سبد ریسک‌های بورس در ۱۴۰۲

«جهان‌صنعت»‌- شرایط بازار سرمایه در سال ۱۴۰۲ ویژه‌ بود، به طوری که سیاستگذار بورسی با ریسک‌های مختلف این بازار را تهدید کرد. انواع و اقسام ریسک‌ها سبب شد که بازار نتواند به رشد قابل قبول برسد و در مقابل به دلیل سیاست‌های نادرست با خروج سنگین سرمایه و پول‌های حقیقی نیز روبه‌رو شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بازار از سال ۹۸ تا ۹۹ رشد قابل قبولی را از خود به جا گذاشته، ولی بعد از آن سال، دیگر رشد نکرده که منجر به خروج پول و سرمایه سرمایه‌گذاران شده است. کارشناسان معتقدند دلایل متفاوتی برای منفی بودن بازار بورس وجود دارد که اولین آن سیاست‌های غلط دولت است.
به‌رغم وعده‌های رییس دولت و تیم اقتصادی او که عنوان کردند چند روزه مساله بازار بورس را حل می‌کنیم، شاهد تداوم این سیاست‌های غلط هستیم. هر جایی که دولت با کسری بودجه مواجه شد، از جیب شرکت‌ها برداشت کرد؛ اتفاقی که ظاهرا به یک رویه تبدیل شده است. از ابتدای زمستان بازار بورس شاهد خروج ۹ هزار و ۲۶۱‌ میلیارد‌ تومان سرمایه بوده است و شاخص ‌کل بورس و اوراق بهادار نیز با ثبت افت ۲۷/۷‌ درصدی در این مدت، عملکرد بسیار نامطلوبی را نشان داده‌اند.
اتفاقاتی که در بازار بورس پیش آمد نتیجه تصمیم‌گیری‌های غلط دولتمردان بود. زمانی که دولت سیزدهم کار خود را آغاز کرد ارزش بورس ۲۵۶ میلیارد دلار بود.
در حال حاضر ۱۱۴ میلیارد دلار از این رقم افتاده است و یک بازار بسیار منفی را شاهد هستیم.
۱۱۴ میلیارد دلاری که از بازار سرمایه خارج شده، نتیجه سیاست‌های غلط دولت است.
همه این آمار و ارقام نشان از وضعیت نامساعد بورس، آن هم به شکل کم‌سابقه‌ای دارد. برخی پیش‌بینی می‌کردند که شرایط در هفته‌های پایانی سال تا حدودی تغییر کند و بعد از انتخابات مجلس وضعیت تا حدودی برای بازار مثبت شود، اما این اتفاق نیفتاده و حتی روند منفی‌ها و کاهش ارزش معاملات سریع‌تر شده است. طبیعی است که اگر سیاست‌های فعلی دولت و نهاد سیاستگذار بورسی به همین شکل ادامه پیدا کند، وضعیت بازار در آینده نیز تغییری نخواهد کرد.
از این رو بیش از هر چیز بازار سرمایه نیازمند یک شوک مثبت مستمر است که آثار خود را در بلندمدت بر بازار بگذارد، وگرنه در سال ۱۴۰۳ هم اتفاقات امسال به اشکال دیگر تکرار می‌شود. احتمالا رویه غلط در صدور بخشنامه‌های خلق‌الساعه و ناگهانی و یک‌شبه مهم‌ترین تهدید برای بازار سرمایه در سال آینده هم خواهد بود. «جهان‌صنعت» در گفت‌و‌گو با یک کارشناس بازار سرمایه به بررسی مهم‌ترین ریسک‌های سال ۱۴۰۲ در بازار سرمایه پرداخته است.
نااطمینانی‌های بورس در سال جاری
در این باره سهیلا نقی‌پور کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: متاسفانه بازار بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۴۰۲ با چالش‌ها و ریسک‌های متعددی روبه‌رو بود که بسیاری از سرمایه‌گذاران و فعالان بازار را با مشکل مواجه کرد، به طوری که میزان بازدهی بازار از ابتدای سال تاکنون از تمامی بازارهای موازی دیگر کمتر بوده و حتی شاید بهتر بگوییم بازدهی برای سرمایه‌گذاران خود به ارمغان نداشته است.
او ادامه داد: جلسه ۱۷ اردیبهشت امسال برای تعیین نرخ خوراک گاز پتروشیمی و سایر صنایع، بخشنامه میزان قطعی عوارض صادراتی مواد خام و نیمه‌خام و افزایش آن، رخدادهای سیاسی و ژئوپلیتیک در غزه و گسترش آن به دیگر نقاط منطقه، ابلاغ دستورالعمل قیمت‌گذاری نفت خام و فرآورده‌های نفتی برای صنایع پالایشی و در آخر دستورالعمل بانک مرکزی و گواهی سپرده بانکی با نرخ ۳۰ درصد، همگی ازجمله ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک سال جاری بوده که حاشیه سود شرکت‌ها، امنیت سرمایه‌گذاری و اعتماد به بازار سرمایه را هدف قرار داد و باعث شد در سال ۱۴۰۲ بازار بورس یکی از پر‌ریسک‌ترین سال‌های کاری خود را پشت سر بگذارد. نقی‌پور افزود: در حال حاضر هیچ‌گونه تغییری در ریسک‌های موجود به وجود نیامده و همگی همچنان بر بازار سایه افکنده‌اند و هر ماه و هر فصل بر تعداد آنها افزوده می‌شود و به نظر تا پایان سال هم که فقط یک ماه از آن باقی مانده همین ریسک‌های موجود، مهم‌ترین ریسک‌های بازار هستند، البته اگر به طور ناگهانی ریسکی به آن افزوده نشود، ولی شاید بتوان گفت مهم‌ترین اتفاق و متغیر آتی برای بازار که می‌تواند شرایط آن را برگرداند و باعث رشد آن شود، نه افزایش قیمت ارز، بلکه اضافه نشدن ریسک جدید به بازار است که امیدواریم با کاهش ریسک‌های گذشته همراه شود و شاهد بازار مثبت در آینده باشیم.
این کارشناس بورس اضافه کرد: رخ دادن ریسک‌های اینچنینی آن هم به‌طور ناگهانی باعث ایجاد نوسانات غیرمعمول قیمت در برخی سهم‌ها می‌شود.
به مانند آنچه که در ۱۷ اردیبهشت امسال رخ داد. این نوسانات غیر‌معمول در قیمت سهام می‌تواند ظن دستکاری در بازار را ایجاد کند. البته سازمان بورس و اوراق بهادار قوانین و مقرراتی برای جلوگیری از دستکاری در بازار وضع کرده است و با توجه به نظارت‌هایی که انجام می‌شود با متخلفان برخورد می‌کند، اما در هر صورت این‌گونه اتفاقات این ذهنیت را در بین سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند که بازار فقط در سیطره افرادی خاص است که به دنبال منافع شخصی و کسب بازدهی نامتعارف برای خود هستند و در واقع تمام بازدهی بازار برای این دسته از افراد است و سرمایه‌گذار عادی و خرد بازار هیچ‌گونه منفعتی از بازار نخواهند برد.
او تصریح کرد: به هر حال با توجه به این موضوعات شاید بتوان گفت مهم‌ترین اتفاق و متغیر آتی برای بازار که می‌تواند شرایط آن را برگرداند و باعث رشد آن شود، نه افزایش قیمت ارز، بلکه اضافه نشدن ریسک جدید به بازار است. در مورد برگشت بازار سرمایه به مدار صعودی هم باید این‌گونه پاسخ داد که آیا صرفا برگشت شاخص کل بورس از محدوده فعلی و صعود به سطوح بالاتر آن هم توسط تعداد خیلی محدودی از نمادهای شاخص ساز مدنظر افراد است یا اینکه خیر، کلیت بازار بورس و فرابورس مدنظر است.
نقی‌پور معتقد است: اگر بخواهیم فقط به شاخص کل بورس نگاه کنیم، نمودار شاخص کل بورس توانایی این را دارد از محدوده‌های فعلی یا کمی پایین‌تر از این محدوده‌ها به روند اصلاحی خود پایان دهد و به مدار صعودی بازگردد، اما اگر کلیت بازار سهام چه بورس چه فرابورس را مدنظر قرار دهیم، باید بگوییم که این اتفاق تا پایان اسفند‌ماه شاید کمی سخت باشد و به نظر باید سرمایه‌گذاران تا شروع سال جدید صبور باشند.