زمزمه آزادسازی واردات لوازم خانگی

«جهان‌صنعت»- رییس کمیسیون اصل 90 مجلس از موافقت دولت با آزادسازی واردات لوازم خانگی خبر داده و گفته به زودی قفل انحصار این بازار شکسته می‌شود. مساله‌ای که در صورت صحت در عمل با اما و اگرهای متعدد از جمله مشکلات ارزی موجود در کشور رو‌به‌رو است.
به گزارش «جهان‌صنعت» ‌از سال ۱۳۹۷ و به دنبال محدودیت‌های ارزی، طبق مصوبه اولیه شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا، واردات لوازم خانگی تا پایان سال ۱۴۰۰ ممنوع شد. پس از اتمام انقضای این مصوبه انتظار می‌رفت با توجه به نیاز بازار، واردات این محصول آزاد شود اما در پی نامه جمعی از تولید‌کنندگان لوازم خانگی به رهبر معظم انقلاب در رابطه با مخالفت با واردات لوازم خانگی خارجی به‌ویژه کره‌ای و لزوم ممانعت از واردات این محصولات با هدف حمایت از تولیدات داخلی، آیت‌الله خامنه‌ای در نامه‌ای خطاب به رییس‌جمهور وقت،‌ نوشتند: «این موضوع بسیار مهمی است. اگر این خبر (گشایش واردات از دو شرکت کره‌جنوبی) راست باشد به معنی شکستن کمر شرکت‌های لوازم خانگی داخلی است که تازه توانسته‌اند قدری روی‌پا بایستند، جدا جلوی این مشکل را سد فرمایید». وزارت صمت نیز اعلام کرد: تولیدکنندگان که بالغ بر ۱۵۰۰ واحد کوچک و بزرگ هستند می‌توانند نیاز بازار را تامین کنند و حتی برنامه صادرات نیز دارند. بنابراین ممنوعیت واردات لوازم خانگی مجددا تمدید شد.
با وجود این اما زمزمه‌ها برای آزادسازی واردات لوازم خانگی کم‌وبیش از اواخر سال گذشته شنیده شد.
در اسفند‌ماه سال گذشته، محمدمهدی برادران، معاون صنایع عمومی وزیر صمت در گفت‌وگو با مهر از احتمال آزادسازی محدود واردات لوازم خانگی خبر داده و گفته بود: با هم نظری با تولیدکنندگان بررسی‌ها درخصوص آزادسازی واردات لوازم خانگی در حدی که نیازهای داخلی را تامین کنیم و لطمه به تولید داخل نخورد، در حال انجام است. اصل کلی این است که اگر کالایی در داخل به حد کافی و باکیفیت مناسب تولید شود، دلیلی ندارد که با قیمت بالاتر و در این شرایط ارزی آن را وارد کنیم مگر اینکه کیفیت متفاوتی داشته باشد.
برادران در پاسخ به اینکه احتمال آزادسازی واردات لوازم خانگی برای سال ۱۴۰۳ وجود دارد، تاکید کرده بود: اگر واردات لوازم خانگی آزاد شود به صورت محدود خواهد بود.
شرط اثر مثبت آزادسازی واردات
در همین رابطه مریم السادات کراری، کارشناس صنعتی به «جهان‌صنعت» گفت: موضوع آزادسازی واردات در همه کالاها و نه‌تنها لوازم خانگی زمانی می‌تواند تاثیرات مثبت خود را در خروجی زندگی مردم و افزایش سطح رفاه آنها داشته باشد که دولت یک راهبرد واحد در برابر بازارها داشته باشد و هر 4 سال یک‌بار یا در یک چهار سال، چندین بار به دلایل مختلف از جمله محدودیت‌های ارزی و شوک‌های اقتصادی مجبور به تعدیل تصمیمات خود نشود.
وی افزود: در چند سال اخیر بازارها محل آزمون و خطای تصمیم‌سازان شده‌اند؛ یک روز نمایندگان مجلس برای تحت‌فشار قرار دادن رقیب در دولت اقدام به آزادسازی واردات می‌کنند و یک روز دولت در برابر فشارهای داخلی تصمیم به آزادسازی واردات می‌کند. در واقع آزادسازی یا عدم آزادسازی در کشور ما دارای پیوست مشخص و برنامه بلندمدت نیست و بیشتر از جنس خبردرمانی یا انداختن توپ در زمین رقیب سیاسی با ابزارهای معیشتی و اقتصادی است. وگرنه در این روزها که صدای پای آمدن ترامپ بیش از هر زمان دیگری نزدیک‌تر از قبل به گوش می‌رسد، کیست که نداند کشور در محدودیت ارزی، باید در حال برنامه‌ریزی برای مقابله با شوک‌های احتمالی و ریسک‌های اقتصادی ناشی از به صندلی نشستن ترامپ باشد.
برد و باخت در میدان سیاست
این کارشناس صنعتی افزود: متاسفانه برخی تصمیم‌گیران تصویر واضحی از آینده پیش‌روی ایران در این شرایط ندارند و به جای مدیریت منابع ارزی به دنبال برد و باخت در میدان سیاست هستند. کراری تصریح کرد: از طرفی هم دولت‌های قبلی در امر صدور مجوزها اقدام به صدور مجوز برای بیش از 1300 واحد تولید لوازم خانگی در کشور کرده‌اند که اکنون باید مسوولان امر پاسخ دهند سیاست آنها در صورت آزادسازی واردات لوازم خانگی در برابر این تعداد تولیدکننده چیست؟ هرچند سیاست صدور بی‌ضابطه مجوزها بدون درک صحیح از اقتصاد مقیاس یکی از معضلات صنعتی است اما به هرحال دایره‌ای از توقعات از نظام سیاستگذاری با صدور این تعداد مجوز شکل گرفته است و نمی‌تواند نسبت به حوزه تولید هم بی‌تفاوت باشد.
بی‌خبری از توسعه صنعتی
کراری افزود: به نظر می‌رسد صنایع مختلف ایران از یک طرف در سردرگمی سیاستی به سر می‌برند و از سوی دیگر ارتباط میان لایه‌های عمیق صنایع با مسوولان و تصمیم‌گیران هم قطع شده است که هرازچندگاهی چنین خبرهایی به گوش می‌رسد اما خبری از سند توسعه صنعتی که سال‌ها مورد مطالبه دیدگاه‌های مختلف اقتصادی و دانشگاهی بوده است، نیست. این کارشناس صنعتی تصریح کرد: اگر آزادسازی واردات ذیل سند توسعه صنعتی انجام می‌شد حاکی از چارچوبی شفاف برای آینده هر صنعتی از جمله لوازم خانگی بود و می‌توانست ضریب فناوری را در این صنعت چندین برابر کند و قطعا این تصمیم با همراهی صنعتگران بزرگ لوازم خانگی هم همراه می‌شد اما نکته مهم اینجاست که تصمیم‌گیری در مورد تولید با تصمیم‌گیری در مورد واردات در جزایر جداگانه و با نگاه‌های سلبی گرفته می‌شود که ماحصل آن را تاکنون شاهد بوده‌ایم.
