاران نسبت به وضع چنین عوارضی انتقاداتی دارند. به طوری که امید فتحی از جمله بهره‌برداران این بخش می‌گوید: وضع عوارض بر صادرات این محصولات بر مبنای این است که می‌گویند چون محصولات جالیزی آب‌بر هستند لذا باید عوارضی بابت خروج آب از این طریق بر آنها بسته شود. فتحی افزود: این در شرایطی است که ما گلخانه‌دار هستیم و باید اقتصادی کار کنیم اما پرداخت ۴ هزار تومان برای صادرات هر کیلوگرم گوجه‌فرنگی به هیچ وجه اقتصادی نیست.
وی با تاکید بر اینکه تولیدات گلخانه‌ای آب‌بر نیست، گفت: براساس آنچه کارشناسان بخش اعلام می‌کنند، در این حوزه صرفه‌جویی ۹۰ درصدی در مصرف آب رقم می‌خورد پس چرا باید بابت صادرات عوارضی برای خروج آب مجازی از کشور بپردازیم؟
تضاد عملکرد دولتمردان
از سوی دیگر کرم رضا‌محمدی بازرس اتحادیه گلخانه‌داران کشور با اشاره به وضع عوارض بر محصولات جالیزی به بازار گفت: می‌توان اینگونه گفت که الان به نوعی صادرات گوجه‌فرنگی را ممنوع کرده‌اند و لذا گوجه‌کاران وضعیت خوبی ندارند.
محمدی با بیان اینکه حدود ۲ هفته است عوارض گمرکی برای صادرات گوجه‌فرنگی قرار داده‌اند، گفت: مساله اینجا است که شرایط فعالیت و تولید گلخانه‌داران مانند مزرعه‌داران نیست و مشخص نیست بر چه اساس چنین تصمیماتی گرفته می‌شود. متاسفانه در حالی که الان گوجه تولید شده، بازار صادراتی هم دارد اما به یکباره جلوی راه صادرات از این طریق بسته شده است.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه گویی تصمیم‌گیرندگان نمی‌دانند محصول تولید شده است و حال باید صادر شود. به عبارت دیگر اگر قرار است تصمیمی گرفته شود باید قبل از تولید به زارعان و تولید‌کننده‌ها بگویند کشت نکنید نه اینکه حال که تولید شده است صادرات آن را با مانع روبه‌رو کنند.
وی تصریح کرد: نکته عجیب و قابل تامل اینکه از یک سو دولت در حال توسعه گلخانه‌های کشور است و از سوی دیگر به روش‌های مختلف صادرات را مختل و یا ممنوع می‌کند!
محمدی با تاکید بر اینکه تعیین عوارض نیز به نوعی ممنوع کردن صادرات محسوب می‌شود، گفت: جواب آقایان در مورد وضع این عوارض این است که در بحث محصولی مانند گوجه‌فرنگی نمی‌توان تفکیک کرد که کدام کشت گلخانه‌ای است و کدام کشت فضای باز است پس روی کلیه این محصول عوارض بسته‌اند!
راه‌اندازی پلتفرم جامع گلخانه‌داران
بازرس اتحادیه گلخانه‌داران کشور در پاسخ به این سوال که برای رفع چنین موانعی اتحادیه چه راهکاری اندیشیده است، گفت: ما در حال راه‌اندازی یک پلتفرم هستیم که بتوانیم مشکلات را در آینده نداشته باشیم. یعنی خود اتحادیه گلخانه‌داران یک پلتفرم جامع بالا می‌آورد و تمام گلخانه‌داران در آن عضو می‌شوند. وی ادامه داد: عملکرد این پلتفرم به نحوی است که گلخانه‌دار روی آن کار می‌کند و به گلخانه‌دار داده و اطلاعات داده می‌شود؛ یعنی بر مبنای داده‌ای که به گلخانه‌دار می‌دهد کشت می‌شود.
محمدی افزود: به عبارت بهتر هر فرد گلخانه‌داری که در پلتفرم ثبت‌نام می‌کند نوع و میزان کشت محصول خود را تعیین می‌کند. به این ترتیب پس از ثبت‌نام کلیه گلخانه‌داران حجم تولید کل هر نوعی محصول گلخانه‌ای برای ما مشخص می‌شود و بعد از یک سال متوجه می‌شویم مصرف داخل، تقاضای بازار داخل و خارج چقدر است.
