21 - 05 - 2024
در سوگ رییسجمهور
گروه سیاسی- ساعتهای پایانی اردیبهشتماه امسال، ساعاتی عجیب بود؛ بهویژه از حوالی بعدازظهر یکشنبه ۳۰اردیبهشتماه که اخبار غیررسمی و رسمی در خصوص سانحه بالگرد حامل رییسجمهوری و شماری از اعضای دولت و همراهانش روی خروجی خبرگزاریها و منابع رسانهای رفت و از آن پس، دستکم تا ساعات آغازین صبح دوشنبه ۳۱اردیبهشتماه، هرآنچه در این رابطه در فضای رسانهای داخلی و خارجی مخابره میشد، فورا به مهمترین خبر روز تبدیل شد و میلیونها مخاطبی را که بعضا تا بامداد دوشنبه پیگیر آخرین اخبار بودند، با خود همراه کرد. آن هم در شرایطی که بالاخره صبح روز دوشنبه، اخبار رسمی و تصاویر تاییدشده از محل وقوع این سانحه هولناک و مشخصاً خبر شهادت رییسجمهور، وزیر امور خارجه، نماینده ولیفقیه در استان آذربایجانشرقی و استاندار این استان همراه با دیگر سرنشینان این بالگرد مخابره شد تا آنچه ظرف ساعاتی پیش از آن، بهقدری مورد توجه افکار عمومی و جامعه جهانی قرار گرفت که خیلی زود به ترند جهانی برخی شبکههای اجتماعی تبدیل و رسما تایید شد و در نتیجه، «خبر درگذشت رییسجمهور و وزیر خارجه جمهوری اسلامی» دستکم بهعنوان یکی از چند خبر مهم در سطح اخبار بینالمللی، موضوع بحث بسیاری از چهرههای شاخص سیاسی و رسانهای جهان قرار گرفت؛ خبری که مطابق انتظار نهتنها با واکنش و صدور پیامهایی از جانب تمامی بزرگان و سران جمهوری اسلامی و مقامها و مسوولان ارشد نظام مواجه شد، بلکه درعینحال بسیاری از سران کشورهای خارجی و رهبران جهان را نیز به واکنش واداشت.
شهادت رییسجمهور و همراهان
جالب آنکه تنها ساعتی پیش از ناپدید شدن بالگرد حامل ابراهیم رییسی و همراهانش، او در یک مراسم رسمی با همتای آذربایجانیاش به گفتوگو نشسته بود. رییسی که بهمنظور بازدید از سد خداآفرین و افتتاح چندین طرح ملی و استانی به آذربایجانشرقی رفته بود و پس از دیدارهای رسمی با الهام علیاف در نقطه صفر مرزی ایران و آذربایجان و افتتاح طرحهای عظیم عمرانی، قصد داشت به پایتخت بازگردد، متاسفانه بالگرد حامل این هیات عالیرتبه از دولت جمهوری اسلامی در مسیر بازگشت بهعلت شرایط نامساعد آبوهوایی، دچار سانحه شد و تمام سرنشینان بالگرد از جمله ابراهیم رییسی رییسجمهور، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، آیتالله آلهاشم امام جمعه تبریز و نماینده ولیفقیه در استان آذربایجان شرقی، مالک رحمتی استاندار آذربایجانشرقی، سرتیم حفاظت رییسجمهور، خلبانان و کادر پرواز بالگرد به شهادت رسیدند.
لزوم برگزاری انتخابات زودهنگام
درگذشت رییسجمهور یک مملکت، البته فارغ از اهمیت موضوع بهعنوان یک رویداد بسیار حائز اهمیت رسانهای، از آنجا که صحبت از خالی شدن کرسی ریاست بر قوه مجریه و در نظام
جمهوری اسلامی، صحبت از خالی شدن کرسی بالاترین مقام اجرایی و دومین مقام مملکت است، طبیعتاً میتواند مملکت را با سرنوشتی عجیب و پیامدهایی پیچیده مواجه سازد. هرچند قانون اساسی پیشاپیش در این رابطه پیشبینی کرده و ازقضا رهبری نیز در همان متن پیام تسلیتشان در واکنش به این ضایعه، به این مهم اشاره کردند. بهگفته حضرت آیتالله خامنهای، «جناب آقای مخبر طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی در مقام مدیریت قوه مجریه قرار میگیرد و موظف است به همراهی روسای قوای مقننه و قضاییه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر ۵۰روز رییسجمهور جدید انتخاب شود.» نکتهای که در اصل ۱۳۱ قانون اساسی بدین ترتیب به آن اشاره شده است: «در صورت موافقت مقام معظم رهبری، معاون اول مسوول امور اجرایی کشور میشود.» همچنین بنابر آنچه سخنگوی شورای نگهبان در توضیحاتی در این رابطه مطرح کرد، «از دیروز که این اتفاق پیش آمد، موارد لازم به معاون اول رییسجمهور گفته شد و اداره امور توسط ایشان انجام میشود و از دیروز این فرآیند آغاز شده است.» هادی طحاننظیف همچنین تاکید کرده: «موضوع فرآیند حداکثر ۵۰روزه برای برگزاری انتخابات تمهیداتی لازم را خواهد داشت و دستگاههای مختلف هماهنگیهای لازم را انجام خواهند داد.»
سخنگوی شورای نگهبان همچنین در اظهاراتی دیگر که به فاصله چندساعت از توضیحات نخستین او منتشر شد، به تشریح روند برگزاری انتخابات زودهنگام ریاستجمهوری پرداخت و گفت: «رییسجمهور منتخب مردم رییسجمهوری است که یک دوره ۴ساله را آغاز خواهدکرد؛ لذا باید گفت منتخب بعدی برای ۴سال رییسجمهور کشور خواهد بود.» این در حالی است که بنابر گمانهزنی برخی منابع رسانهای باتوجه به آنکه برای برگزاری انتخابات زودهنگام، حداکثر
۵۰ روز باقی است و به این اعتبار، روز یکشنبه ۱۸تیرماه پیشرو این مهلت قانونی به اتمام میرسد، احتمال دارد انتخابات ریاستجمهوری زودهنگام در آخرین جمعه پیش از آن، یعنی در روز ۱۶تیرماه پیشرو برگزار شود.
اصلاحات ناخواسته ساختاری
نکته جالبی که در جریان بحث ناظران و بهویژه کاربران شبکههای اجتماعی ازسوی حسامالدین آشنا مورد تاکید قرار گرفت، بحث قدیمی عدم همزمانی دوره کاری مجالس و دولتها در جمهوری اسلامی بود؛ نکتهای که به باور بسیاری از ناظران و کارشناسان، تا حدی موجب ناهماهنگی میان فعالیت این دو قوه شده و بهخصوص تعامل میان این دو نهاد را تحتالشعاع قرار میدهد. حسامالدین آشنا اما در توییتی با اشاره به برگزاری انتخابات زودهنگام ریاستجمهوری که ازقضا به فاصلهای اندک پس از برگزاری انتخابات مجلس دوازدهم انجام خواهد شد، نوشت: «در سال ۱۴۰۳، بعد از ۴۳سال، دوره مجلس و ریاستجمهوری همزمان خواهد شد؛ این اصلاحِ زمانبندی، اگرچه ناخواسته، اما تاثیرات مهمی بر ساختار، فرآیند و روند سیاستگذاری عمومی و هماهنگی قوا در جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت.»
۵ روز عزای عمومی و مراسم تشییع
همزمان در شرایطی که رهبری در بخش دیگری از پیام تسلیت خود، اعلام کرده بودند که در سراسر کشور به همین مناسبت ۵روز عزای عمومی خواهد بود، نشست اضطراری هیات دولت نیز به ریاست معاون اول رییسجمهور تشکیل شد؛ نشستی که عملاً نخستین تجربه محمد مخبر در مقام ایفای نقش ریاستجمهوری پس از شهادت ابراهیم رییسی بود و در آن مقرر شد جهت برگزاری مراسم تشییع ابراهیم رییسی و هیات همراه کمیتهای با مدیریت معاون اجرایی رییسجمهور تشکیل شود.
در حالی که یکی از دیگر مصوبات این نشست فوقالعاده هیات دولت به ریاست مخبر این بود که باتوجه به شهادت وزیر امور خارجه و استاندار آذربایجانشرقی بهعنوان دو نفر از دیگر اعضای دولت در جریان همین سانحه سقوط بالگرد، حکم سرپرستی وزارت امور خارجه و استانداری آذربایجانشرقی در اسرع وقت پس از طی روال قانونی صادر شود، ساعتی بعد نیز اعلام شد که علی باقریکنی که معاونت سیاسی وزارت امور خارجه را برعهده داشت و همزمان مسوول تیم مذاکرهکنندگان هستهای جمهوری اسلامی بود، با دستور معاوناول رییسجمهور مسوول کمیته بینالملل شد.
این در حالی بود که ساعتی بعد وزیر کشور با حضور در نشست شورای تامین استان آذربایجانشرقی، تراب محمدی را بهعنوان سرپرست استانداری این استان منصوب کرد. احمد وحیدی در شرایطی در جریان برگزاری همین نشست شورای تامین استان آذربایجانشرقی، روند انجام هماهنگی برنامههای بدرقه و تشییع پیکر شهدای این سانحه در تبریز را مدیریت کرد که اعلامشده زمان و مکان دقیق مراسم وداع با رییسجمهور شهید و همراهانش توسط دولت اطلاعرسانی خواهد شد. اما هنوز ساعتی نگذشته بود که رییسجمعیت هلالاحمر از انتقال پیکر مطهر شهدای حادثه سقوط بالگرد رییسجمهور به معراج شهدای تبریز خبر داد و صداوسیما نیز اعلام کرد ساعت ۹صبح روز سهشنبه، پیکر شهید آیتالله رییسی و هیات همراه از میدان شهدای تبریز به سمت فرودگاه بدرقه خواهند شد و از آنجا به مشهد منتقل میشوند.
معمای سقوط بالگرد رییسجمهور!
از دیگر سو اما شاید یکی از مهمترین نکاتی که در ساعات پرالتهاب پس از وقوع سانحه سقوط بالگرد تا پیدا کردن پیکر شهدا مورد توجه ناظران قرار گرفته بود، بحث علت فنی وقوع این سانحه هوایی بود. نکتهای که بعدازظهر دیروز و ساعاتی پس از اعلام خبر شهادت سرنشینان این بالگرد، ازسوی رییس ستادکل نیروهای مسلح نیز مورد اشاره قرار گرفت و بر این اساس، دستورهایی در راستای بررسی علل سقوط بالگرد صادر شد. سرلشکر محمد باقری که در قامت رییس ستاد کل نیروهای مسلح، هیاتی عالیرتبه را تحت نظر و با مسوولیت معاون هماهنگکننده این ستاد، مامور بررسی علل سقوط بالگرد رییسجمهور کرده، بر این اساس به سردار علی عبداللهی معاون هماهنگکننده دستور داده که ابعاد و علل سقوط بالگرد رییسجمهور را مورد بررسی قرار دهد. این در حالی بود که یکی از نمایندگان مجلس نیز در اظهاراتی درباره این سانحه تلخ، به همین نکته درخصوص علت وقوع سانحه اشاره کرده و گفته: «معمای پرواز هلیکوپتر آن است که چرا بهرغم هشدارهای نارنجی درخصوص آبوهوا باز هم رییسجمهور با هلیکوپتر جابهجا شده است.» مسعود پزشکیان که البته ساعتی پیش از انتشار خبر شهادت سرنشینان این بالگرد و بهویژه بهعنوان نماینده تبریز در مجلس در این رابطه اظهارنظر میکرد، معتقد است که به هر حال، «باتوجه به وضعیت آبوهوا، پرواز بالگرد، منطقی نبوده است.»
سیل واکنشهای خارجی
انتشار خبر شهادت ابراهیم رییسی و حسین امیرعبداللهیان اما چنانکه پیشتر نیز مورد اشاره قرار گرفت، بلافاصله به ترند یک خبر جهانی تبدیل شد و واکنش سران بسیاری از کشورهای جهان را نیز برانگیخت. این در حالی بود که ولادیمیر پوتین، رییسجمهور روسیه یکی از نخستین چهرههای سیاسیای بود که به این خبر تلخ واکنش نشان داد و ضمن ابراز «تسلیت صمیمانه به مردم ایران»، این سانحه را «فاجعهای عظیم» توصیف کرد و از رییسی نیز به عنوان «سیاستمداری برجسته» نام برد که «تمام عمرش وقف خدمت به میهن بود.»درحالی شیجینپینگ رییسجمهور چین و نیکلاس مادورو رییسجمهور ونزوئلا به این رویداد تلخ واکنش نشان دادند که وزارت امور خارجه فرانسه نیز در بیانیهای این ضایعه را به ایرانیان تسلیت گفت. ایگناتزیو کاسیس وزیر خارجه سوئیس، ژوراج بلانار وزیر خارجه اسلواکی، شارل میشل رییس شورای اروپا و البته جوزف بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از جمله چهرههای اروپاییای بودند که در این رابطه اظهارنظر کردند. از دیگر سو نیز ملکسلمان بنعبدالعزیز و محمد بنسلمان شاه و ولیعهد عربستان سعودی، حمد بنعیسی آلخلیفه پادشاه بحرین، محمد بن زاید رییس امارات، شیخ مشعل الاحمدالجابرالصباح امیر کویت، شیخ تمیم بنحمد آلثانی امیر قطر، عبدالله دوم پادشاه اردن، هیثم بنطارق سلطان عمان، قیس سعید رییسجمهور تونس، السودانی نخستوزیر عراق، مهدی المشاط رییس شورایعالی سیاسی یمن، مولوی عبدالکبیر معاون سیاسی حکومت سرپرست افغانستان، السیسی رییسجمهور مصر، عبدالمجید تبون رییسجمهور الجزایر، نجیب میقاتی نخستوزیر لبنان و بشاراسد رییسجمهور سوریه ازجمله سران کشورهای اسلامی بودند که درپی انتشار خبر شهادت رییسی و امیرعبداللهیان در پیامهایی جداگانه ابراز همدردی کردند. همزمان رجب طیب اردوغان رییسجمهور ترکیه نیز تاکید کرد که «از برادرم رییسی با کمال احترام و تشکر یاد میکنم و اعلام میکنم که کنار ایران هستیم.»از دیگرسو نارندا مودی نخستوزیر هند، انور ابراهیم نخستوزیر مالزی، سرتا تاویسین نخستوزیر تایلند، محمد مویزو رییسجمهور مالدیو، رانیل ویکرماسینگه رییسجمهور سریلانکا و فردیناند مارکوس جونیور رییسجمهور فیلیپین و همچنین لوئیس آرسه رییسجمهور بولیوی و میگل دیازکانل رییسجمهور کوبا در پیامهای تسلیت جداگانهای ابراز همدردی کردند. همچنین شوکت میرضایف رییسجمهور ازبکستان، الهام علیاف رییسجمهور آذربایجان، امامعلی رحمان رییسجمهور تاجیکستان و قاسم ژومارت توکایف رییسجمهور قزاقستان با اشاره این ضایعه تلخ با ایران و ایرانیان ابراز همدردی کردند. این در حالی بود که هیثم الغیص دبیرکل اوپک، فرح دخلالله سخنگوی ناتو و همچنین آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در پیامهایی جداگانه درگذشت رییسجمهور و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی را تسلیت گفتند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد