دیپلماسی ورزشی

شایعه‌ای منتشر شده که شاید یک بازی فوتبال دوستانه بین ایران و عربستان، گره روابط دو همسایه را باز کند و روابط این دو کشور دوباره عادی شود. رضا صالحی‌امیری رییس کمیته ملی المپیک کشورمان از احتمال برگزاری یک رویداد ورزشی بین دو کشور ایران و عربستان خبر داد.
دی‌ماه که شود، ایران و عربستان وارد پنجمین سال قطع روابط بین‌المللی می‌شوند؛ دو کشور با پیشینه تاریخی کاملا متفاوت که این سال‌ها تبدیل به قدرت‌های اصلی خاورمیانه شده‌اند. دو کشور که رابطه‌شان در طول سال‌های حکومت خاندان سعودی بر سرزمین حجاز در چند دهه گذشته، بارها با تنش رو‌به‌رو بوده، فراز و نشیب داشته اما هیچ‌وقت به اندازه این چهار سال روابط دیپلماتیک‌شان تیره و تار نبوده. در سال ۱۳۹۴، ابتدا خبر تعرض دو مامور بازرسی فرودگاه جده به دو نوجوان ایرانی که برای سفر زیارتی حج عمره عازم عربستان شده بودند، خشم ایرانی‌ها را برانگیخت و بعد اتفاقات حج تمتع همان سال، یعنی سقوط جرثقیل در مسجدالحرام و فاجعه منا که منجر به کشته شدن د‌ه‌ها زائر ایرانی شد، روابط بین دو کشور را خصمانه کرد.
دست‌آخر تایید حکم اعدام شیخ نمر، روحانی مخالف حکومت عربستان که در ایران طرفدارانی داشت، به تنش‌ها دامن زد. در مشهد و تهران تظاهرات شد، عده‌ای وارد سفارت عربستان شدند و وزیر خارجه عربستان هم چند روز بعد اعلام کرد کشورش قصد دارد تمامی روابط دیپلماتیکش با ایران را پایان دهد.
حالا چهار سال بعد از آن روزها، شایعه‌ای منتشر شده که شاید یک بازی فوتبال‌ دوستانه بین دو کشور، گره روابط ۲ همسایه را باز کند و روابط ایران و عربستان دوباره عادی شود. مشابه اتفاقی که در دهه ۷۰ میلادی بین چین و آمریکا افتاد و از آن با نام «دیپلماسی پینگ‌پنگی» یاد می‌شود. در آن سال‌ها روابط دیپلماتیک دو کشور قطع بود و برگزاری یک دوره مسابقات تنیس روی میز در چین و دعوت از تیم ملی آمریکا باعث شد تا زمینه برقراری روابط دو کشور چیده شود. اما شایعه‌ای که دیروز در فضای مجازی منتشر شد، تا چه اندازه می‌تواند به واقعیت تبدیل شود؟ شاید بهترین شخص برای تایید یا تکذیب این خبر، رضا صالحی‌امیری باشد؛ رییس کمیته ملی المپیک که یکی از مدیران پر نفوذ در دولت دکتر روحانی به حساب می‌آید. او در این‌باره به روزنامه «ایران ورزشی» می‌گوید: «ما با عربستان همسایه هستیم. آنها هم مثل ما یک کشور اسلامی هستند و مهم‌تر از اینها، حرمین شریفین در کشور عربستان واقع شده. طبیعتا نمی‌توانیم تا ابد با آنها در حالت قطع رابطه باشیم. ضمن اینکه سیاست خارجی جمهوری اسلامی هم همیشه گسترش روابط با همسایه‌هایش بوده. تقابل ایران و عربستان به نفع هیچ‌کس نیست جز رژیم صهیونیستی و هوادارانش. این بخشی از استراتژی ترامپ است که در منطقه ما کسی با یکدیگر دوست نباشد. آنها برای گسترش هژمونی خود به دنبال تداوم دشمنی با ما هستند.»
صالحی‌امیری که به دیپلماسی عمومی برای حل این مشکل اعتقاد ویژه‌ای دارد، راه‌حل عبور از بحران به وجود آمده در روابط دو کشور را اینگونه بیان می‌کند: «اولین راه‌حل گفت‌وگوی نخبگان و سیاستمداران دو کشور با یکدیگر است. بعد هم بحث دیپلماسی عمومی به میان می‌آید که مشخصا می‌شود به دیپلماسی ورزشی اشاره کرد مثلا برگزاری یک رویداد ورزشی بین دو کشور. دیپلماسی ورزشی راهبرد خروج از انسداد سیاسی با عربستان است.» رییس کمیته المپیک البته خبری که روز چهارشنبه در برخی رسانه‌ها مبنی بر بازی دوستانه ایران و عربستان در تاریخ ۲۸ آبان امسال منتشر شد را تایید نمی‌کند اما اعتقاد دارد برگزاری یک رویداد ورزشی می‌تواند پنجره‌ای برای ورود به فضایی تازه در روابط دو کشور باشد: «از فضای موجود باید بگذریم. باید تلاش کنیم دو کشور به همدیگر نزدیک شوند.. باید به وجه مشترک برسیم.»
او در مورد اینکه آیا برای برگزاری چنین رویدادی، وزارت امور خارجه هم قرار است قدمی بردارد یا نه می‌گوید: «در این زمینه با آقای ظریف هماهنگ هستیم.» در چند هفته گذشته لحن و ادبیات سران حکومت عربستان سعودی نسبت به ایران کاملا تغییر کرده و دیگر خبری از تهدیدهای تو‌خالی چند سال گذشته نیست. ظاهرا ورزش یک بار دیگر می‌تواند به کمک کشور بیاید و یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های دیپلماتیک دهه گذشته خاورمیانه را دستخوش تغییراتی تازه کند. باید منتظر ماند.
از طرفی دیروز طالقانی، عضو هیات رییسه فدراسیون فوتبال در واکنش به مطرح شدن بحث دیدار تیم‌های ملی فوتبال ایران و عربستان گفت: بهتر است در این خصوص از سخنگوی فدراسیون فوتبال سوال کنید ولی از همان ابتدا ادعای ما این بود که مشکلی در ایران برای برگزاری مسابقات نیست. شروع‌کننده این اتفاقات خود عربستان بود.
او درباره پیشنهاد سیدرضا صالحی‌امیری رییس کمیته ملی المپیک برای بازی دوستانه ایران و عربستان تصریح کرد: نمی‌دانم بر چه اساسی بوده است. این هم یک نظر و قابل احترام است ولی تا الان مطرح نشده است.