21 - 04 - 2020
سرازیر شدن ارز صادرکنندگان
نسترن یوسفبکیان- شاید عجیب به نظر برسد اما شواهد حاکی از آن است که دولت در حال نزدیک شدن به هدف ارز تکنرخی است. درست در زمانی که نرخ ارز در بازار آزاد روند کاهشی را دنبال میکند، شاهد سیر صعودی قیمت دلار در سامانه نیما هستیم به طوری که نرخ ارز نیمایی با افزایش ۲۰ درصدی طی روزهای گذشته روبهرو شده است. به این ترتیب در حال حاضر قیمت دلار در بازار آزاد حدود ۱۵۶۰۰ تومان و ارزش دلار در سامانه نیما نیز به حدود ۱۵۵۰۰ تومان رسیده است. در واقع تا چند روز پیش قیمت دلار در سامانه نیما حدود ۱۳ هزار تومان بود اما به تازگی با روند افزایشی ارزش دلار در این سامانه مواجه شدیم که هنوز مشخص نیست دولت با چه سازوکاری موجب نزدیک شدن نرخ ارز آزاد و نرخ نیمایی به یکدیگر شده است. اما به هر حال نتیجهای که حاصل شده تا حدی موجب امیدواری صادرکنندگان و نگرانی واردکنندگان شده است.
بر اساس آنچه برخی کارشناسان میگویند، دولت در شرایط بحرانی فعلی تصمیم گرفته تصدیگری و دخالت در سامانه نیما را کاهش دهد تا به این ترتیب از طریق کاهش عرضه در سامانه نیما، منابع ارزی خود را که روز به روز در حال کاهش بیشتری است حفظ کند و از طرفی در سال ۹۹ در حوزه سیاستهای ارزی با شفافیت بیشتری گام بردارد؛ موضوعی که باعث شده در حال حاضر دلار و یورو در سامانه نیما گران شود و در نهایت انگیزه صادرکنندگان نیز برای عرضه ارز در این سامانه افزایش پیدا کند. این در حالی است که در سال ۹۸ حدود ۱۶ میلیارد و ۱۷۳ میلیون دلار ارز صادراتی از طریق سامانه نیما به چرخه اقتصاد بازگردانده شده است. در مقابل شاهد این هستیم که دولت با اقداماتی همچون عرضه سهام شرکتهای دولتی همچون شستا، موجب افزایش انگیزه سرمایهگذاران شده است تا سرمایههای خود را از بازار دلار، سکه و ارز به سمت بازار سرمایه ببرند؛ اقدامی که یکی از عوامل کاهش نرخ ارز طی روزهای اخیر به شمار میرود.
اقدامات سوالبرانگیزی که دولت در حوزه ارز اتخاذ کرده است اگرچه در ظاهر مثبت به نظر میرسد اما مشخص نیست که چه سمت و سویی را در پیش بگیرد. هر چه که باشد در حال حاضر دولت به دلیل کاهش صادرات نفت و همچنین هزینههای ناشی از کرونا با کاهش شدید درآمد روبهرو است و منابع ارزی او روزبهروز در حال آب رفتن است. بنابراین گمان میرود که سیاستهای جدید دولت نیز به نوعی بازی با بازار برای دستیابی به درآمدزایی باشد. این در حالی است که اگرچه نزدیک شدن نرخ ارز در بازار آزاد و سامانه نیما امری مثبت قلمداد میشود اما به هر حال در حوزه تجارت خارجی و تولید و صنعت اثرات کم و بیش منفی را به دنبال خواهد داشت چرا که با افزایش نرخ ارز نیمایی، هزینه واردات مواد اولیه و کالاهای واسطهای برای تولیدکنندگان افزایش پیدا خواهد کرد و در نهایت هزینه کالاهای وارداتی و کالاهای تولیدشده برای مصرفکننده نیز بالا میرود؛ مسالهای که در حلقه آخر موجب افزایش تورم در اقتصاد میشود.
افزایش شفافسازی در اقتصاد
بر اساس آنچه فعالان بخش خصوصی میگویند، نزدیک شدن نرخ دلار بازار آزاد به نرخ نیمایی حرکتی در جهت تکنرخی شدن ارز است که اگرچه برای عدهای هزینهزاست اما در نهایت میتواند نتایج مثبتی همچون شفافسازی را در اقتصاد ایجاد کند و تقاضاهای کاذب در حوزه واردات را کاهش دهد.
در همین خصوص رییس انجمن سرمایهگذاریهای مشترک ایرانی و خارجی به «جهانصنعت» گفت: سیاست روسای کل بانک مرکزی در دولت فعلی و دولت قبلی همواره تکنرخی کردن ارز بوده است به طوری که در اظهارنظرهای گوناگون خود این اقدام را در صدر برنامههای خود اعلام میکردند اما به دلایل مختلف این کار میسر نشد.
حسین سلیمی اظهار کرد: این در حالی است که در شرایط فعلی شاهد اقداماتی از سوی دولت هستیم که نشان میدهد دولتمردان به دنبال کاهش اختلاف قیمت ارزهای موجود با یکدیگر هستند که این موضوع میتواند قدمی در راستای شفافسازی و تکنرخی شدن ارز باشد.
به گفته وی، ارز چندنرخی نتیجهای جز رانت و فساد به دنبال ندارد و تنها باعث ضرر فعالان اقتصادی میشود.
عضو اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه افزایش نرخ ارز نیمایی باعث افزایش عرضه ارزهای صادراتی در این سامانه میشود، گفت: افزایش نرخ ارز نیمایی باعث سرازیر شدن ارزهای صادرکنندگان به این سامانه میشود و ارزهای حاصل از صادرات را با سرعت بیشتری به چرخه اقتصادی کشور باز خواهد گرداند.
سلیمی بیان کرد: افزایش نرخ ارز نیمایی بیش از آنکه اثرات منفی داشته باشد، نتایج مثبت در پی خواهد داشت. بر این اساس با وجود اینکه واردات کالاها با افزایش قیمت روبهرو خواهد شد و تورم اندکی را به دنبال خواهد داشت اما در حوزه صادرات تاثیرات مثبتی دارد و در نهایت منجر به افزایش شفافسازی در اقتصاد خواهد شد.
انتقال سرمایه به بورس
وی ادامه داد: در واقع اثرات منفی افزایش نرخ ارز نیمایی چندان زیاد نیست و به طور کلی ما را به هدف دستیابی به ارز تکنرخی نزدیک میکند.
رییس انجمن سرمایهگذاریهای مشترک ایرانی و خارجی به عرضه سهام شرکتهای دولتی همچون شستا در بورس هم اشاره کرد و گفت: اگرچه این اقدام دولت به نوعی فروش اموال و داراییها برای جبران کسری بودجه به شمار میرود اما به هر حال منجر به انتقال سرمایه از بازار طلا، سکه و ارز به بازار سرمایه شده که این اقدام در کاهش قیمت دلار در بازار آزاد تاثیرگذار بوده است.
وی افزود: از طرفی به نظر میرسد دولت عرضه ارز در سامانه نیما را کاهش داده که همین موضوع باعث افزایش نرخ ارز نیمایی و نزدیک شدن آن به نرخ بازار آزاد شده است.
امید به بهبود نسبی
در همین رابطه نایب رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران نیز به «جهانصنعت» گفت: ارز نیمایی زمانی که کار خود را آغاز کرد در کانال هشت هزار تومانی قرار داشت و طی ماههای اخیر با حفظ روند افزایشی به نرخ ۱۱ هزار تومان رسید. این در حالی است که در حال حاضر شاهد نزدیک شدن نرخ ارز نیمایی به نرخ آزاد حدود ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومانی هستیم.
عباس آرگون افزود: اگرچه افزایش نرخ ارز نیمایی باعث افزایش هزینههای تولید در پی گرانی واردات مواد اولیه و کالاهای واسطهای میشود اما در نهایت نزدیک شدن نرخ ارز آزاد و نیمایی به یکدیگر میتواند نتایج مثبتی را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه با ادامه روند فعلی میتوان به بهبود نسبی شرایط در اقتصاد ایران امیدوار بود، اظهار کرد: کاهش نرخ دلار در بازار آزاد و در مقابل افزایش نرخ ارز نیمایی باعث شده که نرخ ارزها به یکدیگر نزدیک شوند و به عاملی برای تشویق صادرکنندگان تبدیل شود.
نایب رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی ادامه داد: به دنبال آنچه پیش آمده، صادرکنندگان ارز خود را با سرعت بیشتری به کشور باز میگردانند.
تقاضاهای کاذب از بین میرود
در این خصوص همچنین رییس کمیسیون توسعه تجارت و تسهیل صادرات اتاق تهران با بیان اینکه عرضه ارز صادراتی در سامانه نیما افزایش پیدا خواهد کرد، گفت: حرکت به سمت تکنرخی شدن ارز اقدام مثبتی به شمار میرود اما از آنجایی که تعرفه واردات در ایران به نسبت دیگر کشورها بسیار بالاست، دولت باید برای این مساله چارهای بیندیشد.
به گفته محمد لاهوتی، تعرفههای وارداتی باید تا حدی تعدیل شوند تا به طور عملی شاهد افزایش نرخها نباشیم، چرا که به هر حال با افزایش نرخ ارز نیمایی، واردات تا حدی گران میشود و تولیدکنندگان با کمبود نقدینگی روبهرو خواهند شد. در این میان این موضوع در افزایش قیمت تولیدات داخلی و تورم نیز اثرگذار است.
رییس کنفدراسیون صادرات ایران همچنین با اشاره به نتایج مثبت افزایش نرخ ارز نیمایی بیان کرد: با نزدیک شدن نرخهای سامانه نیما و بازار آزاد، تقاضاهای کاذب از بین میرود. در واقع هرچه نرخ ارز واقعیتر شود، تقاضا هم واقعیتر میشود.
به گفته وی، یکی از مشکلات دیرینه اقتصاد، ارز چندنرخی است. بنابراین انتظار بخش خصوصی از دولت این است که سیاستهایی را در جهت ارز تکنرخی در پیش بگیرد تا آسیب واردشده به فعالان اقتصادی کاهش پیدا کند. اما در این زمینه به نظر میرسد دولتمردان نباید از مشکلات تولیدکنندگان و تسهیلگری در حوزه تجارت خارجی غافل شوند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد