زمانی برای بازنشستگی «فوکر»ها

گروه حمل‌و‌نقل- «فوکر-۱۰۰» هواپیمای مسافربری ساخت شرکت فوکر در کشور هلند است. این هواپیما از سال ۱۹۸۸ روانه بازار شد؛ هواپیماهایی که از روی مدل قدیمی‌تر فوکر اف‌۲۸ ساخته شده بودند. در ابتدا این هواپیما توانست بازار هواپیماهای مسافربر کوچک را تسخیر کند، اما با ورود بوئینگ ۷۳۷، ایرباس A-318 و ایرباس A-319 به این بازار نتوانست به رقابت ادامه دهد و از سال ۱۹۹۷ دیگر ساخته نمی‌شود. در مجموع ۲۸۳ فروند از این هواپیما ساخته شد. ایران‌ایر با داشتن ۱۶ فروند فوکر-۱۰۰ و آسمان با داشتن ۲۰ فروند یکی از بزرگ‌ترین اپراتورهای این هواپیما هستند و دیگر شرکت‌های هواپیمایی ایرانی هواپیمایی کارون با ۵ فروند، هواپیمایی کیش با ۳ فروند و هواپیمایی قشم با ۴ فروند هستند.
بعد از اعمال تحریم‌های اقتصادی این هواپیماها، بیشترین تعداد هواگردهای زمینگیرشده در ایران را به موجب کمبود قطعات یدکی، شامل شد و انگلستان از ارائه سرویس به این هواپیماها، خودداری کرد. در حالی که بیش از ربع قرن از توقف تولید هواپیماهای فوکر و قطعات آن می‌گذرد‌، این تایپ هواپیما توسط چند ایرلاین داخلی هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فوکر در مسیر توپولوف
نزدیک به سال از زمین‌گیر شدن هواپیماهای توپولف روسی در زمان ریاست نخجوانی بر سازمان هواپیمایی کشوری می‌گذرد. سال ۸۹ و پس از وقوع چند سانحه هوایی برای هواپیمای توپولف به ویژه سانحه سقوط دلخراش توپولف هواپیمایی کاسپین در قزوین این نوع هواپیما در ناوگان ۴ ایرلاین تابان، کاسپین، کیش‌ایر و ایرتور زمین‌گیر شدند. در آن زمان دلیل از رده خارج شدن این هواپیما عدم‌پشتیبانی شرکت سازنده و بروز سوانح متعدد اعلام شد. سال‌ها از این اتفاق می‌گذرد و امروز یک نوع هواپیمای دیگر به کابوس حمل‌ونقل هوایی کشور تبدیل شده است؛ صحبت از هواپیماهای فوکر است؛ هواپیمایی که کارخانه سازنده تولید آن را از سال ۹۷ میلادی متوقف کرده است. در زمان حاضر شرکت‌های هواپیمایی ایران‌ایر، قشم‌ایر، کارون و آسمان مجموعا ۱۰ فروند هواپیمای فوکر فعال در ناوگان خود دارند که حداقل ۲۸ سال از عمر آنها می‌گذرد. در واقع تاریخ تولید این هواپیماها برای ۵ سال اول دهه ۹۰ میلادی است.
ایراد ارابه‌های فرود
این نوع هواپیما یک ایراد اساسی دارد که تا امروز باعث بروز سوانح متعددی شده و آن ارابه‌های فرود است. به‌عنوان مثال دی‌ماه سال ۹۹ هواپیمای فوکر پرواز تهران-خارک هواپیمایی کارون به دلیل بروز نقص فنی در ارابه فرود ‌و ترکیدگی دو چرخ اصلی از باند خارج شد.
طی سال‌های گذشته نبود یا کمبود قطعات نیز باعث بروز نقص فنی و در برخی موارد آتش‌سوزی در هواپیماهای فوکر شده است. در جدیدترین نمونه یک فروند هواپیمای فوکر هواپیمایی آسمان پنجشنبه گذشته در فرودگاه مهرآباد به دلیل خرابی یک قطعه دچار آتش‌سوزی در یکی از موتورها شد.
دشواری‌های تامین قطعات برای هواپیماهای فوکر باعث زمین‌گیر شدن بخش زیادی از ناوگان شرکت‌های داخلی شده است؛ موضوعی که باید به‌طور جدی به آن توجه کرد تا از بروز احتمالی سوانح هوایی جلوگیری آید.
به گفته سخنگوی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، ایرلاین ملی ۲ فروند فوکر در ناوگان خود دارد که از آنها برای انجام پروازهای داخلی استفاده می‌شود.
هشدار برای مسوولان در آستانه سفرهای اربعین
مطابق آمار شرکت هواپیمایی آسمان چند فروند فوکر فعال در ناوگان خود دارد که یکی از آنها پنجشنبه گذشته دچار آتش‌سوزی شد. دلیل بروز این آتش‌سوزی خرابی یک قطعه و پسماند سوخت بوده که گویا با تعویض قطعه مشکل برطرف شده است.
یزدی مدیر روابط‌عمومی این ایرلاین درباره سانحه پنجشنبه گذشته برای هواپیمای فوکر این شرکت گفت: این هواپیما در اصطلاح «بک‌فایر» شده و بدون مسافر بوده که بلافاصله همکاران، آتش‌ را خاموش می‌کنند. آتش‌نشانی فرودگاه نیز به محل وقوع حادثه می‌آید، اما بر‌می‌گردد.
اتکای بیش از حد برخی شرکت‌های هواپیمایی به هواپیماهای فوکر-۱۰۰ باعث فشار بر این هواپیما و بروز نقص‌های فنی پیاپی و به‌دنبال آن تاخیر و ابطال بسیاری از پروازها شده است. به نظر می‌رسد سازمان هواپیمایی کشوری لازم است در آستانه سفرهای اربعین، با دقت بسیار بیشتری مجوزهای پروازی را برای شرکت‌های هواپیمایی صادر کند. برخی از شرکت‌های هواپیمایی از برنامه‌ریزی برای برقراری پرواز‌های نجف از شهرهای مرزی کشور خبر داده‌اند که باید حساسیت‌ها به هواپیماهای فوکر افزایش یابد. شاید زمان بازنشسته شدن این نوع هواپیما رسیده است، مانند اتفاقی که حدود ۱۳ سال پیش برای توپولف‌های روسی افتاد.