18 - 08 - 2024
شعبده بازی بزرگ در اقتصاد خودرو
تردست یا شعبده‌باز کسی است که می‌تواند دربرابر دیدگان بهت‌زده تماشاگران کارهای خارج از عرف و عادت کند و البته بعد معلوم می‌شود او فریب را در دستورکار داشته و براثر تمرین پرشمار بازی و تماشاگران را میخکوب می‌کند. حالا و با واکاوی اقتصاد اتومبیل‌سواری در ایران می‌توان گفت یک مجموعه‌ای از تصمیم‌گیران برای میلیون‌ها ایرانی در اتومبیل‌سازی تردستی می‌کنند. این مجموعه که کانون مرکزی آن کارخانه‌های تولید‌کننده و نیز گروهی از بوروکرات‌های شاغل در برخی وزارتخانه‌ها هستند که در تازه‌ترین تردستی و با استفاده از کمک بانک‌ها کاری کرده‌اند که ارزش پولی که برای قرعه‌کشی خودرو در ایران‌خودرو جمع شده است و از سوی سه‌میلیون شهروند به حساب این شرکت ریخته شده، از ارزش روز این شرکت براساس محاسبه‌های بورس اوراق بهادار تهران بیشتر شده است.
3میلیون تقاضا
براساس گزارش‌های منتشرشده از سوی خبرگزاری‌ها در تازه‌ترین فراخوان برای فروش خودرو از سوی ایران‌خودرو، 3میلیون تقاضا به ثبت رسیده است که روی هم رقمی معادل 700هزار میلیارد تومان شده است. متقاضیان خودرو در ایران در طرح فروش جدید شرکت ایران‌خودرو تاکنون ۷۰۰هزار میلیارد تومان پول بلوکه کرده‌اند. این طرح که خارج از سامانه یکپارچه خودرو اجرا می‌شود به متقاضیان خودرو اجازه می‌دهد با بلوکه کردن ۲۳۰میلیون تومان در حساب‌های وکالتی، حتی بدون داشتن گواهینامه رانندگی در قرعه‌کشی فروش محصولات ایران‌خودرو شرکت کنند و در صورت برنده شدن خودرو را به قیمت کارخانه خریداری کنند.
براساس داده‌های سایت شرکت فناوری بورس تهران، ارزش بازار ایران‌خودرو در حال حاضر حدود ۶۹هزار میلیارد تومان است. بنابراین سرمایه‌ای که برای این قرعه‌کشی جدید ایران‌خودرو در بانک بلوکه‌شده بیش از 10برابر ارزش آن است. صورتحساب‌های مالی ایران‌خودرو همچنین از زیان انباشته ۲۵۰ تا ۳۰۰هزار میلیارد تومانی حکایت می‌کند. تاکنون نزدیک به 3میلیون نفر در این قرعه‌کشی شرکت کرده‌اند. یکی از دلایل افزایش میزان ثبت‌نام حذف شرط داشتن گواهینامه برای متقاضیان است. اختلاف قیمت کارخانه با بازار آزاد باعث ورود تقاضای سوداگرانه و غیرمصرفی به قرعه‌کشی‌های خودروسازان در ایران شده است. روش فروش خودروهای کارخانه‌ای در ایران باعث شده تا ناظران این روش را به نوعی «لاتاری» تشبیه کنند. میزان سود برندگان قرعه‌کشی متناسب با نوع خودروی انتخابی و شرایط بازار است، اما سود خرید خودرو به قیمت کارخانه در ایران به‌طور متوسط بین ۳۰ تا ۵۰درصد ارزیابی می‌شود. رانت حاصل از سود فروش این خودروها در بازار آزاد را ۳۰هزار میلیارد تومان محاسبه کرده است. در این محاسبه میانگین بازدهی قیمتی فروش قرعه‌کشی جاری چیزی حدود ۲۵۰میلیون تومان و ظرفیت فروش جدید خودرو حدودا ۱۲۰هزار دستگاه در نظر گرفته شده است. کل تولید 3خودروساز بزرگ کشور در چهارماهه اول امسال کمتر از ۲۹۱هزار دستگاه بوده است. عملکرد بانک‌ها نیز در تشدید تقاضای دلالان در لاتاری ایران‌خودرو تاثیر‌گذار بوده است. در شرایطی که بانک‌های ایران تاکنون شرایط سختی را برای ارائه تسهیلات در نظر می‌گرفتند، به تازگی تسهیلاتی تا سقف ۲۰۰میلیون تومان برای متقاضیان در نظر گرفته‌اند. از سوی دیگر بانک‌ها برای ارائه حساب‌های وکالتی مورد نیاز برای ثبت‌نام خودرو نیز با یکدیگر وارد رقابت شده‌اند. برخی بانک‌ها برای جذب مشتری بیشتر امکان ثبت‌نام اینترنتی برای حساب وکالتی را هم فراهم کرده‌اند.
میانگین اختلاف قیمت بازار آزاد و قیمت کارخانه در محصول پژو ۲۰۷ دستی ۱۹۰میلیون تومان، تارا V4 حدود ۲۶۰میلیون تومان، هایما SYحدود ۴۳۰میلیون تومان، رانا پلاس ۱۴۵میلیون تومان، سورن پلاس ۱۳۰میلیون تومان و فاصله قیمت هایما 5S در کارخانه و بازار حدود ۳۱۰میلیون تومان خواهد بود. همزمان افزایش آگهی فروش حواله‌های خودروی «ریرا» از سوی متقاضیان «سهمیه مادران» نیز بخش دیگری از سوداگری خودرو را در روزهای اخیر شکل داده است. ایران‌خودرو پیرو طرح «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت ایران» فروش این خودروی جدید را به مادرانی که فرزند دوم یا بیشتر آنها بعد از تاریخ ۲۴آبان ۱۴۰۰ متولد شده‌اند، اختصاص داده است. ثبت‌نام‌کنندگان هم از حالا برای فروش حواله خود قیمت ۲۰۰ تا ۵۲۰میلیون تومانی تعیین کرده‌اند. روش قرعه‌کشی برای فروش خودرو در ایران از چهارسال پیش آغاز شد. این روش در کنار محدود کردن فروش به سامانه یکپارچه و دخالت دولت در عرضه محصولات در بورس کالا بازار خودرو در ایران را به یک بازار دستکاری شده و رانتی تبدیل کرده است. دولت ادعا می‌کند با این اقدامات به دنبال «توزیع عدالت» و «حمایت از مصرف‌کننده» است، اما در عمل مصرف‌کننده واقعی شانس کمی برای دسترسی به خودرو با قیمت کارخانه دارد.
چه خواهد شد
در حالی که مدیران دو کارخانه خودروساز نیمه‌دولتی می‌گویند با تولید هر اتومبیل به دلیل قیمت‌گذاری دستوری زیان می‌دهند و زیان انباشت‌شده آنها از ده‌هاهزار میلیارد تومان عبور کرده است معلوم نیست چرا اجازه داده نمی‌شود یک کارخانه بزرگ دیگر در ایران ساخته شود و چرا واردات قطره‌چکانی خودرو در دستور کار است. مصرف‌کنندگان ایرانی بیشترین زیان را در این اقتصاد می‌دهند. آنها از یک‌سو اتومبیل‌های با کیفیت تولید فرانسه، کره‌جنوبی و دیگر خودروسازان را از دست می‌دهند و ناگزیرند خودروهای با کیفیت پایین‌تر سوار شوند و از سوی دیگر برای خرید اتومبیل داخلی نیز رانت بزرگی را بر دوش‌شان احساس می‌کنند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد