دولت ذکر مصیبت می‌کند

محمدقلی یوسفی* کرونا و تاثیری که بر اقتصاد ایران گذاشته نشان می‌دهد که نه تنها مشکلات اقتصادی ایران زاییده بحران کنونی نبوده بلکه آشکار می‌کند که تا چه میزان مشکلات و چالش‌های امروز ایران جدی است و تا چه اندازه دولت در عمل به اصلی‌ترین مسوولیت خود یعنی حفظ جان و مال مردم ناتوان است.
این ناتوانی می‌تواند ناشی از چند علت باشد که مشکلات پیشین اقتصادی و ناتوانی دولت در تامین هزینه‌های لازم برای کنترل این بحران در راس آنها قرار می‌گیرد.

به نظر می‌رسد دولت منابعی را که از محل فروش نفت یا اخذ مالیات در چهار دهه گذشته به دست آورده در مسیرهای نادرستی سرمایه‌گذاری کرده و با محدودسازی فعالیت‌های بخش خصوصی، وظایفی برای خود تعریف کرده که موجب شده اکنون نتواند منابع مالی لازم برای مقابله با بحران را تامین کند. از سوی دیگر تمرکز این منابع در میان دولتی‌ها موجب شده شرکت‌های دولتی از خصوصی‌سازی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در طول این سال‌ها امتناع کنند و در حفظ صنایع موجود برای تامین منافع سیاسیون بکوشند. این موضوع بار هزینه‌های دولت را افزایش داده و موجب شده که سیاستگذار نتواند از پس بحران کنونی برآید و طرح فاصله‌گذاری اجتماعی را دیرهنگام به مرحله اجرا درآورد. این در حالی است که دولت می‌توانست خیلی زودتر و با هزینه و انرژی کمتری این طرح را اجرا کند. گویی دولت‌های ما عادت کرده‌اند که در زمان وقوع بحران دست روی دست بگذارند و وقتی شرایط پیچیده‌تر شد بگویند «اکنون چه باید بکنم»؟! اگر دولت دست به قرنطینه کردن یک ماهه کشور می‌زد و از آمد و شدها و مداخلات غیرتخصصی برخی جلوگیری می‌کرد، اکنون گرفتار چه کنم چه کنم نمی‌شد. اکنون نیز در حالی که دولت منابع کافی در اختیار ندارد اما مسوولیت اصلی مقابله با این بحران همچنان برعهده اوست؛ چه آنکه کار دولت این نیست که در مواقع بحرانی استراتژی بلندمدت تدوین کند یا مثل شرایط عادی تصمیم بگیرد. در وضعیت کنونی حتی لیبرال‌ترین کشورها نیز دست خود را به سوی دولت دراز کرده‌اند و این دولت است که مسوولیت حفظ جان و مال مردم را برعهده گرفته است. با این حال دولت ایران اقدامات لازم را در زمان مناسب انجام نداده و جان مردم را به خطر انداخته و مردم را از کاسبی انداخته تا با مظلوم‌نمایی در میان جامعه جهانی، تحریم‌ها را مقصر اصلی مشکلات بداند. این در حالی است که مردم از دولت انتظار دارند با تزریق پول به اقشار ضعیف جامعه کمک کند و امکانات بهداشتی را در اختیار آنها قرار دهد و اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی را جدی‌تر بگیرد. بدیهی است دولت به اندازه کافی منابع ریالی نیز در اختیار دارد تا بخواهد برای مقابله با این بحران اختصاص دهد، اما متاسفانه دولت مبلغ اندک یک میلیون تومان را آن هم در قالب وام در اختیار مردم قرار داده و باعث شکل‌گیری صف‌های طویل برای خرید سیم‌کارت شده و احتمال شیوع این بیماری را تقویت کرده است. این موضوع شکاف دولت و ملت را بیشتر و آشکار می‌کند که دولت تا چه حد در مواجهه با بحران ناتوان است!
* اقتصاددان