14 - 04 - 2017
دولت به رانت دامن نزند
گروه اقتصادی– تکنرخی شدن ارز که سالهاست مورد تاکید کارشناسان است هنوز اجرایی نشده است این در حالی است که در بدو به کرسی نشستن ولیالله سیف، رییس کل بانک مرکزی او مهمترین برنامه خود را تکنرخی کردن ارز برشمرد. سیف در تشریح اهداف خود بارها بر ضرورت خاتمه دادن به شرایط چندنرخی حاکم بر بازارها تاکید و یکی از اولویتهای خود را بازگشت به شرایط تکنرخی دهههای ۷۰ و ۸۰ اعلام کرد.
با این حال بسیاری از فعالان اقتصادی بر این باورند تردیدی وجود ندارد که با تکنرخی شدن ارز، رانت مستتر در واردات به حداقل میرسد و رغبت دارندگان ارز برای فروش از طریق مجاری رسمی با افزایش روبهرو خواهد شد.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که چند نرخی بودن ارز، زمینه را برای فساد و ویژهخواری در اقتصاد فراهم میآورد و بر این اساس نرخ ارز باید واقعی شود.
ارز چند نرخی در اقتصاد ایران سالهاست که مشکلات زیادی را ایجاد کرده است و به باور تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی، مشکلات ناشی از تکنرخی نبودن ارز، سبب شده تا ویژه خواری در اقتصاد ایران رونق یافته و زمینه برای دسترسی برخی به منابع رانتی ارز فراهم شود.
در واقع آنها معتقدند که اگر بساط ارز چند نرخی برچیده شود، حتما اقتصاد ایران با زمینههایی مواجه خواهد شد که دیگر نیاز به برگزاری دادگاههای مفاسد اقتصادی و قرار دادن بازرس بر برخی دستگاهها نباشد.
بنابراین یکی از دستور کارهای دولت آینده باید حتما روی تکنرخی کردن ارز تکیه کند که به باور برخی کارشناسان، اکنون هم فضای آن با توجه به دسترسی به منابع ارزی، فراهم است.
منشا فسادهای اقتصادی
در همین حال احمد حاتمی یزدی، کارشناس پولی و ارزی میگوید: چندنرخی شدن ارز یکی از راههای فساد اقتصادی است و میتواند منجر به مفاسد شود که در اقتصاد ایران مشکل ایجاد میکند بنابراین به جای اینکه دادگاه تشکیل دهیم و بازرس بگذاریم، میتوانیم ارز را تکنرخی کرده و از بسیاری از مفسدههای اقتصادی جلوگیری کنیم. وی افزود: در عین حال، نرخ ارز علامتی به اقتصاد است که سرمایه را کجا خرج کند، همانطور که سرمایه، هر جا که اقتصادی و سودآور باشد، به همان جا کوچ میکند بنابراین اگر ارز را به عدهای ارزان بدهیم، جایی ممکن است هزینه کنند که به مصلحت کل اقتصاد نباشد.
حاتمی یزدی که در برنامه تیتر امشب شبکه خبر سخن میگفت، ادامه داد: توزیع ارز ارزانتر از بازار و در شرایط چند نرخی، سبب میشود که دولت هر جا ارز ارزان دهد، عدهای منفعت برند و البته وقتی این توزیع ارز ارزان در واردات باشد، قطعا به نفع خارجیها عمل شده است.
وی با اشاره به ضرورت تکنرخی کردن ارز و البته فراهم آوردن الزامات مرتبط با آن خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی، امکان تکنرخی کردن ارز وجود ندارد؛ بلکه دولت باید ذخیره مناسبی از ارز برای آغاز و تداوم این کار داشته باشد تا منجر به تلاطم در بازار نشود.
این کارشناس ارشد مسایل پولی و ارزی خاطرنشان کرد: یکی از مقتضیات لازم برای تکنرخی کردن ارز، روان بودن دادوستد ارز است و باید کانال بانکی برقرار و نرخ شفاف باشد. پس تسهیل روابط بانکی با دنیا جزو الزامات برای اجرای این پروژه عظیم اقتصادی است.
الزامات اقتصادهای پایدار
همچنین محمد لاهوتی، عضو شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی نیز گفت: یکی از الزامات اقتصادهای پایدار، ارز تکنرخی است و مشاهده میشود که این اقتصادها ارز چندنرخی ندارند بنابر این ضرورت دارد که ما هم به این سمت حرکت کنیم.
وی اظهار داشت: در واقع ارز چندنرخی با فسادی که همراه است، نابرابری اقتصادی را گسترش میدهد و افرادی که دسترسی به ارز ارزانتر از سایر نرخها داشته باشند، حتما از منابع رانت عظیمی برخوردار خواهند شد.
به گفته لاهوتی، قانون بهبود فضای کسب و کار، یکی از الزامات شفافیت را تکنرخی کردن ارز میداند؛ این در حالی است که ارز چندنرخی، مانعی برای سرمایهگذاری داخلی و خارجی است و قیمت ارز برای ورود و خروج سرمایه، سرمایهگذاران خارجی حائز اهمیت است؛ همانطور که وقتی هیاتهای خارجی که بعد از برجام به ایران سفر میکردند، پای میز مذاکره مینشستند، یکی از سوالات و ابهامات آنها، مرتبط با نرخ ارز در ورود و خروج سرمایههایشان بود.
وی معتقد است که نرخ ارز باید واقعی شود چراکه تکنرخی کردن ارز فقط یک شعار است و حتی میتواند منجر به سرکوب تولید شود بنابراین باید اجازه داد که نرخ ارز متناسب با تورم افزایش یابد. اعلام نرخ ارز هم در یک برنامه تلویزیونی مناسب نیست.
لاهوتی گفت: شرایط تجارت خارجی ما به نحوی است که واردات و صادرات تقریبا برابر و البته تراز مثبت ٢۵٠ میلیون دلاری در سال ٩۵ را شاهد بودیم.
این در حالی است که در برههای از زمان در سال ٩۵، شرایط برای تکنرخی کردن فراهم بود. اکنون هم در بحث گشایش اعتباری شرایط بهتر است و میتوان به سمت تکنرخی کردن ارز حرکت کرد.
وی در پاسخ به این سوال که چه نرخی را میتوان برای ارز مناسب دانست، خاطرنشان کرد: نرخ ارز باید واقعی شود، تکنرخی کردن ارز فقط یک شعار است و حتی میتواند منجر به سرکوب تولید شود. بنابراین باید اجازه داد که نرخ ارز متناسب با تورم افزایش یابد. ضمن اینکه اعلام نرخ ارز هم در یک برنامه تلویزیونی مناسب نیست.
رییس کنفدراسیون صادرات ایران در پاسخ به این سوال که برخی نگرانند که یکسانسازی نرخ ارز منجر به کاهش قدرت خرید مردم شود، خاطرنشان کرد: افزایش نرخ ارز منجر به ایجاد مشکل در معیشت مردم نمیشود، این امر منجر به صادرات بیشتر و رفاه عمومی خواهد شد و در نتیجه اشتغالزایی که ایجاد میشود، بسیاری را صاحب شغل میکند.
ایجاد تعادل بازار
در این میان رییس کل اسبق بانک مرکزی با بیان اینکه ارز تکنرخی در تعادل بازار کشف و اعلام میشود، گفت: تاخیر در تکنرخی شدن ارز به زیان اقتصاد ایران است.
طهماسب مظاهری با بیان اینکه زمانی که ما نظام چندنرخی داریم در بهترین حالت نرخ آزاد نرخ مناسب ارز به حساب میآید، گفت: نرخهایی که به وسیله دولت اعلام میشود چندان واقعی نیست زیرا این نرخها براساس تصمیمات سیاسی وضع شده و موجب رانت و ویژهخواری میشود تا افرادی که با دولت ارتباط دارند بتوانند به سود ویژهای دست یابند. وی افزود: چندنرخی بودن ارز موجب میشود پرداخت هزینههای تورمی روی دوش تولیدکننده داخلی بیفتد که نتیجهای جز بالا رفتن قیمت تمامشده ندارد و تولیدکننده داخلی توانایی رقابت با کالاهای خارجی را ندارد.
مظاهری گفت: نظام چندنرخی موجب میشود کالای وارداتی ارزانتر از تولید داخل شود، در نتیجه دولت برای حمایت از تولیدکننده داخلی مجبور میشود برای واردات، تعرفه گمرکی در نظر بگیرد و در این شرایط پدیده قاچاق در کشور شکل میگیرد.
این کارشناس اقتصادی افزود: دولتهای ما نرخ آزاد را دستکاری میکنند تا با دخالت در بازار نرخ واقعی ارز را همچنان پایینتر از نرخ واقعی و تولیدکننده داخلی را در چالش رقابت نگهدارند.
وی ادامه داد: نرخ ارز ابزاری برای رونق اقتصادی و صادرات است که دولتها به دلیل دانش کم از آن به عنوان هدف استفاده میکنند.
در سه سال گذشته میتوانستیم ارز را تکنرخی کنیم که متاسفانه فرصتها را از دست دادیم، این امر جزو قولهای دولت یازدهم بود و معتقدم هر روز که این کار عقب میافتد اقتصاد کشور لطمه میبیند.
مظاهری افزود: تکنرخی بودن ارز، اعلام نرخ واحد نیست بلکه نرخی است که در تعادل بازار کشف و اعلام میشود بنابراین نرخ ارز را دولت تعیین نمیکند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد