«زخم‌ کاری»؛ از سانسور تا رقابت

«زخم کاری» به همین راحتی‌ها دست بردار شبکه نمایش خانگی نیست؛ مجموعه‌ای که در فصل نخست توانست توجهی پربیننده را به خود جلب کند و حالا با اعلام بازگشتش، بسیاری را به یاد چالش‌های گذشته می‌اندازد. بیننده‌ای که نگران سانسور و دیر رسیدن قسمت‌ها بود و سازنده‌ای که با تعامل و حتی فشار، دنبال نمایش بهتر قصه در فضای ترسیم‌شده می‌گشت و البته سازمانی نوپا مانند «ساترا» که با پخش هر پروژه پرحاشیه، آزمونی جدی را در تنظیم‌گیری و نظارت پشت سر می‌گذارد.
فارغ از جایگاه هنری سریال «زخم کاری» و نگاه‌های مثبت و منفی به آن، به سه دلیل می‌توان ساخته محمدحسین مهدویان را اثری قابل بحث تلقی کرد. دلیل نخست به تعداد مخاطبان این مجموعه تلویزیونی برمی‌گردد. «زخم کاری ۱» در زمان خود موفق شد رکوردهای تعداد بیننده که زمانی به سریالی مانند «آقازاده» تعلق داشت را جابه‌جا کند و پس از آن سریالی مانند
«پوست شیر» و «پدرخوانده» از پلتفرمی دیگر هم توانستند در این رقابت جایگاهی قابل توجه را به خود اختصاص دهند.دلیل دیگر اینکه این سریال در زمان انتشار خود تلاش کرد، نقدی اجتماعی به واقعیت‌های روز ایران و انسان رشدیافته در چنین فضایی داشته باشد؛ حال اینکه چقدر توانست در این مهم موفق باشد یا بیشتر درگیر مانور روی خط‌قرمزهای فرضی و جابه‌جایی آنها شد، نکته‌ای است که در زمان پخش با نقطه‌نظرات متفاوتی همراه بود.اما آنچه به وضوح مشخص شد، اینکه نویسنده‌ای که فیلمنامه براساس کتاب او اقتباس شده بود، از برخی بخش‌ها رضایت نداشت. اتفاقا نکته‌ سومی که «زخم کاری» را اثری قابل بحث می‌کند، همین اقتباس سینمایی از یک اثر ادبی است.سریال «زخم کاری» از رمانی به نام «بیست زخم کاری» اثر محمود حسینی‌زاد اقتباس شده بود. هرچند که سریال تفاوت‌هایی با رمان داشت. بعضی شخصیت‌ها به فیلمنامه سریال اضافه شده بودند و بعضی نیز تفاوت‌هایی با کتاب داشتند، اما در هر صورت اقتباس از کتابی که با نگاهی به نمایشنامه «مکبث» شکسپیر نوشته شده، پشتوانه خوبی برای سریال بود.با این همه محمود حسینی‌زاد در مقایسه کتاب خود با سریال مهدویان مهم‌ترین مشکل را اینگونه توصیف کرده بود: «دغدغه‌ اصلی رمان «بیست زخم کاری» پرداختن به یک فساد اقتصادی در حد کلان است. بزرگ‌ترین ضعف سریال این بود که این شبکه‌ گسترده‌ فساد را به یک خانواده‌ کوچک محدود می‌کند. در رمان روی این شخصیت‌ها کار شده، اما در سریال فکر می‌کنم که یک مقدار سهل‌انگاری شده‌ است.»داستان انتخابی و میزان خشونت کلامی و فیزیکی که قصه در خود جای داده بود، حذف صحنه‌هایی از «زخم کاری» در فضای آن زمان چندان هم دور از ذهن به نظر نمی‌رسید. سانسورها در مقاطعی صدای اعتراض کارگردان (محمدحسین مهدویان) و تدوینگر سریال را درآورد و باعث شد وقفه‌ای در انتشار برخی قسمت‌ها رخ دهد. جالب آنکه اولین سانسور در همان صحنه‌ نخست از قسمت نخست اتفاق افتاد. حمام یخی که جواد عزتی-‌بازیگر نقش مالک- نیمه عریان در آن قرار گرفته بود و بخش‌هایی از تصویر که در آن مات می‌شد.تیغ سانسور در صحنه‌های دونفره جواد عزتی و رعنا آزادی‌ور به اوج می‌رسد و البته برخی فحش‌های کلامی و صحنه‌های سیگار کشیدن را هم در خود فرو می‌کشد. صحنه‌های ارتباط «مالک» با «منصوره» و «کیمیا» و صحنه قتل «سودابه» و «کریم» هم در زمان انتشار با حذف مواجه شدند. حضور سیدجواد هاشمی در استخر هم از صحنه‌های جنجالی سریال بود که با اسم آوردن از این بازیگر در سری دوم و تداوم این نقش، به نظر می‌رسد جواد هاشمی نه تنها در مقابل منتقدان کوتاه نیامده که همان‌طور که پیشتر خود اشاره کرده بود خواهان عرض‌اندام در وادی‌های مختلف است. اما این روزها مسوولان تنظیم‌گر شبکه نمایش خانگی بر نظارت‌های بعد از پخش ـ خصوصا برای تولیدات خارجی و محتوای کلی شبکه نمایش خانگی- تاکید دارند. حال اینکه آیا سریالی مانند «زخم کاری» که از همین ابتدا بسیاری توجه‌ها را به خود جلب کرده هم مشمول این شرایط می‌شود یا حساسیت‌ها درباره آن بیشتر است، پرسشی است که در ادامه و با پخش قسمت‌های جدید مشخص خواهد شد.