شهر چهار اقلیم

نادر نینوایی- وسعت بالا و چند اقلیم بودن شاهرود باعث شده که در این شهر طیف وسیعی از جاذبه‌های طبیعی را بتوان به نظاره نشست. در منطقه محافظت‌شده خارتوران انواع گوناگونی از حیوانات نادر و بومی یافت می‌شود که این منطقه را به یکی از خاص‌ترین مناطق جهان تبدیل کرده و باعث شده است بسیاری آن را با مناطق طبیعی کشورهای آفریقایی مقایسه کنند.
از سوی دیگر جنگل در هم تنیده «ابر» و آبشارها و چشمه‌هایی که در دل این جنگل قرار گرفته‌اند، گویی داستانی از سبزی و خرمی شمال کشور را روایت می‌کنند.
در سوی دیگر شاهرود اما می‌توان راهی کویر شد و راهپیمایی شترها و رمل‌های کویری را به تماشا نشست.
شاهرود افزون بر جاذبه‌های طبیعی‌اش آثار تاریخی و صنایع‌دستی جالب‌توجهی نیز دارد که دیدن آنها خالی از لطف نیست.
تلفیقی از جنگل و کویر
همان‌طور که ذکر شد یکی از نکات جالب درخصوص جاذبه‌های طبیعی شاهرود آن است که طیف آنها بسیار گسترده بوده و از جنگل تا کویر را شامل می‌شود.
یکی از شاخص‌ترین جاذبه‌های طبیعی شاهرود «جنگل ابر» آن است. این جنگل ۳۵هزار هکتاری در واقع جزئی از جنگل‌های هیرکانی محسوب می‌شود.
نقاط مرتفع جنگل «ابر» را ابرها فرا گرفته‌اند و نام «جنگل ابر» هم از همین رو به آن اطلاق شده است. یکی از اصلی‌ترین دلایل شکل‌گیری اقیانوس ابر، جغرافیای خاص جنگل است؛ قرارگیری این جنگل بین دو منطقه مرتفع و کم ارتفاع و تفاوت فشار زیاد این دو ناحیه باعث شکل‌گیری این پدیده شده است.
در «جنگل ابر» طیف گوناگونی از پوشش گیاهی حیات دارند که از آن جمله می‌توان به درختان راش، توسکا، بلوط، گلابی وحشی، افرا و ممرز اشاره کرد. همچنین حیواناتی همچون پلنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ، شغال، روباه، خوک وحشی، شوکا، خرگوش، کل و بز در این جنگل یافت می‌شوند.
یکی از ویژگی‌های «جنگل ابر» ارتفاع بالای آن نسبت به سطح دریاست که آن را از این حیث تا حدودی با سایر جنگل‌های کشور متفاوت می‌کند.
«جنگل ابر» در سال ۱۳۹۸ به‌عنوان اثر ملی و طبیعی ایران به ثبت رسید و در سال ۱۳۹۳ به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده انتخاب شد و در فهرست مناطق چهارگانه سازمان حفاظت از محیط‌زیست قرار گرفته است.
در «جنگل ابر» آبشارهای زیادی وجود دارند، دو آبشار شرشر و آلوچال از جمله آنهاست. آبشار آلوچال خود از به هم پیوستن دو آبشار ایجاد شده و ارتفاع آن به حدود ۲۵ متر می‌رسد.
برای رسیدن به این آبشار باید بسیار پر حوصله باشید و از قبل خودتان را برای رانندگی در جاده شوسه و پیاده‌روی طولانی آماده کنید.
یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی اطراف شاهرود منطقه حفاظت‌شده توران یا خارتوران است. این منطقه یکی از سه منطقه حفاظت‌شده ایران است که بعد از سرنگتی آفریقا، دومین منطقه بیوسفر جهان شمرده می‌شود.
در منطقه حفاظت‌شده توران ۴۱‌گونه پستاندار، ۱۶۷‌گونه پرنده، ۴۲‌گونه خزنده و ۲‌گونه دوزیست زیست می‌کنند که کمیاب‌ترین آنها یوزپلنگ آسیایی و گورخر ایرانی محسوب می‌شوند.
انواع مختلفی از خزندگان نیز در خارتوران زیست دارند که لاک‌پشت‌ها و خانواده آگاماها، سمندرها و اسکینک‌ها از آن جمله اند. وجود بزمجه، سوسمار و لاک‌پشت مهمیزدار تنوع خزندگان این منطقه حفاظت شده را کامل می‌کند.
همچنین حیوانات گوناگون دیگری از جمله گرگ، شغال، روباه معمولی، کفتار، کاراکال، پلنگ، گربه وحشی یا دشتی، جبیر، آهو، پازن، در این منطقه حفاظت‌شده زندگی می‌کنند. همین تنوع بالای جانوری خارتوران، آن را تبدیل به یک موزه زنده حیات‌وحش کرده است.
کویر رضاآباد از دیگر جاذبه‌های طبیعی شاهرود است که نباید فرصت بازدید از آن را از دست بدهید. کویر رضاآباد در قسمت جنوب شرقی شاهرود قرار داشته و حدودا ۱۴۰ کیلومتر با مرکز شهر فاصله دارد.
تپه‌های شنی کوچک و بزرگ، گله‌های شتر، آسمان بی‌ابر و سکوت مداوم این کویر ارزش وقت گذاشتن را دارد. در این کویر می‌توانید از خانه‌های گنبدی‌شکل خشتی و سیاه‌چادر عشایر دیدن کرده و حتی شترسواری کنید.
پارک آبشار شاهرود نیز یکی دیگر از مناطق تفریحی- طبیعی شاهرود است که با بازدید از آن می‌توانید نظاره‌گر طبیعت زیبای شاهرود بوده و از باغ‌وحش، جاده سلامت و امکانات ورزشی موجود استفاده کنید.
از بازار سنتی تا خانه تاریخی
اگر به تاریخ، گردشگری و البته خرید کردن علاقه‌مندید حتما سری هم به بازار تاریخی شاهرود بزنید. قدمت این بازار به دوره قاجار می‌رسد و در قلب بافت تاریخی شاهرود جای گرفته است.
بناهای شاخص و تاریخی چون کاروانسرا، بارانداز، مسجد و گرمابه در بازار شاهرود وجود دارند.
در عین حال وجود ۲۵۰ باب مغازه در این بازار تاریخی آن را به انتخاب مورد علاقه عاشقان خرید نیز تبدیل می‌کند. در هنگام خرید حتما به گنبدهای بازار که با ترکیب خشت خام و آجر ساخته شده و راوی گذشته‌ها و اصالت این بازار هستند، دقت کنید. شایان ذکر است بازار تاریخی شاهرود در ۹ فروردین ۱۳۷۸، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و همین امر گواه اهمیت ویژه تاریخی آن است.
یکی دیگر از جاذبه‌های شاهرود، خانه یغمایی‌ها بوده که در اوایل دوران پهلوی ساخته شده است. معماری خانه به سبک خانه‌های یزدی است و می‌توان از روی ظاهر خانه متوجه متمول بودن مالک اولیه آن که بزرگ خاندان خود بوده، شد. خانه یغمایی‌ها حیاطی وسیع دارد که برای ورود به آن ابتدا باید از یک دالان که ورودی را به حیاط وصل می‌کند عبور کنید. در داخل حیاط اتاق‌هایی وجود دارند که خروجی همه آنها به سمت حیاط است. حوض و باغچه همچون سایر خانه‌های قدیمی ایرانی حیاط این خانه را هم آذین‌بندی کرده است. برای تماشای این خانه تاریخی کافی است به خیابان ۸ شهریور شاهرود رفته و سراغ خانه یغمایی‌ها را بگیرید.
اگر قصد خرید سوغاتی را دارید فراموش نکنید در شاهرود بالغ بر ۶۰ رشته صنایع‌دستی فعال وجود داشته و فعالان هنرهای سنتی محصولاتی شاخص را در این شهر تولید می‌کنند. تولیدات صنایع‌دستی شاهرود شامل سفال و سرامیک، بافته‌های داری و غیر‌داری، پوشاک سنتی، نساجی سنتی و صنایع‌دستی چوبی است. مطمئنا خرید صنایع‌دستی اصیل ایرانی افزون بر تهیه یک یادگاری دوست‌داشتنی به پاسداشت فرهنگ و تاریخ شاهرود و در یک نگاه کلی‌تر ایران کمک می‌کند. از سوی دیگر خرید این صنایع‌دستی باعث پویایی اقتصاد میزبانان شما شده و به گردش چرخ صنایع‌دستی ایرانی کمک می‌کند.