روحانی را تازه شناختید؟!

آرزو فرشید – دو ماه و چند روز تا انتخابات مانده و آقایان اصلاح‌طلب به نحوی از دولت روحانی، رویکرد و سیاست‌هایش خرده می‌گیرند که انگار سفینه روحانی همین دیشب و یکباره به زمین رسیده و همه را شوکه کرده است! انگار نه انگار که خودشان باعث و بانی روی کار آمدن این دولت شده‌اند و روحانی در صورت عدم برخورداری از حمایت این جریان طی انتخابات‌های ۹۲ و ۹۶ حتی خواب ریاست جمهوری را هم نمی‌توانست ببیند. شاهد هم آنکه وقتی محمود واعظی سینه سپر کرده و منکر حمایت‌های جریان اصلاحات می‌شود، صدای همه درآمده و یادآوری‌های لازم را انجام می‌دهند.
اکنون اما با توجه به اینکه فصل انتخابات است و جان مردم نیز به لطف عملکرد دولت و البته مشکلات تحریمی به لب‌شان رسیده، ترجیح می‌دهند که راه خود را از دولت جدا کنند. غافل از اینکه این رویه، چیزی غیر از ضدتبلیغ نیست و نه تنها سرمایه اجتماعی ریزش کرده آنان را احیا نمی‌کند، بلکه آن اندک امیدواران به جریان اصلاحات را نیز آزرده‌خاطر کرده و می‌رنجاند.
شاهد آنکه وقتی صادق خرازی در مصاحبه با ایلنا می‌گوید «روحانی فرقی نکرده است، ما اشتباه کردیم و فکر کردیم که اصلاح‌طلب است. … رویکرد آقای روحانی یک رویکرد امنیتی محض بود … آقای خاتمی از همان روز اول نگران این بود که آقای روحانی بعد از اینکه به خواسته خود برسد دیگر توجه و مشورت نمی‌کند.» این سوال مطرح می‌شود که پس چرا تا حالا هیچ یک از اصلاح‌طلبان این حرف‌ها را نمی‌زدند. مشخصا آن وقتی که آقای روحانی در آبان ۹۸ – قبل از آنکه کار به اغتشاش و … برسد – چشم در لنز دوربین دوخته و گفت که دوربین داریم، شناسایی می‌کنیم و … هیچ کدام از خانم‌ها و آقایان اصلاح‌طلبان از رویکرد امنیتی روحانی انتقاد نکردند؟! سوال دیگر این است که آقای خاتمی این نگرانی‌ها را کی و کجا مطرح کردند که ما نشنیدیم؟ اکنون و در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری که پای صندوق آوردن مردم دغدغه اصلی است، یادتان افتاده است این حرف‌ها را بزنید؟!یا وقتی که جناب خرازی می‌گوید «شما می‌بینید آقای جهانگیری در انتخابات سال ۹۶ به عرصه می‌آید و ادبیات سیاسی انتخابات را متحول می‌کند و بعد از انتخابات او را از درب جلو سوار می‌کنند و بدون اینکه متوجه شود از در عقب طوری پیاده‌اش می‌کنند که هنوز به دنبال اتوبوس می‌دود و هرچه هم ما می‌گفتیم که با او چنین کرده‌اند، قبول نمی‌کرد.» این سوال مطرح می‌شود که با این حساب مردم چطور به آقای جهانگیری که هنوز هم از ماندن خود در دولت دفاع می‌کند، یا همفکران او اعتماد کنند؟ اصلا مردم چطور به خود شما و حزب متبوعتان اعتماد کنند که از یک سو از اصلاح‌طلب نبودن روحانی، امنیتی بودن او و جفاهایی که به اصلاح‌طلبان کرده می‌گویید و اعتراف می‌کنید به اشتباهتان اما از سوی دیگر پیگیر رایزنی با محمدجواد ظریف و راضی کردن او به کاندیداتوری هستید که هم اصلاح‌طلب نیست و هم از جنس روحانی؟!
توهین به شعور مردم
برای همین هم شاهدیم که بیان چنین اظهاراتی با واکنش‌های متعدد مواجه و تلاشی بی‌فایده برای فاصله گرفتن از دولت تلقی می‌شود. مثلا محمد صادق کوشکی، فعال سیاسی اصولگرا در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» اظهارکرد: «من فکر نمی‌کنم که حرف‌هایی از این دست روی افکار عمومی مردم اثری داشته باشد. چراکه مردم اکنون به شدت از عملکرد دولت آزرده بوده و اصلا توجهی به این موضوعات ندارند. مردم به خاطر عملکرد دولت درگیر دغدغه‌های مادی خود هستند و این حرف‌ها حداکثر می‌تواند برای فعالان سیاسی که دغدغه معیشتی ندارند، قابل توجه باشد.»وی تاکید کرد: «تلاش برای جدا کردن حساب دولت از جریان اصلاح‌طلب در این مقطع زمانی چیزی غیر از توهین به شعور مردم نیست.»کوشکی در پاسخ به این پرسش که چطور اصلاح‌طلبان می‌توانند همزمان که روحانی را نقد کرده و از خود جدا می‌کنند برای ورود گزینه‌ای مثل ظریف که یک غیراصلاح‌طلب و همفکر روحانی است، تلاش کنند؟ گفت: «به نظر من آقای ظریف به هیچ عنوان قصد ورود به انتخابات را ندارد و طرح نام او از سوی برخی اصلاح‌طلبان نیز صرفا برای داغ کردن عرصه انتخابات است.»
انکار دیرکرد
ناصر قوامی- فعال سیاسی اصلاح‌طلب- اما اصرار دارد که رویکرد فعلی اصلاح‌طلبان در فاصله گرفتن از دولت روحانی تازگی ندارد و پیش‌تر نیز این حرف‌ها را زده‌اند!
او به «جهان‌صنعت» گفت: «به هر صورت آدم باید در وقت و زمان خودش حقایق را بگوید و بیان کند. حمایت اصلاح‌طلبان از روحانی هم در حالی صورت گرفت که از اول مشخص بود او اصلاح‌طلب نیست. از همان وزیر کشوری که انتخاب کرد معلوم بود. گفته بود من وزارت کشور را دست اصلاح‌طلبان نمی‌دهم.»
وی افزود: «اینکه او اصلاح‌طلب نیست و گفتمان اصلاح‌طلبی را دنبال نمی‌کند کاملا مشخص بود اما در آن شرایط اصلاح‌طلبان نمی‌توانستند کار دیگری کنند. اگر در انتخابات شرکت نمی‌کردند و رای نمی‌دادند که درست نبود. یا اگر می‌رفتند و مثلا به جلیلی رای می‌دادند که معلوم نبود چه می‌شود. ما در یک‌قدمی جنگ بودیم و زیر فصل هفتم منشور حقوق بشر قرار داشتیم. در دولت اول آقای روحانی هم این مساله حل شد و تقریبا ثبات اقتصادی حاکم شد منتها ترامپ آمد و از برجام خارج شد و تحریم‌ها برگشت. اشتباه دولت این بود که وقتی ترامپ اصرار می‌کرد مذاکره کنیم و هنوز این همه تحریم اعمال نشده بود این کار را نکرد.»
وی تاکید کرد: «ما از روحانی و عملکرد او انتقاد شدید داریم و واقعیت را باید گفت.»
قوامی در پاسخ به اینکه آیا اصلاح‌طلبان در دولت دوم روحانی که مواضعش بیشتر به اصولگرایان نزدیک شد هیچ فرصتی برای بیان واقعیات نداشتند که تا ماه‌های منتهی به انتخابات صبر کردند، گفت: «ما آن موقع هم می‌‌گفتیم. خود من بارها گفتم روحانی آدم امنیتی است. او گفتمان اصلاح‌طلبی را دنبال نمی‌کند. اصلاح‌طلبان با علم به اینکه او امنیتی است از وی حمایت کردند. البته خودش گفت حقوقدان هستم اما من نمی‌دانم کجا حقوق خوانده است. وقتی من در دادگاه انقلاب بودم، روحانی در ارتش و نیروی امنیتی بود. بنابراین این امر تازگی ندارد.»
تلاش بی‌فایده
امیررضا واعظی‌آشتیانی، فعال سیاسی اصولگرا اما از جمله کسانی است که معتقد است این حرف‌ها به هیچ‌وجه به اصلاح‌طلبان کمک نمی‌کند. وی حتی این رویکرد را آسیب‌زا دانسته و معتقد است: «برای تامین هدف مشارکت حداکثری باید فضای توام با آرامشی را ایجاد کرد که رویه مذکور با آن منافات دارد.»
وی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» بیان کرد: «سوال من از آقای خرازی این است که این حرف‌ها چه مشکلی را حل می‌کند؟» وی افزود: «به نظر من دوای درد امروز تعریف کردن این قصه‌ها نیست و لازم است فردی روی کار بیاید که بتواند به مطالبات مردم پاسخ دهد لذا این بگومگوها هیچ اثر مثبتی ندارد.»
فعال سیاسی اصولگرا با تاکید بر اینکه «بهتر است از این رویکرد فاصله بگیریم و گفتمان خود را تغییر دهیم» گفت: «باید تلاش کنیم برای یک بار هم شده کاندیداها در نهایت ادب و احترام و بدون اتهام و انگ زدن به هم برنامه‌های خود را تشریح کنند. صاحب‌نظران سیاسی نیز باید به این سو بروند که فضای عموی را تشویق به استفاده از ادبیات مناسب کنند نه اینکه خودشان به نحوی سخن بگویند که مردم بیشتر ناامید شوند.»
وی ادامه داد: «من این برخوردها و گفتمان‌های اینچنینی را منطقی و منصفانه نمی‌دانم و تصور می‌کنم غیر از ایجاد فضای نگران‌کننده و افزایش التهاب نتیجه‌ای ندارد.»
آشتیانی در پاسخ به اینکه آیا فاصله گرفتن از دولت روحانی در این مقطع زمانی کمکی به اصلاح‌طلبان خواهد کرد یا خیر گفت: «هیچ کمکی به اصلاح‌طلبان نمی‌کند زیرا امتحان خود را با دولت روحانی پس داده‌اند. همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد روحانی گذاشتند و در این وضعیت سهیم هستند. با هیچ بهانه‌ای هم نمی‌توانند این واقعیت را تغییر دهند.»
این فعال سیاسی اصولگرا در پاسخ به اینکه آیا انتقادات دیروز خرازی با رویکرد حزب او که به گفته خودش دنبال رایزنی برای کاندیداتوری ظریف یعنی گزینه‌ای از جنس روحانی است، تناقض ندارد گفت: «دقت داشته باشید که حزب ندای ایرانیان در واقع تشکلی نیست که بتواند نقش لوکوموتیو را در معرفی نامزد معرفی کند. این حزب بخشی از خانواده اصلاح‌طلبی است که باید با دیگران تعامل کند. آقای خرازی هم به دنبال این است که در دولت بعدی سهمی داشته باشد و همه این حرف‌ها برای همین است.»
جمع‌بندی
با یک نگاه منصفانه اما باید به این نکته نیز توجه کرد که اصلاح‌طلبان عملا راهی غیر از نقد وضع موجود ندارند و این اوضاع و احوال به هیچ وجه قابل دفاع نیست. اگر هم بنای دفاع باشد نهایتا مثل اسحاق جهانگیری می‌توانند به این ببالند که جلوی وقوع قحطی را گرفته‌اند. لذا تلاش برای جدا کردن مسیر خود از دولت منطقی به نظر می‌رسد. مشکل اما آنجاست که خیلی دیر به این فکر افتاده و خیلی هم تند می‌روند. زمان را که نمی‌توان به عقب برگرداند اما شاید بتوان به اصلاح‌طلبان توصیه کرد که به جای تاختن به روحانی آن هم به سیاق خرازی، میزان اشاره به اشتباه را بیشتر کرده و با نمایش صداقت خود – به فرض صادق بودن – منتظر نرم شدن دل بدنه رای خود بماند. نه اینکه با این حرف‌ها نمک به زخم‌شان پاشیده، به شعورشان توهین کند و آنان را برخلاف مقصود خود یعنی در جهت قهر با صندوق رای سوق دهد.