17 - 06 - 2021
راه نجات اقتصاد ایران
راه نجات اقتصاد ایران
پیمان مولوی*- زمانی که بخواهیم به تغییرات تولید ناخالص داخلی وزن بدهیم به محاسبات صورت گرفته از سوی نهادهای رسمی مراجعه میکنیم و از میان اعداد و ارقام ارائه شده تصمیم میگیریم که کیک اقتصادی کشور چقدر بزرگ یا کوچک شده است. اما آیا فعال شدن نشانگرهای خروج از رکود تنها با مثبت شدن ارقام مربوط به رشد اقتصادی شدنی است؟
آنطور که بانک مرکزی و مرکز آمار اعلام کردهاند ایران در سال گذشته به رشد مثبت اقتصادی دست یافته است. هرچند بر اساس این آمارها رشد اقتصادی ایران در سال ۹۹ و در قیاس با سال ۹۸ افزایش یافته، اما کیک اقتصادی ایران ظرف سه سال گذشته به اندازه ۲۰ درصد کوچک شده است. آب رفتن اقتصاد کشورمان در یک مدت کوتاه چند ساله این نکته را تداعی میکند که بازگشت به دورههای رونق، سالها زمان میبرد و به سرعت ممکن نمیشود.
فعال شدن نشانگرهای خروج بستگی زیادی به نتیجه مذاکرات بین ایران و آمریکا و همچنین سیاست دولت جدیدی که بر سر کار میآید دارد. نکته مهمتری که در سال ۱۴۰۰ میتواند تعیینکننده مسیر اقتصاد باشد این است که آیا به سمت عقلانیت در اقتصاد حرکت خواهیم کرد یا خیر؟ به نظر میرسد به دو دلیل مشخص حرکت اقتصاد بر چنین مسیری هنوز هموار نشده است. دلیل اول اینکه همچنان به دنبال مدینه فاضلهای هستیم که وجود خارجی ندارد؛ دوم اینکه ما در ایران با علم اقتصاد و بایدهای آن فاصله بسیار زیادی داریم و با وجود سالها تلاش این فاصله هنوز پر نشده است.
از این رهگذر نمیتوان تنها با تکیه به آمار و ارقام خروج از رکود را پذیرفت. اقتصاد ایران در برهه کنونی در برزخ تصمیمگیریهای سیاسی گرفتار شده و نتایج بسیاری از مسائل سیاسی و اقتصادی، از نتیجه برجام گرفته تا جهتگیری تورم و دلار هنوز مشخص نشده است و تا زمانی که این موارد تعیین تکلیف نشوند نمیتوان با قطعیت اعلام کرد که اقتصاد در وضعیت رکودی قرار دارد یا رونق. به دلیل قرارگیری اقتصاد در شرایط عدمقطعیت به نظر میرسد باید به رویکردهای بدبینانه در خصوص رشد اقتصادی سهم بیشتری داد تا رویکردهای خوشبینانه. نگاه خوشبینانه به آینده اقتصاد در وهله اول در گرو نتایج مذاکرات و در وهله دوم فاصله گرفتن از رویکردهای اشتباه قبلی و حرکت به سمت مکانیسم بازار است.
پیمان مولوی*- زمانی که بخواهیم به تغییرات تولید ناخالص داخلی وزن بدهیم به محاسبات صورت گرفته از سوی نهادهای رسمی مراجعه میکنیم و از میان اعداد و ارقام ارائه شده تصمیم میگیریم که کیک اقتصادی کشور چقدر بزرگ یا کوچک شده است. اما آیا فعال شدن نشانگرهای خروج از رکود تنها با مثبت شدن ارقام مربوط به رشد اقتصادی شدنی است؟
آنطور که بانک مرکزی و مرکز آمار اعلام کردهاند ایران در سال گذشته به رشد مثبت اقتصادی دست یافته است. هرچند بر اساس این آمارها رشد اقتصادی ایران در سال ۹۹ و در قیاس با سال ۹۸ افزایش یافته، اما کیک اقتصادی ایران ظرف سه سال گذشته به اندازه ۲۰ درصد کوچک شده است. آب رفتن اقتصاد کشورمان در یک مدت کوتاه چند ساله این نکته را تداعی میکند که بازگشت به دورههای رونق، سالها زمان میبرد و به سرعت ممکن نمیشود.
فعال شدن نشانگرهای خروج بستگی زیادی به نتیجه مذاکرات بین ایران و آمریکا و همچنین سیاست دولت جدیدی که بر سر کار میآید دارد. نکته مهمتری که در سال ۱۴۰۰ میتواند تعیینکننده مسیر اقتصاد باشد این است که آیا به سمت عقلانیت در اقتصاد حرکت خواهیم کرد یا خیر؟ به نظر میرسد به دو دلیل مشخص حرکت اقتصاد بر چنین مسیری هنوز هموار نشده است. دلیل اول اینکه همچنان به دنبال مدینه فاضلهای هستیم که وجود خارجی ندارد؛ دوم اینکه ما در ایران با علم اقتصاد و بایدهای آن فاصله بسیار زیادی داریم و با وجود سالها تلاش این فاصله هنوز پر نشده است.
از این رهگذر نمیتوان تنها با تکیه به آمار و ارقام خروج از رکود را پذیرفت. اقتصاد ایران در برهه کنونی در برزخ تصمیمگیریهای سیاسی گرفتار شده و نتایج بسیاری از مسائل سیاسی و اقتصادی، از نتیجه برجام گرفته تا جهتگیری تورم و دلار هنوز مشخص نشده است و تا زمانی که این موارد تعیین تکلیف نشوند نمیتوان با قطعیت اعلام کرد که اقتصاد در وضعیت رکودی قرار دارد یا رونق.
به دلیل قرارگیری اقتصاد در شرایط عدمقطعیت به نظر میرسد باید به رویکردهای بدبینانه در خصوص رشد اقتصادی سهم بیشتری داد تا رویکردهای خوشبینانه. نگاه خوشبینانه به آینده اقتصاد در وهله اول در گرو نتایج مذاکرات و در وهله دوم فاصله گرفتن از رویکردهای اشتباه قبلی و حرکت به سمت مکانیسم بازار است. اما نه نهادهای تصمیمگیر تا به امروز رویکرد قطعی خود را در خصوص مدل اقتصادی ایران اعلام کردهاند و نه نامزدهای انتخاباتی به این نگاه در حوزه اقتصاد دست یافتهاند.
دولت چین در سال ۱۹۷۶ الگوی اقتصادی خود را انتخاب و قاطعانه تصمیم گرفت که به سمت مکانیسم بازار آزاد برود. به ثمر نشستن چنین انتخابی ۱۲سال به طور انجامید و آزمون و خطاهای زیادی نیز در این مسیر از سوی دولت چین تجربه شد. اما سالها تلاش در این مسیر، چین را به یک اقتصاد پررونق در عرصه جهانی رساند. در ایران اما تجربهها به جای آنکه روشنگر مسیر پیشرو باشند بازگشت به نقطه اولیه را موجب میشوند و به دلیل همین رفتوبرگشتها چرخش به سمت مکانیسم بازار هیچگاه اتفاق نیفتاده و تا زمانی که حرکت به سمت چنین مکانیسمی وجود نداشته باشد راه نجاتی هم برای اقتصاد ایران وجود نخواهد داشت.
* اقتصاددان
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد