12 - 01 - 2021
ریلگذاری به سمت چین
گروه حملونقل- لایحه موافقتنامه ایران و افغانستان درخصوص ارتباط بینالمللی راهآهن در کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی تصویب شد تا یک قدم به قانون شدن نزدیکتر شود. این اتفاق میتواند تجارت ریلی ایران و افغانستان را تسهیل کند. تجارتی که میتوان پیشزمینه نزدیکتر شدن ایران به شرق دور باشد.
لایحه موافقتنامه ایران و افغانستان درخصوص ارتباط بینالمللی راهآهن که فروردین ماه امسال در هیات دولت تصویب و سپس به مجلس شورای اسلامی ارسال شده بود، روز یکشنبه ۲۱ دیماه در کمیسیون عمران این مجلس تصویب و برای تصویب نهایی به هیات رییسه ارسال شد. به گزارش ایرنا، سید البرز حسینی، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با اشاره به بررسی لایحه موافقتنامه بینجمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری اسلامی افغانستان درخصوص ارتباط در این کمیسیون گفت: «کلیات و جزئیات ماده واحده این لایحه با یک مقدمه و ۱۲ ماده با حضور نماینده دولت و اعضای کمیسیون به تصویب رسید.»
سخنگوی کمیسیون عمران مجلس افزود: «با تصویب این لایحه دولت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان به دلیل وجود روابط دوستانه و حسن همجواری از حیث خطوط ارتباطی بینالمللی نیز به تفاهم رسیدند تا در حوزه تبادل کالایی و مسافر از ظرفیتهای هر دو کشور استفاده شود.»
حسینی خاطرنشان کرد: «توافقنامه ارتباط بینالمللی راهآهن شرایطی را ایجاد خواهد کرد که دو کشور ایران و افغانستان از ظرفیت باری و مسافری یکدیگر در حوزه حملونقل بینالمللی نیز استفاده بهینه ببرند بیتردید این توافقنامه در توسعه فعالیتهای اقتصادی کشورها تاثیر مثبتی به همراه خواهد داشت.»
به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، مطابق این لایحه، طرفین نسبت به پذیرش و ارائه خدمات مربوط به مسافر و کالا، از جمله گذر (عبور) هنگام انجام عملیات حملونقل راهآهنی بین دو کشور اقدام میکنند. پرداختهای مربوط به خدمات نیز طبق تعرفههایی که در قلمرو طرفها معتبر است، انجام خواهد شد.
ثبت رسمی اسناد، انجام حملونقل بار با راهآهن و واگن، نحوه استفاده از راهآهن و واگن و ترتیب حملونقل مسافر طبق توافقهای دوجانبه بین دستگاههای ذیربط طرفها تنظیم خواهد شد.
همچنین، طرفین در جهت تامین وسایط نقلیه راهآهنی و خدمات مسافری به لحاظ مبادلات تجاری خارجی و بارگذری که به پایانههای راهآهنی میرسند، اقدام کرده و آنها را برای مقاصد بعدی، طبق قواعد بینالمللی حملونقل معتبر در قلمرو طرف ذیربط اعزام میکنند.
این لایحه اکنون برای تبدیل شدن به قانون، لازم است ابتدا تایید دو سوم نمایندگان مجلس شورای اسلامی در صحن علنی مجلس را کسب کرده و سپس مورد تایید شورای نگهبان قرار بگیرد. اما در هر صورت تصویب در کمیسیون عمران، به عنوان اولین قدم در راه قانون شدن به شمار میرود و از این جهت حائز اهمیت است. اما چرا تصویب چنین لایحهای برای ایران مهم است و افزایش همکاری ریلی ایران و افغانستان، چه تاثیری بر آینده تجارت و همکاریهای بینالمللی ایران خواهد داشت؟
ایران، میانبر هند و افغانستان
چندی پیش، بخشی از راهآهن خواف-هرات به طور رسمی افتتاح و اتصال ریلی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان برقرار شد. احداث این راهآهن از خواف تا روزنک بر عهده ایران بود و دولت افغانستان نیز متعهد شده تا مسیر ریلی را از روزنک تا هرات تکمیل کند. خواف-هرات، پنجمین گذر ریلی بینالمللی ایران و دومین گذر ریلی بینالمللی افغانستان به شمار میآید. پیش از این ایران از طریق ریل به پاکستان، ترکیه، ترکمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان متصل بود و افغانستان نیز از طریق راهآهن مزار شریف با ازبکستان اتصال داشت. حال که اتصال ریلی ایران و افغانستان از طریق زیرساختی و سختافزاری محقق شده، لازم است قوانین مربوط به تجارت و مراوده ریلی نیز در دو کشور تصویب شود تا حملونقل مسافر و بار با استفاده از قطار بین دو کشور رونق بگیرد. احداث راهآهن خواف- هرات، در واقع بخشی از توافقی سهجانبه است که میان جمهوریهای ایران، هند و افغانستان منعقد شده تا تجارت هند و افغانستان را با استفاده از خاک ایران تسهیل کند. افغانستان کشوری محصور در خشکی است و به آبهای آزاد دسترسی ندارد. هند نیز با پاکستان، کشوری که میان هند و افغانستان قرار گرفته، در تنش است و بنابراین این دو کشور برای تجارت به خاک ایران وابستهاند. احداث راهآهن خواف- هرات، در کنار تکمیل راهآهن زاهدان- چابهار ( که تا پایان سال ۱۴۰۰ محقق خواهد شد) این امکان را برای طرفین به وجود میآورد که به تبادل کالاهای هندی و مواد معدنی افغانستان از طریق بندر چابهار بپردازند. این تجارت برای ایران، علاوه بر سود مالی، از لحاظ افزایش نفوذ استراتژیک نیز اهمیت دارد. اما توسعه این مسیر، تنها علت علاقه ایران به گسترش همکاری ریلی با افغانستان نیست. ایران در این مسیر به شرق دور چشم دارد.
چین نزدیکتر میشود
با نگاهی به نقشه جغرافیا، مشخص میشود که افغانستان و تاجیکستان، میان ایران و چین قرار گرفتهاند. همچنین دقت در نقشههای راهآهنهای بینالمللی متصل به چین نشان میدهد که دسترسی ریلی چین به آسیای میانه، از طریق کشورهای قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان محقق شده است. بنابراین اکنون ایران از طریق اتصال به راهآهن ترکمنستان و افغانستان، از طریق ازبکستان به خطوط ریلی چین متصل هستند.اما دو نکته در روابط بینالملل و تجارت جهانی از اهمیت برخوردار هستند، کاهش مسافت و خروج از انحصار. ایران تمایل دارد تا با گشایش مسیرهای جدید ریلی، هم انحصار این مسیر را از ترکمنستان بگیرد و هم خود را به چین و شرق دور نزدیکتر کند. بنابراین افغانستان میتواند میانبر ایران و چین محسوب شود. همانطور که پیشتر گفته شد، خط ریلی ازبکستان، تا مزار شریف و خط ریلی ایران تا روزنک افغانستان امتداد یافته است. بنابراین اتصال ریل روزنک به مزار شریف میتواند یک مسیر جدید، کوتاهتر و ارزانتر به سمت چین برای ایران بگشاید. شرایط حتی میتواند از این هم بهتر شود؛ اگر در آینده ریل افغانستان به تاجیکستان متصل شود، مسیر ایران-افغانستان- تاجیکستان- چین، نزدیکترین و ارزانترین مسیر ریلی ممکن میان ایران و چین خواهد بود.
این مساله از دید مسوولان ایرانی پنهان نمانده است. محمد اسلامی، وزیر راهوشهرسازی ایران پیشتر در این رابطه گفته بود: «افغانستان یک نقطه اتصال ریلی در مزار شریف دارد که در مرز هیرات به ترمز ازبکستان بوده و این قطعه که از طریق ایران متصل میشود دومین نقطه ریلی این کشور به حساب میآید. این خط در صورت اتصال میتواند یک خط جدید ریلی ترانزیتی باشد که ایران را به آسیای میانه متصل کرده و یک راه میانبر به کشورهای مقصد در شرق کشور چین باشد.» به گفته وی، پیشنهادهایی به افغانستان برای تکمیل این مسیر از سوی ایران ارائه شده است.
یک کمربند، یک راه
جاده ابریشم جدید، مسیری است که چین در حال احداث آن برای ایفای یک نقش جدید در سیاست بینالمللی است. این طرح که از آن با عنوان طرح «یک کمربند، یک راه» نیز یاد میشود، با ایجاد کریدورهای اقتصادی جدید، شرق دور را به آسیای مرکزی، خوارمیانه، شمال آفریقا، قفقاز و اروپا متصل خواهد کرد. هدف چین از این طرح از یک سو توسعه مناطق غربی این کشور (که از روند توسعه عقب افتادهاند) و از سوی دیگر تبدیل از یک تولیدکننده به یک راهبر زنجریه تامین است، و آنچه برای ایران اهمیت دارد، این است که این جاده ابریشم جدید میتواند از ایران نیز گذر کند.
در حال حاضر، چین برای گذر از آسیای مرکزی و خاورمیانه، نقشههای متعددی دارد که برخی از آنها میتوانند رقیب ایران باشند. به عنوان مثال، به تازگی نخستین قطار باری، بدون گذر از ایران از طریق قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان، عبور از دریای خزر، آذربایجان و گرجستان به ترکیه رسید و این در حالی است که در یک مسیر جایگزین، این مسیر میتواند به جای دریای خزر، از ایران عبور کند و پیشتر چندین قطار آزمایشی نیز از این مسیر عبور کردهاند. ایران برای عقب نماندن از این رقابت، لازم دارد که زیرساختهای خود را در بخش نرمافزاری و سختافزاری تقویت کند. اتصال ریل ایران به چین از این رو اهمیت دارد. از سوی دیگر ایران میتواند با تکمیل راهآهن از رشت به آستارا، از کرمانشاه به مرز خسروی و از خرمشهر به بصره، مسیرهای ریلی جدیدی را به سمت قفقاز و مدیترانه برای شرکت در راه ابریشم جدید پیشنهاد کند.
اما همانطور که گفته شد، این زیرساختها باید از جنبه نرمافزاری نیز تقویت شود و بنابراین وضع قوانین جدید برای تسهیل تجارت و مراودات اقتصادی بینالمللی ناگزیر است. اهمیت تصویب لایحه موافقتنامه ایران و افغانستان درخصوص ارتباط بینالمللی راهآهن میتواند از این دریچه تفسیر شود. البته همانطور که گفته شد، باید صبر کرد تا این لایحه، از ایستگاههای تایید نهایی مجلس و شورای نگهبان عبور کند تا تبدیل به قانون شود، و تجربه نشان داده این مسیری است که میتواند طولانیتر از راه ابریشم باشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد