درجا زدن «نهضت ملی مسکن»

گروه مسکن- طرح «نهضت ملی مسکن» چند سال پیش به عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های حمایتی کشور در حوزه مسکن مطرح شد.
این طرح با هدف تامین مسکن برای اقشار کم‌درآمد و خانه‌دار کردن خانوارهای فاقد مسکن، وعده داده بود تا با استفاده از امکانات و منابع دولتی و بانکی، امکان صاحب‌خانه شدن برای مردم را فراهم کند اما آمارها و گزارش‌ها نشان از کندی و عدم تحقق وعده‌های داده‌شده در این طرح دارند.
عواملی چون کمبود بودجه، عدم تزریق به موقع اعتبارات بانکی و مشکلات در زمینه اجرای زیرساخت‌ها، این طرح را با مشکلات فراوانی روبه‌رو کرده است.
پیشرفت طرح نهضت ملی مسکن از ابتدا با کندی زیادی مواجه بوده است. براساس گزارش‌ها، بخشی از واحدهای مسکونی مورد نظر این طرح هنوز حتی به مرحله ساخت نرسیده‌اند و بسیاری از پروژه‌ها به دلیل مشکلات تامین مالی یا عدم تخصیص اعتبارات بانکی معطل مانده‌اند.
این در حالی است که وعده داده شده بود تا طی چهارسال، حدود 4میلیون واحد مسکونی ساخته شود.
با این حال، کندی در تزریق بودجه و تخصیص قطره‌چکانی منابع باعث شده تا این هدف به شدت دور از دسترس به نظر برسد.
مشکلات تامین منابع مالی
یکی از چالش‌های عمده در پروژه نهضت ملی مسکن، کمبود بودجه و تاخیر در تزریق منابع مالی است.
طبق برآوردهای اولیه، این طرح نیاز به حمایت مالی گسترده‌ای داشت که باید از سوی دولت و بانک‌ها تامین می‌شد. اما تخصیص اعتبارات به این طرح به‌صورت قطره‌چکانی و نامنظم صورت گرفته و همین مساله منجر به کند شدن روند پروژه شده است.
در برخی موارد، عدم پرداخت تسهیلات بانکی به موقع نیز باعث تعویق در مراحل ساخت‌وساز شده است.
از دیگر موانع پیش روی طرح نهضت ملی مسکن، پیچیدگی‌های اداری و بوروکراتیک است. بسیاری از متقاضیان با مشکلاتی نظیر طولانی شدن فرآیندهای اداری، عدم شفافیت در روند تخصیص واحدهای مسکونی و همچنین مشکلات مربوط به ثبت‌نام مواجه بوده‌اند. این موارد باعث شده تا امید مردم به این طرح کاهش یابد و انتقادات گسترده‌ای نسبت به عملکرد اجرایی آن مطرح شود.
طرح نهضت ملی مسکن نیازمند همکاری و هماهنگی گسترده بین دستگاه‌های مختلف اجرایی، بانک‌ها و نهادهای دولتی است. با این حال، عدم هماهنگی بین این نهادها یکی از مشکلات اصلی این طرح به شمار می‌رود. نبود هماهنگی بین وزارتخانه‌های مرتبط، بانک‌ها و سایر نهادهای ذیربط باعث شده تا روند اجرای پروژه‌ها با تاخیر مواجه شود و بسیاری از طرح‌ها به مرحله بهره‌برداری نرسند.
مطابقت نداشتن میزان تسهیلات با تورم
در سال‌های گذشته، با افزایش قیمت مصالح ساختمانی و هزینه‌های مرتبط با ساخت‌وساز، هزینه اجرای پروژه‌ها به شدت افزایش یافته است. این مساله موجب شده تا میزان تسهیلات بانکی تخصیص‌یافته به این طرح دیگر جوابگوی نیازهای مالی نباشد. عدم تطبیق تسهیلات با نرخ تورم و هزینه‌های واقعی ساخت‌وساز، باعث شده تا بخش زیادی از پروژه‌ها از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نباشند و پیمانکاران و مجریان طرح از ادامه کار بازبمانند.
این مشکلات و موانع باعث شده سرنوشت طرح نهضت ملی مسکن در‌ هاله‌ای از ابهام قرار بگیرد. این در حالی است که اقشار کم‌درآمد و جوانانی که امیدوار بودند از طریق این طرح به خانه‌دار شدن برسند، همچنان در انتظار تحقق وعده‌ها باشند. تداوم این وضعیت می‌تواند منجر به از دست رفتن اعتماد عمومی نسبت به سیاست‌های حمایتی دولت در حوزه مسکن شود و باعث تشدید بحران مسکن در کشور گردد.
طرح نهضت ملی مسکن با هدف خانه‌دار کردن اقشار کم‌درآمد و کاهش فشار مسکن در کشور، یکی از مهم‌ترین طرح‌های حمایتی دولت محسوب می‌شود. اما چالش‌های مالی، اداری و اجرایی پیش روی این طرح باعث شده تا هدف اولیه آن دور از دسترس به نظر برسد. در این شرایط، افزایش توجه به مشکلات اجرایی، هماهنگی بیشتر نهادها و تخصیص منابع متناسب با تورم و نیازهای واقعی پروژه می‌تواند به پیشرفت بهتر این طرح و تحقق وعده‌های داده شده کمک کند.
واکنش وزیر به تزریق قطره‌چکانی بودجه
پروژه نهضت ملی مسکن این روزها به دلیل عدم پرداخت به موقع تسهیلات با یک کُندی مواجه شده است به‌طوری‌که اخیرا فرزانه صادق وزیر راه‌وشهرسازی نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و اعلام کرده بود که نمی‌توانیم با بودجه قطره‌چکانی سالانه به تعهداتمان در تولید مسکن پاسخگو باشیم و لازم است منابع مالی دیگر برای این منظور بیابیم. اما پیمانکاران نهضت ملی مسکن همچنان معتقد هستند که بانک‌ها به تعهدات خود به قانون جهش تولید مسکن پایبند نیستند و پروژه نهضت ملی مسکن با کُندی شدیدی مواجه شده است. فرزانه صادق، وزیر راه‌وشهرسازی معتقد است که یکی از چالش‌های پیش روی وزارت راه، «کارهای آغازشده اما بی سرانجام در گذشته» است؛ او از «عدم آماده‌سازی زمین‌های متقاضیان مسکن» به عنوان یکی از چالش‌ها یاد کرد و افزود: اراضی‌ای که قولش را به مردم داده‌ایم و آماده‌سازی نشده است، نمی‌توانیم بگوییم این زمین شماست! این جواب در شأن مردم نیست! باید تلاش کنیم تا به سرعت اراضی مذکور توسط سازمان ملی زمین و مسکن و همچنین ادارات کل راه‌وشهرسازی آماده‌سازی شود تا اراضی در شأن مردم به آنها واگذار شود.
وزیر راه‌وشهرسازی ماه گذشته در جلسه‌ای که با فرزین رییس کل بانک مرکزی داشت اعلام کرده بود که رقم خوبی برای تزریق منابع به بانک مسکن جهت پرداخت تسهیلات مسکن تعیین شده است که به زودی از سوی بانک مرکزی پرداخت خواهد شد.
آن‌طورکه به نظر می‌رسد ارزیابی عملکردهای استان‌ها در موضوع مسکن و شهرسازی به کلی عوض خواهد شد و عملکرد هر استان با همان استان مقایسه می‌شود. لذا ضروری است هر مدیرکل راه‌وشهرسازی در جلسات بعدی، گزارشی از روند ساخت مسکن در استان خود ارائه دهد تا مشخص شود نسبت به ماه قبل چقدر پیشرفت داشته است.
آن‌طورکه در اخبار و گزارش‌ها دیده می‌شود استان تهران یکی از استان‌هایی است که رشد خوبی به لحاظ سرعت دادن به پروژه‌های نهضت ملی مسکن نداشته است و همین مساله باعث شده تا یکی از مدیران عامل شهرهای جدید یعنی شهر پردیس تغییر کند.
اما این اقدامات و تغییرات به نظر می‌رسد که به خوبی نمایان شده و اکثر انبوه‌سازان و پیمانکاران معتقد هستند که پروژه نهضت ملی مسکن در حال در جا زدن است.
عوامل زمینه‌ساز برای پیشرفت لاک‌پشتی پروژه‌های نهضت ملی مسکن
صدیقی، عضو انجمن انبوه‌سازان با بیان اینکه در حال حاضر روند اجرای ساخت پروژه‌های نهضت ملی مسکن با کندی روبه‌رو شده است، گفت: متاسفانه همکاری بانک‌ها در پرداخت و اجرای پروژه‌های نهضت ملی مسکن به هیچ عنوان خوب نیست و همین امر خود باعث می‌شود که زمینه برای کُند شدن اجرای پروژه‌ها فراهم شود.
او ادامه داد: در حال حاضر شاهد آن هستیم که بخش عمده‌ای از برنامه‌های نهضت ملی مسکن به دلیل عدم تزریق منابع مالی نیمه‌تمام باقی مانده و همین امر خود زمینه‌ساز آن شده است که متقاضیان دیگر انگیزه‌ای برای ادامه روند اجرا و تکمیل پروژه‌ها نداشته باشند و این اقدام خود باعث نگرانی شده است.
صدیقی با بیان اینکه طبق قانون جهش تولید مسکن باید تمامی بانک‌ها ۲۰‌درصد از تسهیلات خود به بخش مسکن اختصاص دهند که در حال حاضر کمتر بانکی به این قانون عمل می‌کند و تنها یک یا دو بانک تسهیلات خود را به مسکن پرداخت می‌کنند، افزود: تسهیلات مسکن برای بانک‌ها صرفه اقتصادی ندارد و همین امر خود باعث شده که آنها انگیزه‌ای برای پرداخت نداشته باشند و در نتیجه سازندگان امیدی به دریافت منابع مالی نداشته باشند.
به نظر می‌رسد ورود دولت و وزارت راه‌وشهرسازی به منطقه‌بندی استان‌ها برای حل مشکلات بخش مسکن و تسریع در تعهدات وزارت راه‌وشهرسازی برای تولید مسکن را باید به فال نیک گرفت. اگر این اتفاق رخ دهد قطعا شاهد کاهش مشکلات در استان‌ها خواهیم بود.