صنعت فولاد قربانی بحران انرژی

بهادر احرامیان*
یکی از بیشترین صنایعی که بر آن محدودیت زیادی اعمال شده صنعت فولاد است؛ محدودیت‌هایی که ناشی از ناترازی برق بوده است. به نسبت ساعت کاری این عرصه، عموما بیش از 90‌درصد بر آن محدودیت اعمال شده است؛ موضوعی که باعث شده صنعت فولاد متوقف شود. جالب اینکه درحالی‌که صنعت فولاد 4هزار مگاوات یعنی نزدیک به کل مصرفش نیروگاه ایجاد کرده اما محدودیت‌هایی که به بقیه صنایع اعمال می‌شود به صنعت فولاد فشار وارد می‌شود در نتیجه شاهد تبعیض منفی هستیم و بیشتر از همه ملاحظه می‌شود که این صنعت قربانی شده است.
مساله مهم اما این است که حل مشکل ناترازی انرژی در چند قدمی همه ماست. درحالی‌که نیاز برق فولادسازان 4000مگاوات است، همین میزان ظرفیت تولید برق توسط صنایع فولادی انجام شده است اما برق نیروگاه‌های خودتامین فولادسازان هم به آنها داده نمی‌شود بنابراین از دولت انتظار داریم، عدالت در توزیع انرژی لحاظ شود و صنعت فولاد قربانی بحران انرژی نباشد.
ناترازی انرژی در کشور ما یک واقعیت است که از سال 1399 آغاز شده و تا به امروز 240همت معادل 6‌میلیارد دلار ظرفیت از دست رفته ایجاد کرده است. از ابتدای این ناترازی صنعت فولاد 4000مگاوات برق نیاز داشته که این ظرفیت را ایجاد کرده است. سایر صنایع نیز باید این کار را انجام می‌دادند اما متاسفانه اعمال محدودیت برق و گاز تنها روی صنعت فولاد است.
در سال 99 روندی که کشور به سمت ناترازی می‌رفت به نقطه‌ای رسید که مجبور شدیم برای اولین‌بار اعمال محدودیت کنیم یعنی تولید رو به کاهش یا ثابت مانده بوده اما سال به سال مصرف افزایشی شد و طبیعتا به نقطه‌ای رسید که این دو به ناترازی رسیدند. سال99 بود که این اتفاق ملموس شد و علتش هم پایین نگه داشتن قیمت انرژی، عدم سرمایه‌گذاری و عدم انگیزه برای سرمایه‌گذاری در این صنعت بود اما باید گفت این قضیه خیلی قبل‌تر یعنی از سال91 و در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد شروع شده بود.
در خصوص گرانی نرخ گاز باید گفت این مساله به این دلیل صدای اهالی زنجیره فولاد را درآورد که اگر قیمت‌ها را با نرخ گاز در دنیا مقایسه کنیم، می‌شود گفت قیمت‌های ایران در مقایسه با نرخ گاز اروپا شاید مقداری ارزان‌تر یا حتی بشود گفت که هم‌قیمت است! بنابراین با توجه به چنین محاسباتی می‌توان گفت گاز در ایران گران‌تر از آمریکا و اروپا در می‌آید؛ موضوعی که باعث می‌شود بگوییم ایران در حال از دست دادن مزیت نسبی برخی توانمندی‌هایش است.
در واقع می‌توان گفت با این نرخ‌های گاز مزیت نسبی فولاد در کشور ما از بین خواهد رفت و دیگر نمی‌توان در این خصوص مانوری داد. به این ترتیب بیجا نیست که شاهد نگرانی تمامی حلقه‌های زنجیره فولاد از نوع نرخ‌گذاری و افزایش قیمت بی‌محابای گاز باشیم. در این بین باید گفت متاسفانه این نرخ‌گذاری به هیچ‌وجه تناسبی با عرضه و تقاضا و اینکه ما کشوری گازخیز هستیم، ندارد و دقیقا مزیت نسبی ایران را از ناحیه انرژی به طور کامل از بین خواهد برد.
این در حالی است که همین یک دهه پیش چندین صنعت در کشور از حالت توسعه‌یافته عبور کرده و به رشد خوبی رسیده بودند و توانستند زمانی را در اوج بگذرانند اما به تدریج با سیاست‌هایی مواجه شدند که باعث شد صنایع امروز در حالت افول قرار بگیرند. حالا شبیه چنین شرایطی را در صنعت فولاد نیز ملاحظه می‌کنیم.
در ادامه باید ذکر کرد که متاسفانه صادرات صنعت فولاد به دلیل کاهش تولید کاهش یافته و می‌شود گفت از نقطه اوج که سال پیش بوده دیگر نتوانسته عبور کند و افزایشی شود. علت عمده آن هم کاهش تولیدی است که از ناترازی انرژی نشات می‌گیرد. قطعا در آینده با محدودیت جدید صادرات نفت و فولاد مواجه شده و چنانچه به دنبال راهکاری نباشیم با مشکلات جدی‌تری مواجه خواهیم شد.
* عضو هیات‌مدیره انجمن فولاد