واردات لوازم خانگی آزاد شد
دیروز اما اقتصاد آنلاین به نقل از گجت‌نیوز از آزاد شدن واردات لوازم خانگی خارجی به ایران خبر داد. به نوشته این رسانه، سال‌هاست که عبارت «ممنوعیت واردات به کشور» کام مردم را تلخ کرده و مانع دسترسی آنها به کالاهای موردنیازشان شده است. در برهه‌ای از زمان با خودرو و ممنوعیت واردات آن دست به گریبان بودیم و برای مدتی هم گوشی‌های آیفون لوکس شناخته شده و از دسترس کاربران و طرفداران اپل دور ماندند. همچنین سال‌های درازی است که دولت به بهانه حمایت از تولید کالای ملی، واردات هر گونه لوازم خانگی از کشورهای دیگر را ممنوع اعلام کرده است. تجربه ثابت کرده که اعمال ممنوعیت برای هر کالایی، نتیجه‌ای جز قاچاق ندارد! در بحث گوشی‌های آیفون دیدیم که قاچاقچیان به روش‌های مختلف تلاش کردند تا محصولات این برند آمریکایی را با قیمت‌های گزاف به کاربران بفروشند. از طرفی لوازم خانگی هم مدتی است به همین سرنوشت تلخ دچار شده است. هم‌اکنون انحصار در بازار لوازم خانگی بیداد می‌کند و فروشگاه‌های کالای خانگی ناامید از آزادسازی واردات به محصولات کارخانه‌های ایرانی دلخوش کرده‌اند. وزارتخانه‌های مربوطه در ابتدا مدعی بودند که با ممنوعیت واردات لوازم خانگی به ایران، تولیدکنندگان ایرانی پیشرفت می‌کنند و همه چیز بر وفق مراد می‌شود اما مشتریان طی این چند سال به وضوح نشان داده‌اند که در کنار محصولات داخلی، به کالای‌های خارجی هم نیاز دارند.
موافقت دولت
خبر خوش اینکه بعد از قریب به نیم‌دهه ممنوع بودن واردات به کشور، هم‌اکنون دولت با آزادسازی واردات لوازم خانگی موافقت کرده و به زودی قفل انحصار بازار می‌شکند. در واقع دولت معتقد است که از سال ۱۳۹۷ به بعد، تولیدکنندگان ایرانی نیاز به فرصتی برای نشان دادن خود داشتند و حالا که به قدر کافی پیشرفت کرد‌ه‌اند، باید به رقابت با برندهای خارجی بپردازند تا شکوفایی اقتصاد اتفاق بیفتد. در سال‌های قبل که واردات لوازم خانگی ممنوع بود، دولت نهایت تلاش خود را کرد تا از تولیدکنندگان حمایت کند و هدف این بود که کیفیت افزایش یابد، اما ماجرا برعکس شد زیرا هیچ رقیبی برای این صنعت در داخل کشور وجود نداشت. به گفته نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس، مصرف‌کنندگان حق دارند از میان تولیدات داخلی و خارجی انتخاب کنند.به اعتقاد نصرالله پژمانفر، حمایت از تولید داخلی باید محدود به یک بازه زمانی مشخص باشد تا بتواند تولیدکنندگان را به ارتقای کیفیت وادار کند. او همچنین تاکید کرده است که اگر حمایت‌ها حدومرز نداشته باشد، تولیدکنندگان دیگر انگیزه‌ای برای رقابت کردن نخواهند داشت.
گفتیم که آزادسازی واردات لوازم خانگی و برداشته شدن ممنوعیت‌ها، فرصت خوبی برای تولیدکنندگان ایرانی است تا خودی نشان دهند و پیشرفت کنند. سه اثر مهم این اتفاق عبارتند از:
اثرپذیری قیمت‌ها: یکی از اشکال رقابت بین تولیدکنندگان داخلی و خارجی، تعیین قیمت محصولات است. رقبا سعی می‌کنند با کاهش قیمت‌ها از هم سبقت بگیرند و این به نفع مصرف‌کنندگان تمام خواهد شد.
رقابت سالم: تولیدکننده داخلی بدون حضور رقیب خارجی، محکوم به انحصار و بی‌کیفیتی کالاست. خوشبختانه حضور بازیگرهای جدید در این حوزه، می‌تواند منجر به ایجاد رقابت سالم شود و کیفیت تولیدات داخلی را افزایش دهد.
تنوع بیشتر: وقتی سه نوع یخچال برای خرید وجود داشته باشد، مجبوریم یکی از آنها را که ایرانی است انتخاب کنیم اما زمانی که 10مدل یخچال به بازار وارد می‌شود، تنوع می‌تواند چهره خود را در شکل‌گیری رقابت سالم نشان دهد.