22 - 06 - 2024
سازمان بنادر و آمارهای مبهم
… و نیز مشاهده تیترهایی در بالای جداول مرتبط با میزان تخلیه و بارگیری کالا از جمله «بنادر بازرگانی»، «بنادر بازرگانی و نفتی» و در پایان «بنادر حاکمیتی و مالکیتی» که در سه گزارش ذکر شده بالا آورده شدهاند، دچار تناقض و سردرگمی عجیبی میشود، طوری که برای بازههای زمانی یکسان و با تمرکز بر شاخص میزان تخلیه و بارگیری کالا، اعداد متفاوتی را مشاهده میکند!! یا در گزارش مرکز آمار ایران برای بازه زمانی یکساله، تعداد کل بنادر برای محاسبه میزان کل تخلیه و بارگیری ۲۱ بندر ذکر شده و در گزارشهای سالانه سازمان بنادر برای همان بازه زمانی ۲۶ بندر!! چرا اینگونه است!؟ آیا مسوولان سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور، مرکز آمار ایران و سازمان بنادر و دریانوردی پاسخگوی چرایی این مغایرتها هستند؟ با توجه به اینکه سهم دو بندر شهیدرجایی و امام خمینی از مجموع تخلیه و بارگیری انواع کالا در بنادر بازرگانی کشور حدود ۸۰درصد است، شاخص تخلیه و بارگیری انواع کالا در این دو بندر برای سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ که در گزارش مرکز آمار ایران آورده شده است را مطالعه کردم و به این نتیجه رسیدم مجموع تخلیه و بارگیری انواع کالا در این دو بندر برای سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ ثابت بوده (۱۲۰میلیون تن برای هر سال) و برای سال ۱۴۰۲ به دلیل نبود گزارش در وبسایت مرکز آمار ایران، این مقدار نامشخص است! و اما نکتهای که باید به آن توجه کرد این است که در گزارش منتشر شده از طریق وبسایت سازمان بنادر به تاریخ ۲۲خرداد ۱۴۰۳ مجموعه تخلیه و بارگیری انواع کالا در کل بنادر برای سال ۱۴۰۱، ۲۱۵میلیون تن نوشته شده! که با احتساب ۸۰درصد این میزان به منظور مشخص کردن سهم دو بندر شهیدرجایی و امام خمینی از مجموع تخلیه و بارگیری انواع کالا به عدد ۱۷۲میلیون تن میرسیم!! این در حالی است که مقدار این عدد در گزارش مرکز آمار ایران ۱۲۰میلیون تن نوشته شده! و نیز اختلافهایی ۱)- در تعداد شناورهای ورودی به بنادر (با ظرفیت ۱۰۰۰تن به بالا) و ۲) – تعداد مسافر ورودی و خروجی به/ از بنادر (جابهجایی مسافر دریایی) طی سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ بین گزارشهای سازمان بنادر و مرکز آمار ایران دیده میشود! یا درخصوص واکاوی میزان سرمایهگذاری بخشخصوصی در بنادر بازرگانی برای بازههای زمانی یکساله (به ویژه سالهای ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲) و نیز خرید داراییهای فیزیکی یا ایجاد زیرساختهای فیزیکی جدید در هر سال در هر یک از بنادر بازرگانی از منظر زمان شروع و اتمام هر پروژه یا قرارداد خرید و نیز قیمت اولیه و تمام شده هر یک از آنها، نوعی سردرگمی و ابهام در ذهن مخاطب شکل میگیرد طوری که بیخیال بررسی و بالطبع قضاوت در خصوص عملکرد سازمان بنادر میشود! به راستی چرا!؟ آیا تهیه و انتشار آمار دقیق و شفاف با محوریت شاخصهای علمی و معتبر بینالمللی توسط سازمان بنادر و دریانوردی یا مرکز آمار ایران، پیشنیاز اعتمادسازی جهت تقویت همکاری با ذینفعان این صنعت به ویژه خبرگان، بیمهگران و سرمایهگذاران این صنعت نیست؟
حال چند پرسش از مسوولان سازمان بنادر و دریانوردی؛ چرا تا امروز، سازمان بنادر و دریانوردی در دولت سیزدهم، از انتشار گزارشهای عملکرد برای سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ طبق محتوای موجود در گزارشهای سالانه پیشین، تعلل کرده!؟ اینکه در تاریخ ۲۱خرداد ۱۴۰۳ در قالب خبری با عنوان «تشریح عملکرد سازمان بنادر و دریانوردی طی سال ۱۴۰۲» محتوایی در قالب متن در هشت بخش را در وبسایت این سازمان منتشر کنند، چه معنا و مفهومی دارد!؟ البته به تصور بنده، تعجیل در ارائه و انتشار گزارش نیز وجود داشته که شاید به دلیل شروع انتخابات ریاستجمهوری باشد! اینکه سازمان بنادر و دریانوردی در بخش هفتم خبر با عنوان «تخلیه و بارگیری کالا در بنادر مالکیتی و حاکمیتی برای سال ۱۴۰۲» که در زیر عنوان اصلی خبر با عنوان «تشریح عملکرد سازمان بنادر و دریانوردی طی سال ۱۴۰۲» آورده شده، به طور خلاصه و کلی، آماری را ارائه دهد، حرفهای، علمی و اصولی نیست. از طرفی بهتر بود تا نام بنادر تحت مالکیت و نیز تحت حاکمیت به طور جداگانه نوشته میشد و سهم هر بندر از میزان تخلیه و بارگیری انواع کالا مشخص میشد چون هیچ رابطه معقول و منطقی بین عملکرد سازمان بنادر و دریانوردی در نقش حاکمیتی (با محوریت میزان تخلیه و بارگیری کالا) با عملکرد سالانه شرکتهای صاحب اسکله، صاحب تجهیزات تخلیه و بارگیری، صاحب مخازن و انبار، صاحب وسایل نقلیه جهت حمل کالا، دارای نیروی انسانی طرف قرارداد و نیز صاحب بارانداز، وجود ندارد. از طرفی باید به این نکته توجه کرد که سازمان بنادر و دریانوردی در پایانههای نفتی واقع در جزایر خارک، سیری، لاوان، قشم، کیش و بهرگان، اسکلههای واقع در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه)، پتروشیمی بندرامام و پایانه نفتی شمال و در پایان اسکلههای تجاری جزایر قشم و کیش صرفا نقش حاکمیتی دارد و نه مالکیتی، پس نمیتواند عملکرد تخلیه و بارگیری کالاهای نفتی و غیرنفتی در این اسکلهها را جزو آمارهای عملکردی خود منظور کند. البته با مطالعه خبر منتشر شده در وبسایت سازمان بنادر به تاریخ ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ نمیشود نتیجه گرفت که آمار ارائه شده در بخش میزان تخلیه و بارگیری کالا شامل کدامین بنادر کشور است!؟ حاکمیتی یا مالکیتی یا هر دو؟ یا در بخش مالکیتی، سهم هر بندر چقدر بوده؟ البته به اعتقاد بنده شاخص تغییر نرخ تخلیه و بارگیری انواع کالا در بنادر تحت مالکیت و تحت حاکمیت برای بازههای زمانی سالانه، سهم ۱۰ تا ۱۵درصدی در قضاوت مردم نسبت به عملکرد سازمان بنادر و دریانوردی دارد چون شاخصهای مهمتر دیگری هم وجود دارد که باید توسط مردم مورد توجه جدی قرار بگیرد که تعدادی از آنها در پاراگراف بعدی آورده شده:
شاخصهای عملکردی سازمان بنادر و دریانوردی در دو بخش بنادر حاکمیتی و مالکیتی برای بازههای زمانی یکساله باید شامل این موارد باشد: نرخ تاخیر در تخلیه یا بارگیری کالا از/ به کشتی، هزینههای عملیاتی و غیرعملیاتی، درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی، میزان بهرهوری یا اشغال بودن اسکلهها، انبارها، مخازن، محوطههای نگهداری کانتینر، میزان بهرهوری و راندمان تجهیزات دخیل در تخلیه و بارگیری کالا از کشتی به اسکله و بالعکس، عملکرد نظام نگهداری و تعمیرات زیرساختهای فیزیکی، تعرفههای مترتب بر کشتی و کالا، تعداد، تحصیلات، تجربه و میزان بهرهوری نیروی انسانی شاغل در بنادر و ستاد مرکزی، وضعیت آموزش، پژوهش و نوآوری، وضعیت مدیریت دانش و مهندسی ارزش در پروژهها و بنادر در حال بهرهبرداری، راندمان و بهرهوری داراییهای فیزیکی واقع در بنادر، تهران و دیگر شهرها، هزینه و فایده اقدامات و تصمیمها در گستره ملی، منطقهای و بینالمللی، حفاظت از محیطزیست، نرخ وقوع تمام حوادث، وضعیت مدیریت ایمنی و ریسک در بنادر، شایستهسالاری در انتصابها، شفافیت و پاسخگویی، وضعیت سازمان بنادر و دریانوردی از منظر میزان توفیق در اجرای سیاستهای کلی نظام در حوزههای مرتبط و همراستا با وظایف و فعالیتهای این سازمان، وضعیت سازمان بنادر از منظر میزان تطابق سیاستها، اهداف، راهبردها و اقدامات با قوانین برنامههای توسعه پنجساله کشور و … ولی متاسفانه در تدوین گزارشهای عملکرد سالانه سازمان بنادر و دریانوردی (گزارشهایی که از طریق وبسایت سازمان بنادر و دریانوردی منتشر میشود) به اکثر این شاخصها یا توجهی نمیشود یا خیلی سطحی و مبتدی به اندکی از آنها پرداخته میشود!! گزارشهای عملکرد سالانه فعلی شبیه بروشور معرفی سازمان بنادر و دریانوردی است چون مخاطب با خواندن این گزارشها نهتنها متوجه توانمندیها، ظرفیتها، هزینهها، درآمدها، سیاستها، اهداف، راهبردها و اقدامات نمیشود بلکه به ابهامات او بیش از پیش افزوده خواهد شد. البته ناگفته نماند که تدوین و انتشار این نوع گزارشهای سالانه مربوط به این دولت نیست بلکه در دولتهای پیشین هم این رویه ناقص و مبهم حاکم بوده!
در پایان انتظار میرود تا شاخصهای عملکردی سازمان بنادر و دریانوردی توسط تیمی زبده و توانمند مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرند و نیز گزارشهای سالانه در اسرعوقت (حداکثر تا پایان فروردینماه سال بعد و نه شهریورماه سال بعد) جهت اِطلاع مردم منتشر یا به صورت برخط اطلاعرسانی شود چون نقص در شاخصها جهت رصد و پایش عملکرد یک نظام و نیز تاخیر در انتشار گزارشهای عملکردی، سبب تضعیف اعتماد بین اقشار مختلف مردم و دولت (به ویژه سازمان بنادر و دریانوردی) میشود.
* کارشناس دریایی
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد