سونامی تاناکورا پوشی

گروه بازرگانی- در سال ۹۷ و در راستای حمایت از تولید پوشاک در داخل کشور، وزارت صمت مصوبه ممنوعیت واردات پوشاک را تدوین و ابلاغ کرد و به این ترتیب واردات پوشاک از تمام کشورها به ایران ممنوع شد، اما هم‌اکنون بیش از یک‌سوم پوشاک موجود در کشور، خارجی است و با توجه به ممنوعیت واردات پوشاک، تمامی این کالاهای مصرفی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند و آن‌طور که به نظر می‌رسد صرفا نام ممنوعیت واردات روی پوشاک اعمال شده و خبری از کنترل کامل بازار نیست.
در اصل، موضوع مقابله با برندهای محرز قاچاق پوشاک در سال ۱۳۹۵ مطرح شد و بنا بر اعلام مقامات صنفی، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سال ۱۳۹۷ طرح برخورد با برندهای محرز را به‌خوبی پیش برد، اما فعالان بازار پوشاک معتقدند که پس از آن از این تاریخ و از سال ۱۳۹۸ طرح‌‎های مبارزه با قاچاق پوشاک به‌صورت پراکنده و در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت اجرا شده است.
از طرف دیگر، تولیدکنندگان قانونی و شناسنامه‌‌دار معتقدند که با همه کالاهای قاچاق بدون شناسه و کالاهای محرز باید برخورد صورت گیرد، اما ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز این نوع برخورد را تا زمانی که از قاچاق بودن کالا مطمئن نشود، نمی‌پذیرد. درصورتی که براساس ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، معیار شناسایی کالای قاچاق، استعلام شناسه است و کالاهای بدون شناسه در بازار قاچاق شناخته می‌شوند و دستگاه‌های ذی‌صلاح نیز، باید طبق قانون اقدام کنند، اما متاسفانه تاکنون ضوابط اختصاصی گروه کالایی پوشاک تکمیل و ارائه نشده و همچنین با بهانه‌های مختلف برخورد با عرضه پوشاک قاچاق با تاخیر چندساله مواجه شده است، با وجود این، برای آگاه‌سازی مردم و اصناف نسبت به برندهای تجاری قاچاق، فهرست جدیدی از نشان‌های تجاری موجود در بازار که قاچاق هستند، منتشر شده است.
این روزها تاناکورا‌پوشی به دلیل افزایش قیمت پوشاک داخلی از یک سو‌ و کاهش قدرت خرید مردم از سوی دیگر رونق یافته است. این در حالی است که دلیل اصلی این رونق روی زمین ماندن طرحی به نام قاچاق پوشاک در بازار است. در حالی که عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات پوشاک از قاچاق ۲/۳ میلیارد دلاری پوشاک قاچاق به کشور سخن می‌گوید، اما سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز میزان آن را نزدیک به ۵/۱ میلیارد دلار برآورد می‌کند. البته این موضوع چیز عجیبی نیست، چراکه در سال‌های اخیر همواره برآورد بخش خصوصی و ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز از میزان قاچاق پوشاک اختلاف داشته است.
نظر محسن گرجی، مدیرکل وزارت صمت، درباره وضعیت صنعت نساجی متفاوت است و اتفاقا وضعیت نساجی را خوب می‌داند؛ اختلاف نظری که در نشست خبری یکشنبه خود را نشان داد. در حین برگزاری این نشست پس از آنکه گرجی از رشد صنعت نساجی و کاهش قاچاق خبر داد، مسوولان برگزاری نمایشگاه و اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک و نساجی با وی درگیری لفظی پیدا کردند و از طرف دیگر یکی از مدیران اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان چرم مصنوعی نیز به صورت تلفنی از اظهارات گرجی انتقاد کرد. این در حالی بود که گرجی فقط با لبخند نظاره‌گر انتقادهای مطرح‌شده بود.
در حالی که اختلاف بین تولیدکنندگان پوشاک، نساجی و چرم با وزارت صمت شدت گرفته، مردم به سراغ کالاهای استوک و دست‌دوم کشورهای دیگر رفتند. به عبارتی باوجود ممنوعیت واردات پوشاک خارجی قشری از مردم با این استدلال که کالای استوک و دست‌دوم خارجی از کالای ایرانی بهتر هستند از هزینه کردن برای پوشاک و چرم ایرانی خودداری کرده‌اند.
حسین افتخاری‌ عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع نساجی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز در خصوص رونق بازار پوشاک و مصنوعات چرمی استوک و دست‌دوم گفت: بخش زیادی از استقبال مردم از اینگونه کالاها مربوط به شرایط اقتصادی است، به هر حال باید قبول کنیم که اکثریت مردم قدرت خرید سال‌های قبل را ندارند و این در خرید پوشاک کاملا مشخص است، فلذا پیشنهاد دادیم که سازوکاری برای فروش اقساطی در نظر گرفته شود تا تولیدکنندگان بتوانند سرپا بمانند، اما هیچ نهادی حاضر به همکاری نشد.
تفاوت پوشاک تاناکورا و استوک
افتخاری ادامه داد: اکنون دو نوع کالا داریم؛ ،کالای استوک که اصطلاحا کالایی است که خارج از سفارش تولید شده یا از مد افتاده و یا دارای ایرادات سطحی است که بیشتر از بنگلادش و چین وارد کشور می‌شود. کالاهای تاناکورا نیز به پوشاکی می‌گویند که دست‌دوم هستند که برخی از آنها برند هستند به طور مثال یک کفش مارک که قیمت اصلی آن ۱۵ میلیون است به قیمت ۵/۲ میلیون عرضه می‌شود. محل ورود آنها بیشتر از سیستان و بلوچستان و مرزهای غربی کشور است.
وی تصریح کرد: عدد دقیقی در مورد سهم این کالاها در بازار وجود ندارد. وزارت صمت عدد ۵/۳ میلیارد را اعلام کرده و ستاد مبارزه با قاچاق کالا عدد کمتری را اعلام می‌کند، اما مشخص است که اراده‌ای برای مبارزه با این کالاهای استوک و دست‌دوم وجود ندارد. فعالان این حوزه این پوشاک را به صورت کیلویی به یک‌دهم قیمت خریداری می‌کنند و در اینجا به صورت دانه‌ای به فروش می‌رسانند و سود بسیار خوبی می‌برند.
اظهارات این فعال صنفی در حالی است که پس از گشایش نسبی که در برجام حاصل شد و با حضور برخی برندهای خارجی در ایران به صورت رسمی، به خصوص شرکت‌های ترک‌، تولید پوشاک کشور به تکاپو افتاد و نسل جدید با شناخت سلیقه جامعه و استفاده از هنر ایرانی و طراحی توانست سهمی از بازار پوشاک هر چند اندک کسب کند. انحصارگراها با اسم رمز حمایت از تولید ایرانی‌، انحصار را در بازار ایجاد کردند، زیرا پیش از این توانسته بودند با همین شعار در خودرو‌، لوازم خانگی، آرایشی و بهداشتی به هدف خود برسند.
علی‌رضا ملک‌پور‌ رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان چرم مصنوعی ایران در سال ۹۴ که گشایش‌های اقتصادی حاصل و برجام نیز امضا شده بود در مصاحبه با فرصت امروز از رکود شدید در بازار می‌گوید و حتی به دولت پیشنهاد می‌دهد که از هیچ تولید‌کننده‌ای برای اجرای طرح در صنعت چرم حمایت نکند، زیرا ظرفیت در این حوزه تکمیل شده است.
اما ۵ سال بعد در ماه‌های آخر سال ۹۸ که واردات ممنوع شده بود از حضور ۵۰ کارخانه تولیدی در این صنعت خبر می‌دهد و خواهان تخصیص ارز بیشتر برای تامین مصنوعات بازار چرم می‌شود. امروز باوجود ایجاد بازار انحصاری در حوزه پوشاک و نساجی و مصنوعات چرمی تولیدکنندگان در وضعیت خوبی نیستند. نمایشگاه امپکس که در سال‌های قبل یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های کشور با حضور شرکت‌کنندگان خارجی بود امسال با عدم استقبال مواجه شد و مدیران مجبور شدند نمایشگاه خود را با پوشاک و نساجی که آنها نیز از وضعیت مشابه رنج می‌بردند، ادغام کنند.
آخرین آمار قاچاق پوشاک در کشور
سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت که قبلا قاچاق پوشاک در بازار ۲/۳ میلیارد دلار بود، اما در حال حاضر میزان آن نزدیک به ۵/۱ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
حمیدرضا دهقانی‌نیا درباره برخورد با قاچاق پوشاک گفت: پیرو هماهنگی‌های صورت گرفته، طرح مقابله با پوشاک قاچاق در همه استان‌ها در گلوگاه‌های متفاوت از جمله در سطح عرضه در حال انجام است. به گفته‌ وی طرح مرتبط با برخورد با قاچاق پوشاک که قرار بود از مجتمع‌های بزرگ شروع شود هم به صورت نقطه‌ای در حال اجراست، به طوری که چند وقت یک بار برای یک نقطه مشخص در یکی از استان‌ها برنامه‌ریزی و در یک روز مشخص اجرا می‌شود.
دهقانی‌نیا درباره تخمین میزان پوشاک قاچاق در بازار گفت: قبلا پوشاک قاچاق در بازار ۲/۳ میلیارد دلار بود، اما الان این میزان به زیر دو میلیارد دلار رسیده است و نزدیک به ۵/۱ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
پیش‌تر مجید افتخاری، عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات پوشاک، در یک نشست خبری در حوزه پوشاک گفته بود که شاهد سونامی عجیبی هستیم و تاکنون این هجمه کالای قاچاق به بازار ایران سابقه نداشته است. هر سال بخش‌های جدید به صورت قاچاق وارد بازار می‌شوند و توانمندی شرکت‌های داخلی را از بین می‌برند. در حال حاضر بخش قابل توجهی از بازار داخل دست قاچاق است و تخمین زده می‌شود بیش از ۵/۳ میلیارد دلار پوشاک قاچاق در سطح عرضه است.
به گفته وی در گذشته فقط پوشاک ترک در بازار قاچاق ایران بود، اما بعد از مدتی فروش پوشاک بنگلادشی به صورت کیلویی اضافه شد که تا این محصولات یک‌دهم قیمت کالا در مبدا هم در ایران عرضه می‌شوند. بعد از برداشته شدن محدودیت‌های کرونا، پوشاک چینی هم به بازار ایران اضافه شد. بنابراین بدنه تولید دچار چالش‌های جدید شده و با مشکلات داخلی از جمله تامین انرژی نیز مواجه است.