زنان قربانی نظام معیوب سلامت

مهدیه بهارمست- بیماری HPV در حال حاضر شایع‌ترین عفونت مقاربتی نه‌تنها در ایران بلکه در جهان است اما نوع برخورد با این بیماری در ایران کمی متفاوت است. ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یک ویروس رایج است که می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد. بیش از ۱۰۰ نوع HPV وجود دارد که حدود ۳۰سویه از آن می‌تواند بر اندام تناسلی تاثیر بگذارد و باعث ایجاد زگیل یا تبخال تناسلی شود. آن گونهHPV که بر اندام تناسلی تاثیر می‌گذارد، یک عفونت مقاربتی (STI) است که از طریق تماس پوست به پوست، اغلب در طول رابطه جنسی منتقل می‌شود. برخی از انواع HPV یا همان عفونت ویروس پاپیلومای انسانی باعث ایجاد زگیل می‌شوند و برخی نیز می‌توانند انواع مختلفی از سرطان را ایجاد کنند. اکثر عفونت‌های HPV منجر به سرطان نمی‌شوند اما برخی از انواع HPV تناسلی می‌توانند باعث سرطان قسمت تحتانی رحم شوند که به دهانه رحم متصل می‌شود. انواع دیگر سرطان‌ها از جمله سرطان‌های مقعد، آلت تناسلی، واژن، فرج و پشت گلو (اوروفارنکس)، با عفونت HPV مرتبط هستند. این عفونت‌ها اغلب از طریق تماس جنسی یا سایر تماس‌های پوستی منتقل می‌شوند. واکسن‌ها می‌توانند به محافظت در برابر سویه‌هایHPV کمک کنند که احتمال ایجاد زگیل تناسلی یا سرطان دهانه رحم وجود دارد بنابراین HPV در سطح دنیا به قدری شایع است که اکثر افراد فعال جنسی که واکسن HPV را دریافت نکرده‌اند، ممکن است در مقطعی از زندگی به آن مبتلا شوند. طبق تحقیقات، شیوع HPV در زنان ایرانی ۲۳‌درصد است. بیشترین و کمترین شیوع HPV در استان‌های تهران با ۹۷‌درصد و اصفهان 2/2‌درصد مشاهده شده است، همچنین براساس آخرین مطالعات انجام‌شده بر روی زنان سالم ایرانی و زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم، شیوع عفونت HPV به ترتیب 4/9‌درصد و 4/77‌درصد بود. طبق نتایج، ژنوتیپ غالب در هر دو گروه HPV- 16 بود. این یافته‌ها زنگ خطری است که بر لزوم ارائه برنامه‌های آموزشی در دبیرستان‌ها و واکسیناسیون مناسب در کشور تاکید می‌کند اما وزارت بهداشت طبق معمول از مسوولیت‌های خود شانه خالی کرده است. علیرضا رییسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت اعلام کرده که در حال حاضر تزریق عمومی واکسن HPV در دستور کشوری وزارتخانه نیست. مشخص نیست که چرا وزارت بهداشت ضرورت تزریق یک واکسن را گردن ارگان‌های دیگر می‌اندازد اما همگان می‌دانند که با تزریق این واکسن جان زنان زیادی در امان خواهد بود چرا که براساس گزارش‌ها هر دو دقیقه یک زن بر اثر سرطان دهانه رحم جان خود را از دست می‌دهد اما گویا جان برای وزارت بهداشت ارزشی ندارد! البته که زنان در این بزنگاه تاریخی همیشه قربانی فرهنگ مردسالاری بودند و هستند، اما حالا که می‌شود با تزریق واکسن شانس دوباره‌ای به زنان داد باید مقابل این بی‌فرهنگی ایستادگی کرد.
واکسن HPV؛ ایرانی بزنیم یا خارجی؟
این واکسن محصولی است که تنها در داروخانه‌ها توزیع می‌شود و متقاضی برای خرید باید با ارائه کارت ملی به داروخانه‌های موردتایید مراجعه کند. واکسن HPV یا گارداسیل دو نوع ایرانی و خارجی دارد که واکسن گارداسیل ایرانی با نام «واکسن پاپیلوگارد» اولین واکسن بیماری HPV در ایران است که آنتی‌بادی‌های ضد این ویروس را در بدن تولید می‌کند. تمام مردان و زنانی که تا ۲۶سالگی هیچ واکسن گارداسیلی نزده‌اند، می‌توانند این نوع ایرانی را تزریق کنند. واکسن پاپیلوگارد از بدن در مقابل ابتلا به ویروس زگیل تناسلی و انواع سرطان‌های تناسلی مانند سرطان واژن، رحم، آلت تناسلی یا مقعد ناشی از ویروس اچ‌پی‌وی و حتی سرطان‌های دهان، گلو، سر و گردن ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی پیشگیری می‌کند. این واکسن به‌دلیل مطابقت با ویژگی‌های ویروس‌های شایع در ایران، قیمت مقرون‌به‌صرفه‌تر و دسترسی آسان‌تر، محصول خوبی برای مقابله با سویه‌های ۱۶ و ۱۸ ویروس پاپیلومای انسانی است. هر دو واکسن ایرانی و خارجی جهت پیشگیری از ابتلا به عفونت ویروس اچ‌پی‌وی توصیه می‌شوند و انتخاب بین این دو به فاکتورهای مختلفی از قبیل اثربخشی واکسن، دسترسی و قیمت بستگی دارد.
قیمت واکسن گارداسیل ایرانی و خارجی
واکسن پاپیلوگارد با توجه به اینکه تولید داخل است، در مقایسه با واکسن خارجی، قیمت پایین‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تری دارد. باتوجه به نوسانات ارز و عدم پوشش بیمه، قیمت واکسن گارداسیل چهار ظرفیتی، بسته به ایرانی یا خارجی بودن، بین 2 تا 5/4‌میلیون تومان است. واکسن‌های ۹ ظرفیتی گارداسیل از نوع خارجی نیز قیمتی حدود ۱۰‌میلیون تومان دارد. به منظور اطمینان از سلامت و اصالت کالا و همچنین پرداخت هزینه معقول، توصیه می‌شود که از خرید واکسن‌ از مراکز غیررسمی و بازار سیاه اجتناب کنید.
سرطانی که درمان دارد اما حمایت نه!
دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان با اشاره به شیوع بیماری اچ‌پی‌وی در ایران به «جهان‌صنعت» گفت: تقریبا 40ساله که در زمینه زنان و مامایی فعالیت می‌کنم، سال‌های گذشته علت اصلی سرطان دهانه رحم را تشخیص نمی‌دانند اما در کتاب‌ها ذکر شده بود که این بیماری در زنانی که همسر دوم مردی هستند و زن قبلی او هم به سرطان دهانه رحم مبتلا بوده، بروز می‌کند. همچنین در مردان چند همسری احتمالش بیشتر است. آن دوران سرطان دهانه‌ رحم را به‌صورت یک ضایعه‌ بدخیم وقتی که کاملا واضح و علامت‌دار می‌شد، تشخیص می‌دادند که کار از کار گذشته بود و دیگر قابل درمان اساسی نبود.
وی افزود: اما طی 20سال اخیر توجهات به این مطلب بیشتر شد و رسانه‌ها به این موضوع پرداختند. طبق بررسی‌ها تنها راه انتقال ویروس پرخطر اچ‌پی‌وی رابطه جنسی است بنابراین راه‌های دیگر مانند استخر، توالت عمومی، لیزر و دیگر مسائل چندان تاثیرگذار نیست. البته براساس گزارش‌ها این ویروس 14 روز زیر ناخن زنده باقی می‌ماند. همین موضوع شاید آسیب جدی به کودکانی که مادر آنها دارای ناخن بلند و کاشت است، وارد کند. برخی از انواع اچ‌پی‌وی یا همان عفونت ویروس پاپیلومای انسانی باعث ایجاد زگیل می‌شوند و برخی نیز می‌توانند انواع مختلفی از سرطان را ایجاد کنند. اکثر عفونت‌های اچ‌پی‌وی منجر به سرطان نمی‌شوند اما برخی از انواع اچ‌پی‌وی تناسلی می‌توانند باعث سرطان قسمت تحتانی رحم شوند که به دهانه رحم متصل می‌شود. انواع دیگر سرطان‌ها ازجمله سرطان‌های مقعد، آلت تناسلی، واژن، فرج و پشت گلو (اوروفارنکس)، با عفونت اچ‌پی‌وی مرتبط هستند. این عفونت‌ها اغلب از طریق تماس جنسی یا سایر تماس‌های پوستی منتقل می‌شوند. واکسن‌ها می‌توانند به محافظت در برابر سویه‌های اچ‌پی‌وی کمک کنند که احتمال ایجاد زگیل تناسلی یا سرطان دهانه رحم وجود دارد البته این ویروس در مردان نیز منجر به سرطان پنیس می‌شود. ایجاد سلول‌های سرطانی روی آلت تناسلی مردان یا داخل آن باعث سرطان آلت تناسلی می‌شود. این نوع سرطان معمولا از پوست آلت تناسلی شروع شده و به بخش‌های دیگر سرایت می‌کند. تومور پنیس جزو سرطان‌های نادر است. زمانی که سلول‌های سالم آلت‌تناسلی سرطانی می‌شوند، رشد کرده و توموری در این ناحیه ایجاد می‌کنند.
دکتر نیرومنش با اشاره به شناسایی این ویروس در افراد بیان کرد: در واقع این ویروس زیرگونه‌های متعددی دارد و بر همین اساس تظاهرات و پیامدهای متفاوتی نیز ایجاد کند. برخی از انواع این ویروس ممکن است باعث ایجاد ضایعات زگیل تناسلی شود و البته تعدادی از آنها هم در ظاهر هیچ علامتی ندارند. ضایعات زگیلی ممکن است محدود باشند یا به شکلی وسیع، نواحی تناسلی و اطراف آن را درگیر کند. این اطلاعات روزبه‌روز افزایش پیدا کرد و راه شناسایی انواع این ویروس‌ها در افراد مشخص شد. یکی از راه‌های شناسایی این ویروس در زنان انجام تست پاپ اسمیر است. با این تست علاوه‌بر اینکه سلول‌های تغییر شکل یافته را تشخیص می‌دهیم، می‌توانیم ویروس را هم شناسایی کنیم. در حال حاضر اکثر آزمایشگاه‌ها می‌توانند انواع ویروس‌هایHPV، انواع پرخطر و کم‌خطر را تشخیص دهند. این روزها می‌دانیم که انواع پرخطر این ویروس که ارتباط مستقیمی با سرطان دهانه‌ رحم دارد، نوع ۱۶ و ۱۸ است. همچنین نوع کم خطر آن شماره 6 که با زگیل‌های تناسلی مرتبط است.
او ادامه داد: با توجه به اینکه هر دو دقیقه یک زن بر اثر سرطان دهانه رحم جان خود را از دست می‌دهد، واکسیناسیون روتین علیه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، عامل اصلی سرطان دهانه رحم می‌تواند از اکثریت قریب به اتفاق موارد جلوگیری کند. هنگامی که واکسن‌های HPV با غربالگری و درمان سرطان دهانه رحم ترکیب می‌شوند، نقش اصلی را در مسیر از بین بردن این بیماری کشنده ایفا می‌کنند. در حال حاضر تزریق واکسن در کشورهای پیشرفته اجباری است. توصیه‌ها این است که کودکان ۱۱-۱۲ساله دو دُز جداگانه واکسن را در فاصله شش ماه تزریق کنند و در سنین بالاتر نیز سه دُز جداگانه در فواصل مناسب تزریق شود. تقریبا تمام جوانان این واکسن را به صورت اجباری و رایگان دریافت می‌کنند اما در کشور ما چنین موضوعی هنوز تابو محسوب می‌شود. این در حالی است که مسوولان باید واقعیت‌ها را بپذیرند و با متخصصان زنان مشورت کنند و در جهت درستی قدم بردارند.
این متخصص زنان با اشاره به وضعیت ایران در جلوگیری از سرطان دهانه رحم گفت: با اینکه به تازگی این بیماری در ایران دقیق‌تر شناسایی می‌شود اما به دلیل برخی عقاید، تابوها و هزینه‌های هنگفت واکسن افراد جامعه به سمت تزریق آن نمی‌روند. این در حالی است که آزمایش HPV و تزریق واکسن یک شانس برای زنان است اما متاسفانه دولت هزینه‌ پاپ اسمیر، هزینه‌ آزمایش HPV و واکسن را نمی‌پذیرد. 20-15سال پیش، حداقل انجام آزمایش پاپ اسمیر برای زنان در بسیاری از مراکز دولتی کاملا رایگان بود اما در حال حاضر آزمایش پاپ اسمیر که در مایع گرفته می‌شود (Liquid based) را بیمه‌ها تقبل نمی‌کنند. در حالی تمام هزینه‌ها به گردن مردم است که سرطان دهانه‌ رحم، با انجام آزمایش پاپ اسمیر و اندازه‌گیری ویروس HPV، قابل تشخیص و درمان است. دولت با تحت پوشش قرار دادن این آزمایش‌ها و حتی واکسن از مرگ تعداد زیادی از زنان جلوگیری می‌کند. زنان باید بتوانند آزمایشات پاپ اسمیر را به‌طور رایگان انجام دهند. آزمایش HPV نیز بسیار گران است و بیمار باید بابت آن حدود 2میلیون‌ونیم به آزمایشگاه پرداخت کند.
او ادامه داد: بنده به‌عنوان متخصصی که سال‌های سال به‌طور شبانه‌روزی در این حوزه فعالیت می‌کنم، می‌دانم که بیماری اچ‌پی‌وی در جامعه ایرانی در حال افزایش است بنابراین مسوولان باید شیوع آن را بپذیرند و برای آن راهکار عاجلی در نظر بگیرند. به نظرم تنها راهکار آن هم ضرورت واکسن به صورت رایگان در جامعه است. سرایت زگیل تناسلی در تماس‌های جنسی آنقدر سریع و ساده است که توصیه می‌شود با واکسیناسیون هر دو جنس، جلوی بروز و شیوع آن هرچه ‌زودتر گرفته شود بنابراین تزریق واکسن گارداسیل هم به زنان توصیه می‌شود، هم به آقایان.
دکتر نیرومنش درخصوص افزایش سرطان دهانه رحم اظهار کرد: در حال حاضر پاپ‌اسمیرهای غیرطبیعی‌ به علت بالا رفتن تکنیک بیشتر شده است.، همچنین تشخیص اچ‌پی‌وی‌های پرخطر و کم‌خطر نیز در میان زنان افزایش پیدا کرده است. بسیاری از افراد هیچ‌گونه علامتی ندارند اما هنگام آزمایش متوجه می‌شویم که فرد HPV پرخطر، مثبت است. وقتی که کولپوسکوپی می‌شود، با میکروسکوپ دهانه‌ رحم دیده می‌شود و نمونه‌گیری‌ها دقیق و مستقیمی گرفته می‌شود، معلوم می‌شود که این زن مبتلا به CIN است یعنی مراحل اولیه‌ قبل از سرطان دهانه‌ رحم است. تبدیلCIN یک به سرطان دهانه‌ رحم، 10سال طول می‌کشد و خیلی وقت‌ها بیمار بهبود پیدا می‌کند. به این معنی که بدن ممکن است ویروس را از بدن پاک کند ولی در بعضی موارد هم به سمت بدخیمی می‌رود و دهانه‌ رحم سرطانی می‌شود.
وی افزود: با توجه به اینکه سن ازدواج رسمی در ایران روزبه‌روز بالا می‌رود ولی به موازات آن سن ارتباط جنسی در جوان‌ها نیز به نسبت سال‌های قبل پایین آمده و بیشتر شده است. این روزها متاسفانه بسیاری از زنانی که برای چکاپ و کنترل به پزشک مراجعه می‌کنند، دارای زگیل‌های تناسلی و مبتلا به اچ‌پی‌وی هستند البته این امر برای دولت هزینه‌های زیادی دارد. وقتی سرطان در افراد پیشرفت می‌کند، هزینه درمان بسیار زیادی دارد بنابراین با ضرورت واکسیناسیون در ایران، دولت می‌تواند از این هزینه‌ها بکاهد. این در حالی است که سرانه بهداشت کشور بسیار پایین است و متناسب با سطح بهداشت جهانی نیست.
این متخصص زنان با اشاره به واکسن اچ‌پی‌وی تولید داخلی بیان کرد: امروزه نمونه داخلی دو ظرفیتی واکسن HPV در کشور وجود دارد که دُزی 2‌میلیون تومان است. البته قرار است چهار ظرفیتی آن هم به زودی روانه بازار شود چراکه هزینه‌های واکسن نمونه خارجی آن بسیار گران است و هرکسی توانایی پرداخت آن را ندارد. در حال حاضر قیمت هر سه دُز واکسن 9ظرفیتی 32‌میلیون تومان یعنی دُزی 10‌میلیون تومان است. واکسن گارداسیل چهار ظرفیتی آمریکایی 4میلیون و 700‌هزار تومان است و چهار ظرفیتی هلال‌‌احمری 3‌میلیون و 500‌هزار تومان است. تزریق واکسن تا سن ۴۵سالگی همچنان می‌تواند موثر باشد اما در صورتی که از سن ۲۷سالگی عبور کرده باشید، توصیه مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های آمریکا (CDC) این است که قبل از تزریق واکسن با پزشک خود مشورت کنید تا از اثربخشی آن برای خودتان مطمئن شوید.
او ادامه داد: به طورکلی مسوولان مربوطه بارها موضوع افزایش HPV را انکار کردند اما مرگ آنها درخصوص دلیل کاهش فرزندآوری رسیدگی می‌کنند که حالا به این موضوع بپردازند. مسوولان هیچ‌گاه به واقعیت‌های جامعه توجه نمی‌کنند. شرایط برای ازدواج فراهم نیست، به همین دلیل ازدواج و فرزندآوری به شدت کاهش پیدا کرده است. این روزها 90‌درصد جوانان به تجرد واقعی رسیدند، به همین خاطر بیماری HPV در ایران شیوع پیدا کرده است.
دکتر نیرومنش با اشاره به اینکه شیوع بالای اچ‌پی‌وی در ایران وجود دارد اما وزارت بهداشت نادیده می‌گیرد، بیان کرد: فارغ از مذهبی یا غیرمذهبی بودن، هیچ‌کس از تیررس این ویروس در امان نیست. زمانی که واکسن آبله آمده بود بسیاری از افراد تزریق واکسن را ممنوع کرده بودند. درخصوص واکسن کرونا هم همین بحث‌ها بود ولی الان واکسیناسیون تاثیر بسیار مثبتی دارد. وزارت بهداشت هم باید این موضوع را بپذیرد و واکسیناسیون را الزامی کند، وگرنه شیوع این بیماری در جامعه پیامدهای بسیار منفی خواهد داشت. خانواده‌های تهرانی یا دارای سواد فرهنگی شاید این موضوع را بپذیرند و حتی فرزندان خود را واکسیناسیون کنند ولی ما نگران زنانی هستیم که در مناطق محروم محتاج نان شب هستند و جرات بیان این موضوع را هم ندارند.
وی افزود: البته افرادی که این واکسن‌ها را خریداری می‌کنند، باید به چند نکته دقت کنند؛ یکی اینکه حتما از داروخانه معتبر خریداری کنند زیرا دمای نگهداری آن بسیار حائز اهمیت است. اگر واکسن در دمای مناسب نگهداری نشود، تاثیر خود را از دست می‌دهد. دوما حتما مقابل خودتان آن را باز و تزریق کند زیرا گاهی گزارش شده به علت گرانی این واکسن به فرد آب مقطر تزریق شده و همان واکسن را به افراد مختلف فروخته‌اند.