23 - 06 - 2022
راهکار انحرافی جبران کمآبی
گروه جامعه- طی چند سال اخیر به علت خشکسالیهای پیاپی و کاهش منابع آبی، بازار انتقال آب بینحوضهای داغ شده است؛ انتقال آب خزر به سمنان و یا انتقال آب دریای عمان به سیستانوبلوچستان و خبرهایی از این دست، برای مدتی تیتر خبرگزاریها و روزنامهها میشود و مانند هر خبر داغ دیگری به مرور به فراموشی سپرده میشود. در این میان جمعه دو هفته گذشته یعنی در هفته محیطزیست، یکی از این خبرها دوباره تیتر اول رسانهها شد و آن هم منتفی شدن پروژه انتقال آب دریای خزر به سمنان بود که علی سلاجقه معاون رییسجمهوری و رییس سازمان حفاظت آن را اعلام کرد، البته این پایان ماجرا نبود چون ۲۲ خرداد عباس گلرو نماینده مردم سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی این خبر را تکذیب کرد. همان روز هم علی سلاجقه، رییس سازمان محیطزیست گفت: برای اجرای پروژه انتقال آب دریای خزر به سمنان تاکنون اقدامی نشده است و فعلا هم هیچ کاری در این رابطه انجام نمیشود. او درباره گفته نماینده مردم سمنان در مجلس مبنی بر اینکه این پروژه مصوب دولت و برای آن بودجه تعیین شده است، اعلام کرد که این پروژه قبلا مجوز محیطزیست را گرفته بود که در این حالت پروژه به دولت رفته و برای آن اعتبار تعیین میشود که این کار انجام شده است اما تاکنون هیچکاری برای اجرای این پروژه صورت نگرفته و اقدامی هم انجام نمیشود.
ماجرا از چه قرار است؟
در واقع موضوع انتقال آب دریای خزر به سمنان در پایان دولت هشتم مطرح شد، همان زمان مطالعات مرتبط با طرح در کارگروه بررسی تامین آب استان سمنان به تصویب رسید، بعد از آن تا مدتها بلاتکلیف بود تا اینکه در دولت دهم دوباره به عنوان مصوبه دولت مطرح و به شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران به عنوان مجری ابلاغ شد اما اقدامی صورت نگرفت، در نهایت در دولت دوازدهم اعلام شد که اگر سرمایهگذار بخواهد وارد کار شود دولت آمادگی دارد تا امکانات لازم را در اختیارش قرار دهد، این اعلام آمادگی واکنشهای زیادی به همراه داشت حتی معاون وقت سازمان محیطزیست با اجرای آن مخالفت کرد هر چند بعد از مدتی برکنار شد و رییس وقت سازمان محیطزیست مجوز محیطزیستی این طرح را صادر کرد و با این کار موافقت سازمان با اجرای این طرح مخرب محیطزیستی اعلام شد.
بعد از آن مخالفان و موافقان طرح وارد میدان شدند و تلاش کردند نظرات خود را مطرح کنند؛ موافقان معتقد بودند که این طرح در مسیر خود تخریبی به همراه ندارد و سمنان به این آب نیاز دارد اما در مقابل مخالفان نگران تخریب محیطزیست، نابودی جنگلهای هیرکانی در مسیر، فرسایش خاک، بالا رفتن دما در منطقه به علت کار کردن موتورهای پمپاژ، تلخاب ناشی از تصفیه آب و از بین رفتن اکوسیستم منطقه بودند. آنها معتقد بودند که انتقال آب آخرین راهحل برای رفع بحران کمآبی یک منطقه است، این در حالی است که موافقان این طرح تمام راهها از جمله نحوه صحیح مصرف آب، مدیریت درست منابع، تصفیه و بازچرخانی را رها کرده و بر انتقال اصرار دارند.
البته همان زمان حدود ۴۰ نماینده مجلس شورای اسلامی در نامهای خطاب به حسن روحانی، رییسجمهوری وقت، مخالفت خود با طرح انتقال آب خزر به کویر مرکزی و استان سمنان را اعلام کرده بودند، همچنین همین تعداد نماینده در نامهای سرگشاده به رییس قوه قضاییه وقت مخالفت خود را با اجرای این پروژه اعلام کردند.
جزئیات طرح
قرار بود این طرح به صورت ۲ خط لوله به طول ۱۶۰ کیلومتر از سواحل دریای خزر در مجاورت نیروگاه نکا آغاز و پس از عبور از شالیزارها و مناطق جنگلی در استان مازندران در مسیر خط لوله نکا – ری، امتداد داده شود و از منطقه دوآب وارد منطقه خطیرکوه در استان سمنان شود، در نهایت با عبور از تونل چشمه روزبه در حوالی شهر شهمیرزاد به ۲ شاخه تبدیل شود که یک خط لوله به سمت دامغان و شاهرود به طول ۱۷۲ کیلومتر و دیگری به سمت سمنان به طول ۱۳۲ کیلومتر کشیده شود و با این لولهها قرار بود حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب از خزر به سمنان منتقل شود.
انتقال آب آخرین راهحل برای رفع بحران کمآبی یک منطقه است این در حالی است که موافقان این طرح تمام راهها از جمله نحوه صحیح مصرف آب، مدیریت درست منابع، تصفیه و بازچرخانی را رها کردهاند و بر انتقال اصرار دارند.
