سقوط رتبه اینترنت ثابت و موبایل در ایران

گروه فناوری- جدیدترین گزارش «اسپیدتست» که میانگین سرعت اینترنت موبایل و ثابت در کشورهای مختلف را بررسی می‌کند، بار دیگر خبر از سقوط جایگاه ایران در رتبه‌بندی جهانی می‌دهد. طبق این گزارش، در فوریه ۲۰۲۵، اینترنت موبایل ایران با سه ‌پله سقوط به جایگاه پایین‌تری تنزل کرده و اینترنت ثابت نیز چهار ‌پله دیگر عقب‌نشینی کرده است. این روند نزولی در حالی ادامه دارد که بسیاری از کشورهای منطقه، از جمله همسایگان ایران، در حال افزایش سرعت و بهبود کیفیت دسترسی به اینترنت هستند. افت جایگاه ایران در رتبه‌بندی جهانی اینترنت دیگر به یک اتفاق تازه تبدیل نشده و بیش از یک دهه است که کشور با مشکلات زیرساختی، سیاستگذاری‌های ناکارآمد و محدودیت‌های شدید دسترسی مواجه است. هرچند مسوولان بارها از برنامه‌های توسعه‌ای سخن گفته‌اند اما نتیجه عملکرد آنها نشان می‌دهد که نه‌تنها پیشرفتی حاصل نشده، بلکه وضعیت وخیم‌تر نیز شده است. از سوی دیگر، محدودیت‌های گسترده‌ای که طی سال‌های اخیر بر اینترنت تحمیل شده، نقش کلیدی در کاهش سرعت و کیفیت آن داشته‌ است. فیلترینگ گسترده، اختلالات عمدی، کاهش پهنای باند بین‌المللی و اعمال سیاست‌های انقباضی، کاربران ایرانی را به یکی از ضعیف‌ترین شبکه‌های اینترنتی جهان محدود کرده است. بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین که برای فعالیت خود به یک اینترنت پرسرعت و پایدار نیاز دارند، دچار ضررهای اقتصادی گسترده شده‌اند، مهاجرت نیروی متخصص شدت گرفته و نارضایتی عمومی نسبت به وضعیت اینترنت در حال افزایش است.
طبق گزارش جدید «اسپیدتست» در دومین ماه سال جاری میلادی میانه سرعت اینترنت موبایل جهان 64/‏90 و میانه سرعت اینترنت ثابت جهان 31/‏98مگابیت بوده است. این در حالی است که در ژانویه سال جاری میانه سرعت اینترنت موبایل جهان 24/‏91 و میانه سرعت اینترنت ثابت جهان 61/‏97 مگابیت بر ثانیه بوده است. این گزارش نشان می‌دهد که میانه سرعت اینترنت موبایل کشور در فوریه ۲۰۲۵ میلادی 20/‏49‌مگابیت بر ثانیه بوده و جایگاه آن با سه پله سقوط رده ۷۲ اعلام شده است. در بخش اینترنت ثابت نیز میانه سرعت کشور 68/‏16‌مگابیت بر ثانیه است و جایگاه آن در رده‌بندی کشورها چهار پله سقوط کرده است. در ماه گذشته میلادی میانه سرعت اینترنت موبایل ایران 63/‏49 و میانه سرعت اینترنت ثابت کشور 21/‏16مگابیت بر ثانیه بوده است. جایگاه ایران در رده‌بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل و همچنین رده‌بندی کشورها در حوزه اینترنت ثابت، هر کدام سه پله صعود کرده و جایگاه ایران در رده‌بندی اینترنت موبایل ۶۹ و در رده‌بندی اینترنت ثابت ۱۳۶ اعلام شده بود.
طبق رده‌بندی این وب‌سایت در بخش کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل، شش جایگاه نخست نسبت به ژانویه هیچ تغییری نکرده است. به طور دقیق امارات متحده عربی (91/‏543مگابیت بر ثانیه)، قطر (48/‏522مگابیت بر ثانیه)، کویت (07/‏309مگابیت بر ثانیه) بلغارستان (73/‏249مگابیت بر ثانیه)، بحرین (19/‏235مگابیت بر ثانیه) و برزیل (92/‏205مگابیت بر ثانیه) به ترتیب در رده‌های یکم تا ششم قرار دارند. در رده هفتم فهرست کره جنوبی با میانه سرعت (27/‏205‌مگابیت بر ثانیه) قرار دارد که جایگاه آن نسبت به ماه گذشته دو پله صعود کرده است. در رده‌های هشتم و نهم هم به ترتیب عربستان سعودی (44/‏199مگابیت بر ثانیه) و دانمارک (44/‏198مگابیت بر ثانیه) قرار دارند که جایگاه هرکدام از آنها نسبت به ژانویه‌۲۰۲۵ میلادی یک پله سقوط کرده است. در رده دهم این فهرست نیز چین با دو پله صعود و میانه سرعت 46/‏174مگابیت بر ثانیه قرار دارد.
فهرست پرسرعت‌ترین‌های اینترنت ثابت در فوریه ۲۰۲۵ میلادی حاکی از آن است که جایگاه سه کشور صدر آن نسبت به ماه قبل تغییری نکرده است. سنگاپور (33/‏345مگابیت بر ثانیه)، امارات متحده عربی (55/‏315مگابیت بر ثانیه) و هنگ‌کنگ (48/‏312مگابیت بر ثانیه) به ترتیب در رده‌های یکم تا سوم قرار دارند. در رده چهارم ایسلند با میانه سرعت 55/295مگابیت بر ثانیه قرار دارد و جایگاه آن نسبت به ماه قبل یک پله صعود کرده است اما فرانسه با میانه سرعت 75/‏290مگابیت بر ثانیه در رده پنجم قرار دارد و جایگاه آن یک پله سقوط کرده است. آمریکا با میانه سرعت 93/‏279مگابیت بر ثانیه در رده ششم و شیلی با میانه سرعت 53/‏279مگابیت بر ثانیه در رده هفتم قرار دارند. جایگاه آمریکا در فهرست پرسرعت‌ترین‌های اینترنت ثابت جهان نسبت به ژانویه ۲۰۲۵ میلادی یک پله صعود و شیلی یک پله سقوط کرده است. در رده‌های هشتم، نهم و دهم به ترتیب دانمارک (75/‏254مگابیت بر ثانیه)، اسپانیا (94/‏247مگابیت بر ثانیه) و سوییس (39/‏245مگابیت بر ثانیه) قرار دارند که جایگاه آنها در رده‌بندی اسپیدتست نسبت به ماه گذشته میلادی هیچ تغییری نکرده است.
افت جایگاه ایران در رتبه‌بندی جهانی سرعت اینترنت، آن هم در شرایطی که اغلب کشورهای جهان در حال توسعه و بهبود زیرساخت‌های دیجیتال خود هستند، نشان‌دهنده ناکارآمدی سیاست‌های کلان ارتباطی کشور است. برخلاف ادعاهای مطرح‌شده درباره توسعه شبکه ملی اطلاعات و بهبود دسترسی کاربران، واقعیت موجود حاکی از آن است که ایران نه‌تنها در مسیر پیشرفت قرار ندارد، بلکه با هر گزارش جدید، در حال از دست دادن جایگاه خود در میان کشورهای جهان است. سقوط چندپله‌ای سرعت اینترنت موبایل و ثابت، تنها یک عدد در یک جدول نیست بلکه نشانه‌ای از بحران گسترده‌ای است که ریشه در سیاست‌های محدودکننده، انحصارگرایی و بی‌توجهی به نیازهای کاربران دارد. در حالی که بسیاری از کشورهای دنیا به سمت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین ارتباطی، توسعه اینترنت 5G و گسترش شبکه‌های فیبر نوری حرکت کرده‌اند، کاربران ایرانی همچنان درگیر کاهش سرعت، قطعی‌های مکرر و کیفیت ناپایدار خدمات اینترنتی هستند. در دنیای امروز، اینترنت یک زیرساخت حیاتی برای اقتصاد دیجیتال، آموزش، پژوهش و ارتباطات جهانی است اما در ایران، این ابزار حیاتی نه‌تنها بهبود نیافته، بلکه تحت سیاست‌های محدودکننده هر روز ضعیف‌تر شده است.
مشکل تنها به کندی سرعت اینترنت ختم نمی‌شود بلکه فقدان شفافیت در سیاستگذاری، انحصار شرکت‌های دولتی و نیمه‌دولتی در ارائه خدمات و تلاش برای کنترل دسترسی کاربران به اطلاعات، از عوامل اصلی این بحران هستند. سیاست‌های فیلترینگ گسترده و کاهش پهنای باند بین‌المللی نه‌تنها کمکی به امنیت فضای مجازی نکرده بلکه موجب افزایش استفاده از ابزارهای دور زدن محدودیت‌ها، کاهش اعتماد عمومی و فرار سرمایه‌های دیجیتال از کشور شده است. با ادامه این وضعیت، ایران نه‌تنها از مسیر پیشرفت فناوری عقب خواهد ماند، بلکه شکاف دیجیتال بین این کشور و سایر نقاط جهان عمیق‌تر خواهد شد. اگر مسوولان واقعا به دنبال بهبود شرایط هستند، باید به ‌جای تشدید محدودیت‌ها، مسیر را برای رقابت آزادانه در صنعت اینترنت باز کنند، انحصار را بشکنند و به توسعه واقعی زیرساخت‌های ارتباطی متعهد شوند. در غیر این صورت، سقوط جایگاه ایران در رتبه‌بندی جهانی، تنها یک نقطه شروع برای عقب‌ماندگی‌های عمیق‌تر خواهد بود.