17 - 03 - 2020
خودکفایی به قیمت تعطیلی
در حالی که طی دو سال اخیر اقتصاد و بخش صنعت کشور متاثر از شرایط تحریم فرازونشیبهای متعددی را تجربه کردهاند برخی کارشناسان معتقدند در نهایت این تحریم به خودکفایی صنایع کشور منجر شده و تاثیرپذیری صنایع کشور از تحریم نیز به عدم اجرای کامل سیاستهای اقتصاد مقاومتی در سالهای قبل بازمیگردد. این بخش از کارشناسان بر این باور هستند که تحریم زمینهای را فراهم کرد که در نهایت سیاستهای اقتصاد مقاومتی در کشور اجرایی شود و همین امر نیز زمینه رشد و نوآوری در صنایع را فراهم کرد که به خودکفایی منجر شد. اما در نقطه مقابل برخی دیگر از تحلیلگران میگویند تحریم نهتنها به خودکفایی منجر نشده که سبب شده بنگاههای تولیدی از گردونه رقابت خارج شوند. این کارشناسان معتقدند سیاستهای اقتصادی دولتها در سالهای گذشته نادرست بوده و همین امر نیز وضعیت آشفته اقتصادی کشور و شرایط نامطلوب بخش صنعت را رقم زده است. در واقع انتظار موفقیت بخش صنعت و تولید در زمان تحریم امری غیرواقعی است و نتایج تحریم و سیاستهای اقتصادی ایران بر شاخصهای کلان اقتصادی کشور و همچنین وضعیت صنایع واضح بوده و نیاز به اثبات ندارد. در واقع در دنیای امروز خودکفایی به معنی بینیازی به دنیا مفهومی ندارد. در این شرایط حتی اگر بخشی از صنایع ایران نیز بتوانند تا مدتی بدون تبادل و ارتباط با دنیا به فعالیت خود ادامه دهند، این امر در بلندمدت شدنی نیست و این صنایع نیز برای ارتقای تکنولوژی، تولید رقابتی و همچنین کسب سهم بیشتری از بازار به ارتباط با دنیا نیاز دارند. در چنین شرایطی استمرار سیاستهای اقتصادی و سیاسی موجود تنها به بدتر شدن اوضاع منتج میشود و با ادامه این روند بقای بنگاههای تولیدی کشور در بلندمدت امکانپذیر نخواهد بود.
تحریم به خودکفایی منجر شد
سیدجواد حسینیکیا، نماینده مجلس شورای اسلامی در خصوص تاثیر تحریم بر صنایع کشور به «جهانصنعت» گفت: اگرچه تحریم، فشارهایی را بر اقتصاد و حوزه صنعت و معدن کشور وارد کرد اما در نهایت زمینه رشد این حوزه را فراهم کرد. همانگونه که بیان میشود نیاز، مادر اختراع است. افزایش نیاز با شدت گرفتن تحریمها باعث شد صنایع کشور به سمت خودکفایی پیش روند و در نهایت نیز بخشی از سیاستهای اقتصاد مقاومتی مدنظر مقام معظم رهبری را محقق کنند.
دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در حالی که در سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیز که از سالهای قبل از سوی رهبری مطرح شده بود، کاهش وابستگی مطرح شده بود اما از آنجا که سود عدهای در این وابستگی بود، در این سالها به درستی در این مسیر حرکت نشده بود اما تحریم با تمام مضرات خود این زمینه را فراهم کرد که بنگاههای تولیدی به درستی در این مسیر قرار گیرند.
وی افزود: اگرچه تحریم در مقطعی کوتاه باعث رکود و کاهش تولید برخی محصولات به علت عدم تامین مواد اولیه شد اما این اتفاق طولانیمدت نبود و فعالان عرصه تولید در کشور دست روی دست نگذاشتند و فرزندان جهادی ایران با عزمی راسخ توانستند بخش عمدهای از موادی که پیش از این از طریق واردات تامین میشد را در داخل کشور تولید کنند و از وابستگی کشور به بیگانگان کاستند.
حسینیکیا به وضعیت صنایع خودروسازی کشور اشاره کرد و گفت: خودروسازان از جمله صنایعی بودند که با شدت گرفتن تحریم به علت وابستگی در تامین قطعات به واردات، به مشکل برخوردند اما این روند به این صورت ادامه پیدا نکرد. هر خودرو به طور متوسط به حدود ۱۲۰۰ قطعه نیاز دارد که پیش از افزایش تحریم به صورت میانگین ۴۷۱ قطعه از طریق واردات تامین میشد. شدت گرفتن تحریم باعث ورود قطعهسازان داخلی و وزارت دفاع به این عرصه شد و بسیاری از قطعات همچون آیسیها، ایربگ و… در کشور تولید شد و به این ترتیب ایران تا حد زیادی در تولید خودرو به خودکفایی رسید.
وی افزود: رشد خودکفایی صنایع در دوران تحریم نشان از آن دارد که هر جا به جوانان و نیروی فکور و توانمند کشور میدان داده شود، این نیروها بدون نیاز به بیگانگان امکان تامین نیاز داخلی کشور را دارند.
حسینیکیا در ادامه به مافیای واردات اشاره کرد و گفت: سود برخی افراد در واردات است و اینگونه افراد برای حفظ منافع خود میخواهند صنعت کشور وابسته به واردات باقی بماند و سیاستهای اقتصاد مقاومتی در کشور اجرایی نشود در حالی که با اجرای این سیاستها بسیاری از مشکلات اقتصادی ایران و مردم برطرف میشود.
نماینده مجلس شورای اسلامی به عدم اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی در کشور اشاره کرد و گفت: اجرای کامل سیاستهای اقتصاد مقاومتی راه برونرفت از مشکلات فعلی اقتصاد کشور و بهبود وضعیت صنایع است. در سالهای گذشته با توجه به اهمیت اجرای این سیاست، رهبر معظم انقلاب سالهای مختلف را نیز با همین عنوان نامگذاری کردند اما این سیاستها به معنی تام کلمه اجرایی نشد و همین هم آسیب جدی به صنایع کشور وارد کرد.
وی افزود: عدم تحقق و اجرایی نشدن کامل سیاستهای اقتصاد مقاومتی از سویی به خلأهای قانونی و از سوی دیگر به عدم وجود جرات میان مدیران بازمیگردد.
دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در خصوص راهکار افزایش اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی گفت: مجلس شورای اسلامی میتواند تاثیر قابل توجهی در اجرای این سیاستها داشته باشد. اگر مجلس آینده در حوزه وظایف نظارتی خود قوی عمل کند و شفافیتی را بهوجود آورد که مردم عملکرد دولت را همانند آینه مشاهده کنند، وارداتچیها، گروههای معاف از مالیات و افرادی که ارز دولتی دریافت میکنند شناخته شوند، رانت و فساد از میان میرود و زمینه رشد تولید داخل افزایش پیدا میکند.
بیمفهومی، واژه خودکفایی در دنیا
پیمان مولوی، دبیرکل انجمن اقتصاددانان در خصوص تبدیل تحریم به فرصتی برای خودکفایی در کشور به «جهانصنعت» گفت: واقعیت آن است که تحریمها بیش از آنکه فرصتی برای توسعه صنعتی کشور باشد تهدیدی بود که تبعات آن بر شاخصهای کلان اقتصادی کشور واضح بوده و نیاز به اثبات ندارد. نتیجه روند توسعه کشورهای آسیای شرقی همچون کرهجنوبی، چین، ژاپن و… بهطور کامل مورد بررسی قرار گرفته و هاجون چانگ نویسنده اهل کرهجنوبی نتایج این تحقیقات را در کتابی با نام تجربه توسعه آسیایشرقی منتشر کرده که به فارسی نیز ترجمه شده است، مطابق بررسیهای صورت گرفته در این کتاب اصلیترین عامل توسعه در تمامی این کشورها سیاستگذاری مناسب داخلی و ایجاد روابط بینالمللی مناسب با دنیا و حفظ بازارهای صادراتی است.
وی در ادامه به استدلال برخی افراد مبنی بر شرایط حمایت از تولید داخل در زمان تحریم اشاره کرد و گفت: چنین استدلالی نادرست است. کشوری همانند کرهجنوبی در یک دوره زمانی با هدف حمایت از صنایع داخلی خود تصمیم گرفت در یک بازه زمانی با وضع تعرفه، واردات به این کشور را ممنوع کند و حتی خروج ارز از این کشور را نیز ممنوع کرد اما همچنان در همین بازه زمانی روابط بینالمللی این کشور با دنیا برقرار بود و همین نیز تفاوت شرایط کره جنوبی در این دوران با شرایط ایران در دوران تحریم است.مولوی ادامه داد: توسعه و شکوفایی صنعت در دوران تحریم مغلطه است و در چنین شرایطی نمیتوان به توسعه رسید. ایران از سال ۱۳۳۵ و تقریبا همزمان با کرهجنوبی روند توسعه صنعتی را آغاز کرد اما در حال حاضر تفاوت فاحشی با این کشور در این زمینه دارد. ایجاد توسعه صنعتی نیازمند سیاست تعرفهای مناسب، اخذ سیاستهای درست در قبال صنایع نوبنیاد و ایجاد بازار صادراتی قوی و همچنین توجه به ایجاد زیرساخت است که در این سالها در کشور اقدام مناسبی در این زمینهها انجام نشده است.وی ادامه داد: توسعه صنعتی کشورهایی همچون کرهجنوبی و چین بدون دسترسی به بازار کشورهای اروپایی و آمریکایی امکانپذیر نبود. کشور چین نیز با هدف توسعه صنایع داخلی کشور خود اقدام به ورود به بازارهای دنیا کرد و دسترسی به همین بازارها بود که سبب شد سرمایهگذاری در جهت رشد تولید در این کشور افزایش پیدا کند.مولوی گفت: رشد صنعتی نیاز به دسترسی به تکنولوژی روز دنیا دارد و این امر با تحریم شدنی نیست. تحریم باعث میشود چرخه تولید در کشور نیمهکاره بماند. چرخه منطقی تولید زمانی رخ میدهد که تولیدکننده بتواند با شرکتهای صاحب تکنولوژی در دنیا ارتباط داشته باشد، محصول موردنظر را تولید کرده و در بازار جهانی عرضه کند. اما اگر ارتباط با دنیا بسته شود و به تولیدکننده بازار محدود داخلی داده شود در میانمدت تولیدکننده به مشکل برمیخورد. در واقع اکتفا به بازار داخلی شاید در یک بازه زمانی کوتاهمدت شدنی باشد اما در بلندمدت اثرات سوء در پی دارد.
این کارشناس اقتصادی در ادامه به کاهش واردات در زمان تحریم اشاره کرد و گفت: بسته شدن واردات بهطور قطع به رشد صنایع منجر نمیشود. سالها ایران این تجربه را در زمینه صنعت خودروسازی خود داشته است. در واقع ایران با ممنوعیت و تعرفههای بالای واردات در تمام سالهای قبل بازار انحصاری در اختیار خودروساز داخلی گذاشت اما هیچگاه این صنعت رشد پیدا نکرد.وی افزود: در شرایط رقابت، تولیدکنندگان به فکر تحقیق و توسعه و حفظ بازار میافتند و برای رشد و بهبود شرایط کاری تلاش میکنند. بنابراین با این تجربه نباید انتظار داشت که شرایط تحریم به یکهتازی صنایع داخلی منجر شود.
مولوی گفت: کسانی که مدعی هستند تحریم نهتنها برای کشور زیانبار نبوده بلکه به توسعه اقتصادی منجر شده باید نگاهی به روند رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال گذشته و جاری بیندازند تا با واقعیت تحریم روبهرو شوند. هدف نهایی توسعه افزایش رفاه و سرانه درآمد مردم است که چنین اتفاقی در ایران رخ نداده و مقایسه میزان تولید ناخالص داخلی کشورهایی همانند ترکیه و کره جنوبی با ایران درک بهتری از عدم توسعهیافتگی کشور را به ذهن متبادر میکند. در حال حاضر درآمد سرانه هر فرد در کشور ترکیه حدود دو برابر سرانه درآمد هر ایرانی شده است.
وی افزود: کاهش درآمد ملی نشان از عدم موفقیت در خودکفایی دارد. در واقع کاهش تولید ناخالص داخلی نمایانگر آن است که سیاستگذاری مسوولان امر در مسیر نادرستی بوده است. بدون داشتن ارتباطات بینالمللی، استفاده از سرمایهگذاران خارجی و تبادل علم و تکنولوژی و استفاده از پتانسیلهای بازارهای بینالمللی، تحقق توسعه صنعتی غیرممکن است. برای آنکه صنایع کشور بهدرستی پیشرفت کنند باید نیروهای ایرانی در شرکتهای بزرگ بینالمللی دنیا حضور داشته باشند و این شرکتها به بازار ایران وارد شوند. در غیر این صورت تبادل علم و تکنولوژی شدنی نیست.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد