24 - 05 - 2023
ریشههای تورم در اقتصاد ایران
«جهانصنعت»- سه پرسش اساسی در خصوص تورم اقتصاد ایران قابل طرح است؛ اول آنکه عوامل اصلی ایجاد تورم کدامند؟ سهم هر یک چه میزان است؟ و کنترل آن برعهده کدام نهاد است؟ دوم آنکه زیرگروههای اصلی موثر بر تورم کدامند؟ سوم آنکه به لحاظ کارکردی زیرگروههای اصلی تورم مرتبط با فعالیت کدام وزارتخانههاست؟
در پاسخ به سوال اول؛ بررسی روند تاریخی طی دهههای اخیر نشان میدهد سه عامل اصلی ایجاد تورم در اقتصاد ایران شامل رشد نقدینگی، نرخ ارز و تولید ناخالص داخلی است بهگونهای که هر ۱۰ درصد افزایش نقدینگی، نرخ ارز و تولید ناخالص داخلی بهترتیب ۵، ۴ و ۵- درصد تورم ایجاد خواهد کرد.
از زاویه دیگر میتوان بیان داشت از متوسط تورم ۱/۲۴ درصدی در دوره ۱۴۰۰-۱۳۹۱ حدود ۵۵ درصد آن ناشی از نقدینگی و ۳۵ درصد آن ناشی از نرخ ارز است. بنابراین دلایل اصلی تورم در اقتصاد ایران را باید در رشد نقدینگی و رشد نرخ ارز جستوجو کرد. در پاسخ به سوال دوم؛ تحلیل روند تورم و زیرگروههای آن طی دوره ۱۴۰۰-۱۳۹۱ نشان میدهد که از متوسط تورم ۱/۲۴ درصدی طی این دوره؛ گروه «خوراکیها» ۰۴/۸ واحد درصد، «مسکن» ۲۷/۵ واحد درصد و «حملونقل» ۷/۲ واحد درصد از تورم (مجموعا ۱۶ واحد درصد) را به خود اختصاص دادهاند. شایان ذکر است سه گروه مذکور (خوراکیها، مسکن و حمل و نقل) سهم حدود ۶۷ درصدی از تورم را دارند.
بررسی سهم زیرگروههای اصلی از تورم کل ششماهه اول سال ۱۴۰۱ نیز نشان میدهد: اول آنکه گروه خوراکیها و آشامیدنیها ۲/۲۰ واحد درصد از تورم ۱/۴۲ درصدی را به خود اختصاص دادهاند (در میان اقلام خوراکیها و آشامیدنیها، نان و غلات با سهم ۶/۴ واحد درصدی و گوشت قرمز با سهم ۵/۳ واحد درصدی بیشترین سهم را در تورم این گروه داشتهاند). در رتبههای بعدی گروههای «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوختها» و «حملونقل» بهترتیب با سهم ۲/۷ و ۲/۴ واحد درصدی از تورم ۱/۴۲ درصدی قرار دارند. در مجموع سه زیرگروه «خوراکیها»، «مسکن» و «حمل نقل» در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۱ سهم ۴/۳۰ واحد درصدی از تورم ۱/۴۲ درصدی را به خود اختصاص دادهاند (حدود ۷۲ درصد از تورم کل در شش ماهه اول مربوط به این سه گروه بوده است). در پاسخ به سوال سوم؛ باید توجه داشت که در دوره ۱۴۰۰-۱۳۹۱ بیشترین تورم مرتبط با سه گروه خوراکیها، مسکن و حملونقل بوده است؛ که عمدتا مرتبط با وزارتخانههای جهاد کشاورزی و راه و شهرسازی هستند. طی دوره ۱۴۰۰-۱۳۹۱ از تورم ۱۰۰ درصدی بهطور متوسط وزارت جهاد کشاورزی سهم ۳۴ درصدی، وزارت راه و شهرسازی سهم ۳۳ درصدی و وزارت صمت سهم ۲۰ درصدی را از تورم کل به خود اختصاص دادهاند.
جدول ۱- عوامل موثر بر تورم، ضریب تاثیرگذاری، سهم از تورم و نهادهای متولی
نهادهای متولی سهم از تورم کل
(درصد) ضریب تاثیر
بر تورم
بانک مرکزی ۵۵ ۵/۰ نقدینگی
بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی ۳۵ ۴/۰ نرخ ارز
وزارت راه و شهرسازی، جهاد کشاورزی، صمت و … ۴- ۵/۰- تولید ناخالص داخلی
– ۱۴ – سایر عوامل
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد