رقابت بر سر نفوذ بیشتر در سوریه

روزنامه گاردین در مطلبی ضمن اشاره به سرنگونی حکومت «بشار اسد» توسط گروه‌های معارض، به رقابت سه بازیگر خارجی (اسرائیل، آمریکا و ترکیه) به منظور افزایش نفوذ در این کشور پرداخت و نوشت: سوری‌ها سزاوار تعیین آینده خود هستند بدون آنکه دیگر بازیچه دست قدرت‌های خارجی شوند.
در گزارش این روزنامه آمده است: به دنبال سقوط حکومت اسد رییس‌جمهوری سوریه و جشن و پایکوبی برخی گروه‌ها، همچنان شاهد حضور اسرائیل، ترکیه و آمریکا و حملات هوایی در بخش‌های مختلف این کشور هستیم.
این سه بازیگر با بمباران مناطق مختلف سوریه به بهانه حفاظت از منافع خود پس از حمله برق‌آسای معارضان سوری که سبب سقوط یک‌باره اسد شد، نه‌تنها برنامه‌ای برای خروج ندارند بلکه حضور خود را هم پررنگ‌تر کرده‌اند.
این روزنامه می‌نویسد: اگرچه سوری‌ها پس از پایان حکومت خاندان اسد به جشن و پایکوبی مشغول بوده‌اند و ساعات کم سابقه‌ای را در پی آزادی هزاران زندانی از زندان‌های حکومتی رقم زدند اما فرصت درک این واقعیت را نداشتند که پیش از پایان اسد، دیگر بازیگران خارجی برای شکل دادن به آینده سوریه به رقابت با یکدیگر خواهند پرداخت.
این مطلب آورده است: در این میان اسرائیل به سرعت برای تصرف خاک سوریه و از بین بردن بسیاری از قابلیت‌های نظامی آن وارد عمل شده است. نیروهای اسرائیلی روز یکشنبه از سمت بلندی‌های جولان اشغالی وارد خاک این کشور همسایه شده و یک «منطقه حائل» غیرنظامی را که یک‌سال پس از جنگ اعراب و اسرائیل در سال۱۹۷۳ توسط سازمان ملل ایجاد شد، اشغال کردند. اسرائیل از روز یکشنبه تا سه‌شنبه هفته گذشته نیز بیش از ۳۵۰‌حمله هوایی انجام داد و طی آن بسیاری از انبارها و دارایی‌های نظامی سوریه را نابود کرد.
گاردین خاطرنشان می‌کند: صرف‌نظر از اینکه چه کسی در نهایت زمام امور را در دولت دمشق به‌دست بگیرد، اسرائیل از هرج و مرج حاصل از سقوط اسد برای اطمینان از عدم حفظ ظرفیت نظامی سوریه بهره برده و برای پیشبرد آن حمایت تلویحی جو بایدن رییس‌جمهوری آمریکا را نیز دارد که همواره بر حق تل‌آویو برای دفاع از خود در برابر تهدیدات احتمالی تاکید کرده است.
این در حالی است که براساس قوانین بین‌المللی، حمله به یک کشور همسایه و نابودی ظرفیت‌های نظامی آن اقدامی تجاوزکارانه است اما همانگونه در طول یک‌سال گذشته شاهد بودیم جامعه بین‌المللی با توجیه این حملات، نگاه و استانداردی متفاوت برای اسرائیل در نظر گرفته است.
از همین رو دولت ایالات‌متحده مشابه ۱۴‌ماه گذشته از جنگ خونبار غزه، همچنان از اسرائیل پشتیبانی کرده و حملات آن را توجیه می‌کند.
متیو میلر، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا روز دوشنبه هفته گذشته بهانه اسرائیل برای حمله به همسایه خود را تکرار کرد و گفت: «با فروپاشی حکومت اسد، ارتش سوریه مواضع خود را در امتداد مرز با اسرائیل رها کرده است. این خود به طور بالقوه سبب افزایش خطرات می‌شود و می‌تواند سبب از سرگیری حملات تروریستی شود.» وی سپس به سادگی توجیه‌های اسرائیل را تکرار کرد و افزود: «اسرائیل اعلام کرده است که این اقدامات برای دفاع از مرزهایش موقتی بوده و دائمی نیست.»
گاردین در ادامه خاطرنشان می‌کند: اسرائیل نیک می‌داند که تنها چند هفت مانده تا آغاز به کار دولت جدید دونالد ترامپ، به احتمال زیاد آزادی عمل بیشتری در جولان و سوریه به دست خواهد آورد.
به گزارش ایرنا، نویسنده سپس اظهارات علنی روز دوشنبه هفته گذشته بنیامین نتانیاهو را دلیلی بر همین امر دانست؛ اظهاراتی که در آن نخست‌وزیر اسرائیل، ترامپ را دوست خود خواند از او به دلیل پذیرفتن درخواستش در به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان در سال۲۰۱۹ بار دیگر قدردانی کرد.
آمریکا خواهان تداوم حضور در سوریه و نگران از داعش
در این میان، نگاه دولت بایدن به سوریه نیز از دریچه ضد تروریسم است. رییس‌جمهوری آمریکا در سخنان خود پس از پایان حکومت اسد نیز چندین بار تاکید کرده که بیم آن دارد وضعیت جاری سبب ظهور دوباره داعش شود و این گروه تروریستی از خلأ قدرت کنونی استفاده کند. از همین‌رو جنگنده‌های آمریکایی روز یکشنبه هفته گذشته بیش از ۷۵‌هدف را در مرکز سوریه هدف قرار دادند. پنتاگون در توجیه این حملات مدعی شد که اهداف موردنظر اردوگاه‌های عوامل داعش بودند. نویسنده در عین حال حملات هوایی آمریکا را بسیار کمتر از تهاجم روزهای اخیر اسرائیل علیه سوریه ارزیابی می‌کند.
تهاجم‌های دیگر انجام گرفته علیه سوریه از زمان پایان حکومت اسد، توسط ترکیه صورت می‌گیرد که مدت‌هاست از طریق نیروهای نیابتی خود، مناطق مرزی با این کشور را تحت کنترل دارد. ترکیه از زمان آغاز حملات گروه معرض سوری علیه دولت اسد، با حملات هوایی از این ارتش، حمایت کرده است. از دلایل آنکارا برای این اقدام، حضور کردهای سوری هستند که ترکیه آنها را تهدیدی برای امنیت خود می‌داند.
گاردین یادآور شده است که هیات تحریر‌الشام به عنوان یکی از متحدان ترکیه و قوی‌ترین گروه‌ معارض در صحنه سیاسی امروز سوریه، از سوی دولت‌های آمریکا، انگلیس و اکثر کشورهای اروپایی، به دلیل وابستگی گذشته به القاعده، در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دارد. هرچند برخی قدرت‌های غربی، همراه با سازمان ملل، اکنون در حال بررسی حذف نام این گروه از فهرست تروریستی در صورت متعهد شدن آن به تشکیل یک دولت انتقالی فراگیر هستند.
نویسنده در پایان وظیفه هیات تحریر‌الشام و سایر گروه‌های دیگر حاضر در سوریه را تحکیم روابط میان خود برای تشکیل یک دولت منسجم دانسته و استدلال می‌کند این گروه‌ها باید بتوانند انشعابات فرقه‌ای و قومی را تا زمان تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات تحت کنترل قرار دهند.
اما آنها علاوه بر این اقدامات باید با دخالت خارجی نیز مقابله کنند. به ویژه در میانه افزایش رقابت قدرت‌های دیگر به ویژه اسرائیل، آمریکا و ترکیه بر سر افزایش نفوذ در این کشور. از دیدگاه نویسنده، در برهه‌ای که سوری‌ها در تقلا برای چگونگی بازسازی ویرانه‌های کشورشان هستند، سزاوار آنند که دیگر بازیچه جاه‌طلبی‌ها و درگیری‌ دیگر بازیگران خارجی نشوند.