سقوط بزرگ

«جهان‌صنعت»‌- بورس‌های بزرگ جهان تحت ‌تاثیر فضای جنگ، رکود اقتصادی و فرار سرمایه‌ها به بازار اوراق از توکیو، لندن، آمریکا و… در چند روز اخیر سقوط کردند. شاخص Nikkei ژاپن با کاهش چشمگیر 8درصدی به پایین‌ترین حد خود در هفت ماه گذشته رسید؛ این بزرگ‌ترین ضرری بوده که از زمان بحران مالی ۲۰۱۱ تجربه کرده است. بزرگ‌ترین شاخص سهام آسیا و اقیانوسیه ام‌اس‌سی‌آی در خارج از ژاپن نیز 8/2‌درصد کاهش یافته ‌است. در کنار سایه جنگ عواملی مانند گزارش ضعیف اشتغال در آمریکا، افزایش نرخ بهره ژاپن و انصراف فدرال‌رزرو از ادامه سیاست کاهش نرخ بهره در این وضعیت دخیل هستند. هرچند در خاورمیانه فارغ از مسائل بنیادی تنها تحت تاثیر جنگ، بورس تهران و تل‌‌آویو در روندی به شدت منفی قرار گرفته‌اند اما نمی‌توان شرایط بازارهای جهانی را نادیده گرفت، همچنین بازده اوراق قرضه ۱۰‌ساله ژاپن با ۱۷‌واحد پایه کاهش یافت و به کمترین میزان از آوریل به 785/0‌درصد رسید، زیرا بازارها چشم‌انداز افزایش دیگری از سوی بانک مرکزی ژاپن را به شدت مورد بررسی قرار دادند. در واقع گزارش‌های ضعیف از بخش‌های مولد اقتصادی باعث شده تا پیش‌بینی رکود اقتصادی تقویت شود و سرمایه‌گذاران به اوراق قرضه به عنوان بازاری امن روی آورند. ترس از اینکه ایالات‌متحده ممکن است به سمت رکود پیش برود، سرمایه‌گذاران را از دارایی‌های پرخطر فراری داده است، حتی بازارهای طلا نیز با رکود مواجه شده‌اند چراکه پیش‌بینی می‌شود صندوق‌های مالی بزرگ دنیا وابسته به دولت‌ها به دلیل جلوگیری از سیگنال تورمی رشد قیمت اونس طلا را سرکوب کنند. از طرف دیگر قیمت انس در یک محدوده مقاومتی قرار دارد. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود با همین بهانه قیمت اونس کاهش یابد یا حداقل افزایش نداشته باشد.
شاخص دلار آمریکا نیز بیش از یک درصد کاهش داشته و به ضعیف‌ترین سطح خود از ماه مارس تاکنون رسید. نکته عجیب بازارهای جهانی سقوط بازار کریپتو است. تا جایی که طی سه ‌روز گذشته ارزش بازار رمزارزها نزدیک به ۱۸‌درصد کاهش داشت. قیمت بیت‌کوین به زیر ۵۰‌هزار دلار رسیده است. این روند نزولی همچنان ادامه دارد، حتی برخی کارشناسان احتمال نزدیک شدن آن به حمایت ۳۰هزار دلاری را دور از دسترس نمی‌بینند. این اتفاقات تحت تاثیر جو اقتصادی جهانی بوده که دوباره در یک روند نزولی و رکودی قرار گرفته است چراکه گزارش مشاغل ایالات‌متحده روز جمعه نشان داد که رشد مشاغل در ماه جولای بیش از حد انتظار کاهش یافته و بیکاری به 3/4درصد افزایش یافته است. این داده‌ها به ضعف احتمالی در بازار کار و آسیب‌پذیری بیشتر صنایع در برابر رکود اشاره دارد.
ماجرا از کجا آغاز شد؟
بازارهای جهانی هفته جاری را با فشار نزولی تاریخی به دلیل افزایش نگرانی‌ها از رکود در ایالات‌متحده آغاز کردند. اعدادی که روزهای اخیر روی صفحه‌های معاملاتی بازار سهام نمایان شدند حتی برای کهنه‌کاران بازار نیز تکان‌دهنده بود؛ در توکیو نیکی‌۲۲۵ به میزان ۱۲‌درصد و در سئول، کوسپی ۹درصد کاهش یافتند، همچنین با آغاز معاملات نیویورک، نزدک در عرض چند ثانیه ۶‌درصد سقوط کرد. ارزهای دیجیتال سقوط کردند و شاخص VIX، معیار نوسانات بازار سهام نیز سر به فلک کشید. در بحبوحه ترس معامله‌گران بازارهای جهانی از وقوع رکود اقتصادی در آمریکا، بورس‌های جهانی از نیویورک تا توکیو آگوست ‌۲۰۲۴ (۱۵مردادماه ۱۴۰۳) سقوطی تاریخی را تجربه کردند. خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد، در حالی که سرمایه‌گذاران نسبت به احتمال رکود اقتصادی آمریکا نگران هستند، تقریبا سهام تمامی شرکت‌ها در بازارهای مالی ایالات‌متحده (وال‌استریت) در حال سقوط است. براساس این گزارش، شاخص اس‌اندپی‌۵۰۰ آمریکا در معاملات صبحگاهی 1/3‌درصد کاهش یافت و بدترین روز خود در نزدیک به دو ‌سال اخیر را تجربه کرد. شاخص داو‌جونز نیز کاهشی بود. از سوی دیگر، شاخص نیکی‌۲۲۵ ژاپن، 4/12درصد ریخت و بیشترین افت بازار بورس توکیو از زمان ریزش موسوم به «دوشنبه سیاه» در سال ۱۹۸۷ تاکنون رقم خورد. این در حالی است که ارزش دلار برابر ین ژاپن نیز به پایین‌ترین رقم طی هفت ماه گذشته رسید و هر یک دلار برابر با ۱۴۲ین ژاپن شد. به دنبال سقوط بی‌سابقه شاخص سهام بورس نیکی، معاملات به طور موقت متوقف شد.
تشدید نگرانی‌ها از شکل‌گیری رکود فراگیر در حالی بازارهای سهام را فرا گرفت که روز جمعه تازه‌ترین اطلاعات اقتصادی آمریکا منتشر شد. طبق گزارش نشریه انگلیسی «گاردین»، گزارش‌هایی که جمعه گذشته در مورد اقتصاد ایالات‌متحده انتشار یافت، نشان داد که در ماه گذشته تنها ۱۱۴‌هزار فرصت شغلی در این کشور ایجاد شده که این میزان نسبت به ماه قبل از آن (ژوئن) کاهش داشته و حتی کمتر از حد انتظار بوده است. این در حالی است که نرخ بیکاری در آمریکا در بالاترین حد خود از اکتبر ۲۰۲۱ قرار دارد. اینکه آیا وضعیت پرنوسان اخیر، آخرین انفجار جهانی فروش بوده که از هفته گذشته آغاز شده یا نشانه شروع رکود طولانی‌مدت است این را باید بدانید که در روز سه‌شنبه، برخی بازارهایی که بدترین ضربه را خورده بودند، با افزایش بیش از ۱۰‌درصدی شاخص‌های کلیدی در ژاپن بازگشتند. یک چیز واضح است؛ ستون‌هایی که سال‌ها زیربنای سودهای بازار مالی بودند‌- مجموعه‌ای از مفروضات کلیدی که سرمایه‌گذاران در سراسر جهان روی آنها حساب می‌کردند‌- متزلزل شده‌اند. در گذشته تصور می‌شد اقتصاد ایالات‌متحده غیرقابل توقف است، هوش مصنوعی به سرعت تجارت را در همه جا متحول خواهد کرد و ژاپن هرگز نرخ بهره را افزایش نخواهد داد یا افزایش آن پیامدی نخواهد داشت اما شواهدی که در چند هفته گذشته نمایان شد هر یک از این موارد را تضعیف کرد. گزارش مشاغل آمریکا در ماه جولای ضعیف و درآمدهای سه ماهه مبتنی بر هوش مصنوعی Big Tech نیز همینطور بود و بانک مرکزی ژاپن برای دومین بار در سال جاری نرخ بهره را افزایش داد. ویشنو واراتان، رییس اقتصاد و استراتژی ﺁﺳﯿﺎ ﻭ ﺍﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯿﻪ در بانک میزوهو در سنگاپور اظهار کرد که در زبان عامیانه معامله‌گران، تلاش برای انتخاب لحظه مناسب برای خرید دارایی در حال سقوط مانند تلاش برای گرفتن چاقویی بوده که در حال سقوط است و اکنون در همه جا چاقوهای در حال سقوط نمایان شدند.
بیت‌کوین در روز سه‌شنبه شاهد یک سقوط آزاد 2/14درصدی بود. قیمت این رمزارز پرچمدار، برای چهارمین روز متوالی کاهش داشت و در روز گذشته حتی به کمتر از ۵۰‌هزار دلار هم رسید. این سطح قیمت آخرین‌بار حدود پنج ماه پیش تجربه شد. سایر بازارهای جهان نیز در حال تجربه شرایط نامطلوبی هستند. به دنبال این آشفتگی‌های بازار جهانی، سران فدرال‌رزرو یک جلسه اضطراری و با محوریت بازنگری در نرخ بهره تشکیل دادند.
گویا نگرانی‌ها درباره شرایط رکودی قوی‌تر شده است. طلا با وجود تحلیل‌ها، برای سه ‌روز متوالی با کاهش قیمت روبه‌رو بوده است اما دلیل همه این اتفاقات چیست؟ تقریبا دو هفته پیش، پس از ماه‌ها رسیدن به بالاترین رکوردهای جدید، بازارهای سهام آمریکا در یک روند صعودی به ظاهر غیرقابل توقف بودند. اکنون به نظر می‌رسد همه بازارها در سقوط آزاد هستند. بازارهایی نیز وجود دارند که سرمایه‌گذاران هنگام فراگیر شدن ترس، به آنها وارد می‌شوند؛ بازار طلا، ین ژاپن و اوراق خزانه‌داری آمریکا نمونه‌هایی از این بازارها هستند. با این حال، نکته عجیب آن است که این بازارها هم در مدت اخیر با کاهش روبه‌رو شده‌اند. قیمت بیت‌کوین یک کاهش چشمگیر را تجربه و سطح ۴۹هزار و ۶۴۷دلار را لمس کرد. پیش از این، تحلیلگران اظهار کرده بودند در صورتی ‌که روند نزولی بیت‌کوین ادامه یابد و از حمایت ۶۰هزار دلاری خود عبور کند، ممکن است بیش از پیش سقوط کند. در طول روز گذشته، این پیش‌بینی‌ها به وقوع پیوستند و بیت‌کوین به قیمت ۵۰هزار دلار کاهش یافت.
سایر ارزهای بازار کریپتو نیز از این افت قیمت مصون نماندند. قیمت اتریوم نیز با بیش از ۲۰درصد کاهش، رقم ۲هزار و ۱۱۶دلار را به ثبت رساند. به علاوه، تقریبا همه رمزارزهای دیگر با کاهش قیمت مواجه شدند و بازار را به رنگ قرمز درآوردند. از سوی دیگر، سایر بازارهای جهان اعم از بازار سهام آمریکا، فلزات و نفت نیز با کاهش روبه‌رو بودند. طلا شاهد بیش از ۶۰دلار افت قیمت بود. معاملات طلای جهانی در روز گذشته، با قیمت ۲هزار و ۴۴۲دلار گشایش شد اما پس از ساعاتی به قیمت ۲هزار و ۳۷۳دلار رسید. این در حالی است که بیشتر تحلیل‌ها نسبت به طلا چشم‌اندازی مثبت داشتند. نقره نیز با حدود ۲دلار کاهش، معادل ۶درصد، به قیمت ۲۶دلار و ۷۰سنت کاهش یافت. سهام شرکت‌های بزرگ آمریکایی که اغلب در حوزه فناوری فعالیت می‌کنند، با رشد منفی مواجه شدند. قیمت هر بشکه نفت‌خام نیز برای دومین روز متوالی دچار یک کاهش قابل توجه شد. البته بیشتر بازارهایی که ذکر شد، طی هفته‌های اخیر شاهد یک روند نزولی بودند. با این حال، این رشد منفی طی دو روز اخیر چشمگیرتر شده است.