رکود اقتصادی پاشنه آشیل سقوط نفت

در حالی مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر قیمت نفت در بازارهای جهانی، تاثیرات جنگ تجاری میان آمریکا و چین است که تحلیلگران بر این باورند آمریکا صرفا برای تضعیف دومین اقتصاد دنیا تن به کاهش قیمت نفت داده و چین نیز درصدد پر کردن ذخایر خود از نفت ارزان‌قیمت است.
چین دومین اقتصاد بزرگ دنیاست و ارزش تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۱۹ میلادی برابر با ۲/۱۴ هزار میلیارد دلار بود و این کشور در سال قبل با نرخ ۶/۶ درصد رشد کرد. این در حالی است که انتظار می‌رود متوسط نرخ رشد اقتصادی چین در سال جاری به مرز ۳/۶ درصد برسد.
همچنین سرانه تولید ناخالص داخلی اسمی در این کشور آسیایی در سال ۲۰۱۸ میلادی برابر با ۹ هزار و ۶۰۰ دلار بود و سرانه تولید ناخالص داخلی بر مبنای برابری قدرت خرید بالغ بر ۱۸ هزار دلار بوده است.
رشد بالای اقتصادی چین همیشه یکی از نقاط مثبت برای اقتصاد این کشور و نقطه عطف اقتصاد دنیا بود ولی بررسی آمارهای اخیر نشان می‌دهد این وضعیت دیگر در مورد کشور چین صادق نیست.
نشریه اقتصادی اکونومیکا در گزارشی با اشاره به این مطلب که افت نرخ رشد اقتصادی چین در سال‌های اخیر می‌تواند مانع از رشد اقتصادی دنیا شود نوشت: در گذشته چین موتور رشد اقتصاد دنیا بود و در سال‌های رکود اقتصادی سهم زیادی در بازگرداندن رونق به اقتصاد دنیا داشت ولی با توجه به تنش‌های تجاری ایجادشده بین دو کشور چین و آمریکا و افت نرخ رشد اقتصادی داخلی این کشور به نظر می‌رسد نه تنها نتواند در زمینه اصلاح شرایط اقتصادی دنیا کاری بکند بلکه خود عاملی برای تشدید بحران در اقتصاد دنیا باشد.
اما نگاهی به گذشته نشان می‌دهد در سال‌‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ با سقوط قیمت نفت به کمترین حد خود در شش سال قبل از آن، بسیاری از کشورها به پر کردن ذخایر استراتژیک خود ترغیب شدند. این روند در چین مشهودتر بود.
واردات نفت این کشور باوجود کند شدن رشد اقتصادی به رشد خود ادامه داد.
چین هدف نرخ رشد خود را در سال ۲۰۱۵ هفت درصد اعلام کرد که کمترین میزان دو دهه اخیر محسوب می‌شد اما در همین سال نیز واردات نفت این کشور افزایش یافت.
پر کردن ذخایر استراتژیک با نفت ارزان دلیل این رشد واردات نفت خام است. به لطف تلاش‌های چین برای پر کردن ذخایر استراتژیک خود، تقاضا برای نفت خام در سه ماهه آخر سال ۲۰۱۴ پس از قرار گرفتن در پایین‌تر از حد مورد انتظار در طول سال مجددا احیا شد.
خریدهای نفتی با هدف پر کردن ذخایر استراتژیک تا حد زیادی در چین و به میزان کمتری در هند عاملی مهم برای احیای تقاضای جهانی نفت محسوب می‌شود ولی باید دید در حال حاضر که دومین اقتصاد دنیا تحت تاثیر تنش‌های تجاری با آمریکاست باز هم می‌تواند با خرید نفت‌های ارزان‌قیمت موتور محرک اقتصاد در سال‌های آینده باشد؟
از سویی اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آخرین گزارش دورنمای کوتاه‌مدت انرژی که هفته پیش منتشر کرد، پیش‌بینی خود از میزان تولید نفت تا پایان سال ۲۰۲۰ را برای چهارمین ماه متوالی کاهش داد. این آژانس اکنون انتظار دارد تولید آمریکا در سال میلادی آینده تنها ۳۷۰ هزار بشکه در روز رشد کند که پایین‌ترین نرخ رشد در چهار سال گذشته خواهد بود و نشانه دیگری از ضعیف شدن دوره اخیر رشد سریع نفت شیل است.
شمار دکل‌های حفاری نفت آمریکا طی ۱۰ ماه گذشته هر ماه کاهش داشته و از نوامبر در کل ۲۰ درصد کاهش پیدا کرده است. رشد بهره‌وری نیز ضعیف شده و حفاری در منطقه نفت شیل پرمیان که بزرگ‌ترین منطقه نفت شیل آمریکاست، در مدت ۹ ماه منتهی به آگوست به میزان ۱۱ درصد کاهش پیدا کرد.
بزرگ‌ترین چالش دومین دوره رونق، شناسایی و بهره‌برداری از نقاط پرسود، تحکیم زمین برای استفاده از چاه‌های عمیق‌تر و ساخت زیرساخت برای انتقال گاز و مایعات نفتی به بازارها بوده است.
اما به دلیل سطح قیمت حدود ۵۰ دلار در هر بشکه وست تگزاس اینترمدییت، برخی در صنعت شیل تحت فشار قرار گرفته‌اند و شرکت‌های شیل ناچار شده‌اند نفت بیشتری تولید کنند تا از عهده پرداخت بدهی‌های خود برآیند اما هیچ سود مازادی نداشته‌اند تا استقراض خود را کاهش داده و به سهامداران‌شان پول دهند. اکنون این سرمایه‌گذاران سود بیشتری را خواستار هستند.
با توجه به پایین ماندن قیمت نفت با وجود تنش‌های ژئوپلیتیکی تولیدکنندگان بزرگ، دور بعدی مذاکرات میان تولیدکنندگان نفت شیل و وام‌دهندگان آنها ممکن است دشوار باشد و به ادغام برخی از این شرکت‌ها منجر شود.
با این حال پایان دومین دوره رونق نفت شیل ممکن است سومین دوره رونق را به دنبال داشته باشد که با مهارت‌های جدید همراه خواهد بود اما تولید با روند حساب‌شده‌ای رشد می‌کند.
سومین دوره رونق شیل توسط غول‌های نفتی بین‌المللی هدایت خواهد شد و تمرکز آن روی استخراج بهتر به جای رشد سریع تولید خواهد بود. کاربرد تکنیک‌های استخراج بهتر نفت، تحکیم مالکیت، اتوماسیون حفاری و منطقی کردن زنجیره تامین، حجم نفت استخراج‌شده طی طول عمر یک چاه را بالا برده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. اما مشابه روند رشدی که اخیرا مشاهده شد وجود نخواهد داشت. بر اساس گزارش بلومبرگ، سومین دوره رونق شیل در راه است ولی نباید انتظار داشت مثل دو دور اول باشد.