شانس جدید ایران در بازارهای جهانی فولاد

منیر حضوری- پیش‌بینی‌ها از وضعیت زلزله اخیر ترکیه حاکی از این است که تا ۳ ماه آینده پیامدهای این حادثه تلخ بر بخش فولاد به شدت تاثیرگذار خواهد بود. اما از طرفی افزایش قیمت آهن قراضه فعلا متوقف شده و حتی روند کاهشی در پیش خواهد گرفت.
زلزله ترکیه باعث شد که دو بندر مهم تجاری این کشور تعطیل شود و شاهد توقف در صادرات و اختلال در بازارهای جهانی فولاد باشیم. این در حالی است که ترکیه جزو برترین‌های تولید فولاد در جهان شناخته‌شده و با تولید متوسط ۳۸ میلیون تن در سال هفتمین تولید‌کننده فولاد جهان است.
حالا این سوال مطرح می‌شود که آیا با وجود شرایطی که برای ترکیه پیش آمده، ایران می‌تواند پیشگام این عرصه باشد و در بازارهای جهانی ایفای نقش کند؟ مساله‌ای که می‌تواند به توسعه کشور کمک کند و شاید فرصتی برای نشان دادن توان فولادی‌ها در جهان باشد.
در این خصوص کارشناسان باور دارند به طور حتم ایران در بین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس می‌تواند پیشران شود و جای ترکیه را بگیرد، اما فولاد ایران همچنان مثل گذشته به دلیل نقش تحریم‌ها در اروپا جایگاهی ندارد. به این ترتیب وقوع زلزله در بلند‌مدت جایگاه هفتمین کشور جهان در عرصه فولاد را متزلزل نکرده است.
تحلیلگر بازارهای بین‌المللی فولاد و سنگ‌آهن در این باره به «جهان‌صنعت» گفت: این زلزله که در جنوب شرق ترکیه به وقوع پیوسته روی شرکت‌های فولادی تاثیرگذار خواهد بود. هرچند که اکثر شرکت‌های بزرگ فولادساز ترکیه از جمله اردمیر در غرب ترکیه قرار دارند اما در جنوب شرق این کشور نیز چند شرکت فولادسازی بخش خصوصی قرار دارند که تحت تاثیر این حادثه مهیب قرار گرفته‌اند. ضمن اینکه همان‌طور که در خبرها آمد وضعیت بنادر هم چندان مساعد نیست و دو بندر مرسین و اسکندرون تعطیل شده‌اند.
دکتر کیوان جعفری‌طهرانی تصریح کرد: پیش‌بینی‌ها از وضعیت زلزله اخیر حاکی از این است که تا ۳ ماه آینده پیامدهای زلزله روی فولاد و بخش معدن به شدت تاثیرگذار است و این مهم جاده‌ها و بنادر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آهن قراضه گران نشد
این تحلیلگر بازارهای بین‌المللی فولاد و سنگ‌آهن با اشاره به قیمت آهن قراضه در ترکیه گفت: جالب اینکه زلزله فعلا روی محموله وارداتی آهن قراضه ترکیه تاثیرگذار نبوده است. با اینکه بیشتر مواد اولیه که در صنعت ترکیه مورد استفاده قرار می‌گیرد از آهن قراضه هستند، اما این عرصه هنوز تاثیری نگرفته است. او تصریح کرد: ترکیه سالانه حدود ۲۲ تا ۲۵ میلیون تن آهن قراضه وارد می‌کند که حدود نیمی از آن از آمریکا وارد می‌شود.
جعفری‌طهرانی ادامه داد: با توجه به حجم وسیع تخریبی که در این کشور اتفاق افتاده باید گفت که اسکلت فلزی و قطعات فلزی ساختمان‌ها که تخریب شده به چرخه تولید فولاد برمی‌گردد و به عنوان آهن قراضه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طبیعتا این شرایط موجب می‌شود که افزایش قیمت آهن قراضه فعلا متوقف شود و حتی در طول ماه‌های آینده روند کاهشی هم پیدا کند. او خاطرنشان کرد: هرچند که برگشت فولادهای تخریب‌شده به روند تولید فولاد زمانبر است اما از نظر روانی همچنان تاثیر خود را روی کاهش قیمت خواهد گذاشت.
ترکیه رتبه هفتم فولاد جهان
جعفری‌طهرانی با اشاره به اینکه ترکیه جزو برترین‌های تولید فولاد در جهان است،‌ ادامه داد: مساله مهم این است که فراموش نکنیم ترکیه با تولید متوسط ۳۵ تا ۴۰ میلیون تن در طول سه سال گذشته (تولید بالغ بر ۳۵ میلیون تن طی سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۲ و تولید بالغ بر ۴۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۱) جزو رتبه‌های برتر در تولید فولاد است. این کشور هفتمین تولید‌کننده فولاد جهان بوده و در این عرصه شانه به شانه برزیل پیش رفته است. همواره بین دو کشور برزیل و ترکیه در خصوص تولید فولاد رقابت تنگاتنگی بوده است که این مساله باعث شده دو کشور مورد توجه جهان باشند.
نقش‌آفرینی ایران
جعفری‌طهرانی در پاسخ به این سوال که در این شرایط ایران چقدر می‌تواند نقش مثبتی در بازارها ایفا کند، گفت: یکی از محصولات صادراتی ترکیه میلگرد است که به کشورهای همسایه، شمال آفریقا و حاشیه خلیج‌فارس ارسال می‌شود. از آنجا که این عرصه جزو بازارهای سنتی ایران هم است؛ بنابراین در خلأ وجود ترکیه در تامین میلگرد کشورهای مذکور، محصولات مشابه ایرانی شانس خوبی برای جایگزینی و تامین نیاز بازارها دارند.
این تحلیلگر بازارهای بین‌المللی فولاد و سنگ‌آهن با بیان اینکه در مقابل ایران شانسی در اروپا ندارد،‌ گفت: نباید فراموش کرد که ترکیه یکی از تولید‌کنندگان بزرگ فولاد اروپا است و حداقل یک‌پنجم از فولاد و خوراک محصولات پایین‌دستی مورد نیاز بازار اروپا را تامین می‌کند که حجم بسیار بالایی است و عددی بین ۲۱ تا ۲۳ درصد می‌شود. به این ترتیب ایران در اروپا بازار هدفی ندارد. او تصریح کرد: هرچند قبل از برجام تا حدودی شرایط صادراتی محدودی داشتیم اما تحریم‌ها باعث شد که ما در رابطه با محصولات طویل هیچ صادراتی به اروپا نداشته باشیم. در حوزه محصولات تخت نیز تنها در سال ۲۰۱۷ صادرات داشتیم. این تحلیلگر بازارهای بین‌المللی فولاد و سنگ‌آهن ادامه داد: قوانین ضد دامپینگ باعث شد که توسط یوروفر (انجمن فولاد اروپا) برای فولاد ایران عوارض وارداتی تعیین شود و قیمت صادرات ورق گرم کشور افزایش پیدا کند. بعد از آن هم ما دیگر صادراتی در ارتباط با مقاطع تخت نداشتیم. بنابراین نمی‌توانیم وارد بازارهای اروپا شویم اما در مورد کشورهای همسایه همچون عراق و سوریه شرایط متفاوت است. جعفری‌طهرانی خاطرنشان کرد: البته سوریه ترجیح می‌دهد که محصولات ایرانی را از طریق ترکیه خریداری کند. اما در کل وقتی ترکیه مشکل دارد ایران می‌تواند بازارهای این کشور از جمله کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را از آن خود کند.
لرزش قطب‌های بزرگ فولاد
زلزله‌ای به بزرگی ۸/۷ ریشتر که اخیرا در ترکیه به وقوع پیوست، بخش‌هایی از مرکز، جنوب ترکیه و شمال غرب سوریه را لرزاند. در بین مناطقی که لرزید، استان‌های اسکندرون و عثمانیه به عنوان دو قطب بزرگ فولادسازی ترکیه در کانون این زمین‌‌‌‌لرزه‌‌‌ها لرزیدند.
حالا فولادسازی در این مناطق تعطیل شده است؛ در نتیجه در این شرایط نرخ میلگرد صادراتی ترکیه در معاملات آتی افزایشی شده است. از طرفی احتمال کاهش عرضه این محصول در پی وقوع زمین‌‌لرزه عامل رشد بهای فولاد صادراتی ترکیه شده است. هرچند از خسارات وارده به واحدهای فولادی واقع در این مناطق خبری منتشر نشده اما فروشندگان احتمال می‌دهند فعلا خبری از فروش قراضه در بازار ترکیه نیست.
لرزش بازار فولاد
کارشناسان باور دارند که زلزله اخیر ترکیه، در بازار فولاد اروپا با توجه به کاهش تولید و تقاضا، نمود پیدا خواهد کرد. در این خصوص چندی پیش، حسن طاهری با اشاره به تاثیرات زلزله ترکیه بر بازار فولاد دنیا، به پیش‌بینی قیمت فولاد در سال ۱۴۰۲ پرداخت و اظهار کرد: میزان عرضه و تقاضا تاثیر بسیار زیادی در تعیین قیمت بازار آهن‌ دارد. در واقع، هرچقدر تولید و عرضه آهن‌آلات در بازار بیشتر شود، قیمت محصولات کاهش پیدا کرده و با کاهش میزان مصرف و تقاضا، قیمت‌ها بیشتر خواهد شد.
این کارشناس صنعت فولاد با بیان اینکه فولاد به عنوان یکی از موارد پرکاربرد و مهم در بسیاری از صنایع است و در ساخت و تولید بسیاری از سازه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: یکی دیگر از عوامل و شرایط موثر در پیش‌بینی قیمت میلگرد و آهن، نیاز صنایع وابسته است. صنایعی مانند خودروسازی، پتروشیمی، بسته‌بندی و برخی دیگر از صنایع، به آهن‌آلات نیاز دارند و در صورتی که میزان عملکرد این صنایع افزایش پیدا کند، تقاضا برای آهن‌آلات نیز افزایش خواهد یافت.
وی در ادامه به یکی دیگر از علت‌هایی که در قیمت‌گذاری فولاد دخیل است، پرداخت و تصریح کرد: میزان تقاضا در بازار مسکن تاثیر بسزایی در رشد یا سقوط آهن‌آلات دارد. طاهری عنوان کرد: میزان تقاضا در بازار مسکن، می‌تواند قیمت تیرآهن را بالاتر برده یا کاهش دهد. در سال‌های اخیر رکود بی‌سابقه ناشی از تورم در بازار مسکن، بر میزان تقاضا برای تیرآهن و میلگرد اثر گذاشته و سرمایه‌گذاران را برای احیای مسکن دچار تردید کرده است اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که ممکن است با تورم افسارگسیخته بازار مسکن در سال ۱۴۰۲ مواجه نباشیم.
وضعیت قیمت‌ها در بازار جهانی
برخی فعالان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند در آینده نزدیک بازار تقاضا در بخش مصالح ساختمانی، فولاد و پتروشیمی از ترکیه به دلیل خسارت سنگین زلزله در این کشور افزایش پیدا کند. پیش‌بینی‌شده قیمت فروآلیاژهایی که ترکیه بازار مصرف آنهاست، کاهش می‌یابد؛ چراکه در کم‌وکیف تقاضا از طرف ترکیه دستکم در کوتاه‌مدت ابهاماتی ایجاد شده است. همچنین محصولات فولادی که از ترکیه به بازارهای خارج از این کشور صادر می‌شود با افزایش قیمت روبه‌رو می‌شوند، زیرا این تصور به وجود آمده که عرضه از سوی ترکیه با اختلال روبه‌رو است.
همچنین برخی فعالان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند در آینده نزدیک بازار تقاضا در بخش مصالح ساختمانی، فولاد و پتروشیمی از ترکیه به دلیل خسارت سنگین زلزله در این کشور افزایش پیدا کند.