همان زمان تخمین زده شده بود که با اجرای این طرح دستکم ۱۰۰ هکتار از جنگلهای هیرکانی نابود خواهد شد، جنگلهای هیرکانی که با تلاش فراوان در یونسکو به نام ایران ثبت جهانی شده و از ارزش فراوانی برخوردار بوده و از این رو حفاظت از آنها الزامی و ضروری است. برخی کارشناسان با استناد به سیاستهای ملی آب که انتقال بینحوضهای را آخرین اقدام برای تامین آب شرب مردم میدانند با اجرای این طرح به منظور تامین آب کشاورزی و صنعت مخالفت کردند.
نابودی جنگلهای هیرکانی
در همین راستا دکتر اسماعیل کهرم، کارشناس ارشد محیطزیست به «جهانصنعت» گفت: به نظرم نتیجه این طرحهای عجیب و غریب نابودی جنگلهای باستانی هیرکانی و حجم زیادی از تنوع زیستی و خاک منطقه است. چرا که در حال حاضر هزاران گونه جانوری و گیاهی در آن زندگی میکنند. با چنین طرحی جنگلهای هیرکانی تا ۲۰ سال آینده خشک میشوند. خشک شدن این جنگل باستانی یعنی نابودی اکوسیستم منطقه و جانوران آن. کهرم افزود: به طور کلی برخی افراد طرحهای غیرکارشناسی ارائه میدهند و به خاطر منفعت عدهای بر اجرای آن نیز پافشاری میکنند. بنده دلیل این رفتارها را نمیدانم. هنوز مشخص نیست چرا برخی بر نابودی محیطزیست اصرار دارند.
او با بیان اینکه یکی دیگر از ایرادات این پروژه نحوه انتقال آب از خزر به سمنان بود، تاکید کرد: از آنجا که سطح آب دریای خزر حدود ۳۰ متر از آبهای آزاد پایینتر است از اینرو انتقال به روش ثقلی ممکن نیست و باید با پمپاژ این کار انجام شود که اجرای این کار علاوه بر تخریب بخش زیادی از محیطزیست و بالا رفتن دما در مسیر، از لحاظ اقتصادی هم مقرون به صرفه نیست. تخمین زده میشود که با اجرای این طرح دستکم ۱۰۰ هکتار از جنگلهای هیرکانی نابود خواهد شد؛ جنگلهای هیرکانی که با تلاش فراوان در یونسکو به نام ایران ثبت جهانی شده و از ارزش فراوانی برخوردار است.
پروژه انتقال آب؛ راه جبران کمآبی نیست
عدهای هم معتقد بودند که حالا فرض بر اینکه این پروژه اجرا شود، با این حال مشکل دریاچه ارومیه، تالابهای بختگان و پریشان، کمآبی اصفهان، خوزستان و صدها جای دیگر را چگونه باید برطرف کرد؟ آیا باید برای تمام این مناطق پروژه انتقال آب تعریف شود؟
یکی دیگر از دلایل مخالفت با اجرای این طرح بسته بودن دریای خزر بود. مخالفان معتقد بودند که خزر یک دریاچه بسته است و هرگونه دستکاری در یک سیستم بسته مانند خزر تبعات غیرقابل جبرانی خواهد داشت، لذا در صورت اجرای این پروژه آب خزر پسروی خواهد کرد و تاسیسات و صنایع شمال کشور در کنار صید و صیادی از بین خواهد رفت. حتی در آن زمان سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری با اجرای این طرح مخالفت و اعلام کرد به دلیل اینکه انتقال لولهها از مسیر جنگلهای هیرکانی میگذرد با آن مخالف است.
سازمان جنگلها انتقال آب خزر به سمنان را غیرکارشناسی اعلام کرده بود که عواقبی همچون تخریب غیرقابل جبران جنگلهای هیرکانی، قطع تعداد زیادی درخت در مسیر انتقال آب، لغزش و رانش مسیر لوله انتقال و حجم بالای خاکبرداری در دل نگین سبز کشور را در پی دارد.
البته همان زمان سازمان حفاظت محیطزیست اعلام کرده بود که قرار نیست درختی از بین برود زیرا از وزارت نفت تعهد گرفتهاند که لوله انتقال آب از کنار لوله انتقال نفت بگذرد اما همزمان مخالفان اعلام کردند که وزارت نفت برای چنین موضوعی موافقت نکرده است. در مجموع نظر تمام مخالفان این بود که نباید در اولین مرحله به فکر آخرین راهکار بود؛ این در حالی است که دریای خزر توان و تحمل چنین فشاری را هم ندارد چون در چند سال اخیر شاهد پسروی آب خزر و حتی خشک شدن بخشی از خلیج گرگان و کمآب شدن تالاب میانکاله هستیم، بنابراین با این کار علاوه بر اینکه محیطزیست شمال با مشکل مواجه میشود، کشاورزی و شیلات مردم آن خطه هم به خطر میافتد بنابراین اگر فرض بر این باشد که با این کار مشکل سمنان حل شود اما قطعا مشکلات جدیدی برای شمال کشور به وجود میآید که جبرانناپذیر خواهد بود.
به هر حال بعد از کشوقوسهای فراوان جمعه ۲۰ خردادماه رییس سازمان حفاظت محیطزیست آب پاکی را روی دست موافقان این پروژه ریخت و منتفی شدن آن را اعلام کرد البته نماینده مردم سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی به تکذیب این مخالفت پرداخت. حال باید دید آیا دریای خزر از این پروژه خلاص میشود یا اینکه زور موافقان بر مخالفان میچربد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد