شوک جدید به بازار کالاهای اساسی

در قانون بودجه۱۴۰۴، علاوه‌بر جهش ۱۴۰‌درصدی نرخ محاسباتی ارز در گمرک، موضوع کاهش مالیات ارزش‌افزوده تکرار نشده است. این مساله به‌معنای افزایش ۹‌درصدی هزینه ترخیص کالاهای اساسی خواهد بود.
به گزارش تسنیم، در پی تصویب قانون بودجه سال1404، ابهامات و انتقادات زیادی درباره نحوه برخورد مجلس با کالاهای اساسی و تاثیر آن بر قیمت تمام‌شده این اقلام مطرح شده است. یکی از مهم‌ترین مواردی که مورد اعتراض کارشناسان و حتی مقامات دولتی قرار گرفته، عدم تکرار بند کاهش مالیات ارزش‌افزوده کالاهای اساسی از 10‌درصد به یک‌درصد در قانون بودجه جدید است.
این در حالی است که در قانون بودجه1403، ذیل جزء2 بند الف تبصره9، علاوه‌بر تعیین حقوق گمرکی یک‌درصدی، نرخ مالیات ارزش‌افزوده نیز از 10‌درصد به یک‌درصد برای کالاهای اساسی کاهش یافته بود.
با این حال، در قانون بودجه1404، موضوع کاهش مالیات ارزش‌افزوده تکرار نشده است. این مساله به‌معنای افزایش 9‌درصدی هزینه ترخیص کالاهای اساسی خواهد بود و به‌گفته کارشناسان، تاثیر مستقیمی بر افزایش نرخ تمام‌شده این کالاها در سال آینده خواهد داشت.
این افزایش هزینه در شرایطی اتفاق می‌افتد که کشور در ماه‌های اخیر شاهد جهش شدید قیمت‌ها بوده و انتظار می‌رفت مجلس با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی جامعه، از تکرار چنین تصمیماتی خودداری کند.
حساسیت این موضوع به حدی است که به‌تازگی یکی از مقامات ارشد دولتی در نامه‌ای به معاون اول رییس‌جمهور، خواستار ارائه لایحه اصلاحی یا متمم بودجه به مجلس شده است. در این نامه تاکید شده که عدم کاهش مالیات ارزش‌افزوده کالاهای اساسی می‌تواند به افزایش قابل‌توجه قیمت این کالاها در سال آینده منجر شود. با این حال، هنوز مشخص نیست چرا نمایندگان مجلس در جریان بررسی بودجه1404، این بند مهم را تکرار نکرده‌اند.
پیش از این نیز بحث نرخ ارز کالاهای اساسی در بودجه1404 جنجال‌برانگیز شده بود. ابتدا پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه مبنی‌بر تعیین نرخ ارز 38‌هزار و 500 تومان برای واردات کالاهای اساسی مورد موافقت نمایندگان قرار گرفت اما پس از اعتراض هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت، این بند به‌نوعی حذف یا مسکوت گذاشته شد و طبق اعلام عارف، معاون اول رییس‌جمهور نرخ ارز واردات کالاهای اساسی برای سال آینده همان 28‌هزار و 500 تومان تعیین شد.
این تصمیم اگرچه تا حدی از افزایش هزینه‌های واردات جلوگیری کرد اما عدم کاهش مالیات ارزش‌افزوده همچنان به‌عنوان یک چالش بزرگ باقی مانده است. کارشناسان اقتصادی این سوال را مطرح می‌کنند که چرا مجلس با وجود آگاهی از تاثیر کاهش مالیات ارزش‌افزوده بر کنترل قیمت‌ها، این بند را در بودجه1404 تکرار نکرده است، به‌ویژه اینکه در سال جاری، کاهش این مالیات نقش مهمی در جلوگیری از افزایش بیشتر قیمت کالاهای اساسی مشمول ارز ترجیحی داشت. اکنون با حذف این بند، احتمال افزایش قابل‌توجه قیمت کالاهای اساسی در سال آینده وجود دارد؛ موضوعی که می‌تواند فشار بیشتری بر دوش خانوارهای ایرانی وارد کند.
در شرایطی که اقتصاد کشور با تورم بالا و کاهش قدرت خرید مردم مواجه است، تصمیمات مجلس در مورد بودجه1404 می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر زندگی روزمره شهروندان داشته باشد. به‌نظر می‌رسد نیاز به بازنگری فوری در برخی بندهای این قانون، به‌ویژه در مورد کالاهای اساسی، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
چندی قبل نیز آثار مهلک تعیین نرخ ارز محاسباتی 70‌هزار تومان و جهش 140‌درصدی آن نسبت‌به سال 1403 در بودجه سال بعد موردتوجه و اعتراض بسیاری از ناظران قرار گرفته بود.
نامه وزیر جهاد به عارف
براساس این گزارش، وزیر جهاد کشاورزی در یک مکاتبه رسمی با معاون اول رییس‌جمهور، خواستار ارائه لایحه متمم بودجه به مجلس برای کاهش مالیات ارزش‌افزوده (VAT) کالاهای اساسی از 10‌درصد به یک‌درصد شده است.
این درخواست پس از اعلام نگرانی‌های جدی از سوی این وزارتخانه درباره تاثیرات منفی عدم کاهش مالیات بر قیمت کالاهای ضروری و توان خرید خانوارها مطرح شده است.
معاون اول رییس‌جمهور نیز با توجه به حساسیت موضوع، اعلام کرده این درخواست در اولین جلسه هیات دولت مطرح شده و دستور داد تا این موضوع در دستورکار فوری قرار گیرد.
وزارت اقتصاد و دیگر دستگاه‌های نظارتی نیز در این راستا ماموریت گرفته‌اند تا ابعاد کار را بررسی و گزارش ارائه دهند. این اقدام نشان‌دهنده اهمیت ویژه دولت برای مواجهه با چالش‌های اقتصادی به‌خصوص در حوزه کالاهای اساسی پس از تصویب بودجه1404 است.
در این میان، پس از تثبیت نرخ ارز وارداتی کالاهای اساسی در سطح 28‌هزار و 500 تومان توسط دولت، انتظار می‌رود کاهش مالیات ارزش‌افزوده نیز به‌عنوان یک اقدام تکمیلی، زمینه را برای ثبات نسبی قیمت کالاهای ضروری در سال آینده فراهم کند. این سیاست می‌تواند به کاهش تورم و بهبود قدرت خرید خانوارهای کم‌درآمد نیز کمک کند.