وی گفت: بنابراین در چنین شرایطی است که می‌توانیم الگوی کشت بر مبنای پلتفرم به گلخانه‌دار ارائه بدهیم و دیگر نیازی نیست براساس آزمون و خطا پیش برویم چرا که در این حالت بر مبنای یک دانش در حوزه تولیدات گلخانه‌ای حرکت می‌کنیم.
این فعال حوزه گلخانه‌داران کشور اذعان داشت: وقتی در پلتفرم داده و عدد و رقم تولید شود منجر به دانش می‌شود که از بازخوردهایی که از بازار داخل و خارج گرفته می‌شود و مصرفی که در طول سال انجام می‌شود به دست می‌آید و به این ترتیب و بر این اساس می‌توانیم الگوی کشت بدهیم.
وزارت کشاورزی براساس آزمون و خطا الگوی کشت می‌دهد
براساس این گزارش، یکی از اصلی‌ترین مشکلات بخش کشاورزی به نداشتن الگوی کشت برمی‌گردد که باعث می‌شود برخی سال‌ها شاهد کمبود یک یا چند محصول در بازار باشیم و از سوی دیگر برخی محصولات به دلیل کشت شدن بیش از اندازه روی دست کشاورز بماند. بازرس اتحادیه گلخانه‌داران در این زمینه نیز اذعان می‌دارد: به نظر بنده باید کشاورزی در فضای باز را هم به این طرف ببریم و ما آمادگی این را داریم به عنوان پیشرو که این پلتفرم و خدمات را به دیگر بهره‌برداران همچون باغداران و زارعان بدهیم.
وی همچنین با انتقاد از عملکرد وزارت جهاد در عدم ارائه الگوی کشت درست به کشاورزان می‌گوید: الگوی کشتی که وزارتخانه به کشاورز می‌دهد براساس آزمون و خطا است.
محمدی خاطرنشان کرد: به عبارت ساده‌تر الگوی کشتی که وزارت جهاد می‌دهد بر مبنای یکسری تصمیم‌گیری‌ها است مبنی بر اینکه مثلا گفته می‌شود کشور نیاز به «گندم، دانه‌های روغنی، خوراک دام» دارد لذا اهمیت بیشتری نسبت به دیگر کشت‌ها برای ما دارد پس این محصولات را بیشتر بکارید! بعد هم اعلام می‌کنند دولت یارانه‌های پنهان و آشکار را به مجموعه‌هایی می‌دهد که به سمت کشت این محصولات بیایند.
وی ادامه داد: با این تفاسیر و این نحو ارائه الگوی کشت اگر فردا روزی به دلیل کاهش تولید مثلا میوه‌های جالیزی در بازار نبود همان فردا برای آن فکر می‌کنند و امروز فکری برای این گونه مشکلات نمی‌اندیشند.
این مقام مسوول اظهار کرد: وقتی میزان اراضی و جغرافیا مشخص است تنها باید داده‌ها و اطلاعات در یک سامانه جامع و پلتفرم بارگذاری شود تا مشکل الگوی کشت رفع شود.
گفتنی است وزارت جهاد کشاورزی برای کنترل بازار و صادرات محصولات جالیزی «گوجه‌فرنگی و پیاز» عوارض تعیین کرد. بنابر این گزارش، با توجه به بررسی‌های به عمل آمده از روند صادرات گوجه‌فرنگی در مبادی خروجی و عدم امکان کنترل ماهیت گوجه‌فرنگی زراعی و گلخانه‌ای، ضمن تعدیل عوارض قبلی، از اول مهرماه تا ۱۵ دی‌ماه سال جاری مبلغ عوارض ۴۰ هزار ریال برای صادرات هر کیلوگرم انواع گوجه‌فرنگی و از اول آبان ماه تا آخر بهمن ماه سال جاری نیز، مبلغ ۲۰ هزار ریال عوارض به ازای صادرات هر کیلوگرم پیاز تعیین می‌شود.