خودروهای برقی ناترازی برق را افزایش می‌دهند؟

هستی عبادی- روزهای پایانی مردادماه ۱۴۰۲ شاهد عقد قرارداد تامین هزار دستگاه اتومبیل الکتریکی برای شهرداری تهران بودیم. ورود خودروهای الکتریکی به شهر تهران درحالی است که زیرساخت مناسب، یعنی ایستگاه شارژ برای این خودروها اندیشیده نشده است.
برای بسیاری از افراد این سوال مطرح شده که با توجه به کمبود برق در کشور و خاموشی‌های پی‌در‌پی، آیا استفاده و تامین برق خودروهای برقی بر ناترازی برق کشور نمی‌افزاید؟ هرچند وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید کرده که برقی شدن خودروها، اختلالی در برق‌رسانی شهری ایجاد نخواهد کرد، با این حال امسال هم مانند سال‌های قبل میزان ناترازی برق باعث قطع برق صنایع شد.
وزیر صمت همچنین گفته در ساعات شب تا صبح برق مازاد نیز در کشور وجود دارد و از حیث شارژ خودروها مشکلی وجود نخواهد داشت، زیرا در ساعاتی از شبانه‌روز و بازه خاصی در سال با کسری برق مواجه هستیم. او خواسته که نیروگاه‌ها برق این خودروها را تامین کنند.
نکته قابل‌تامل‌تر ایستگاه‌های تامین برق خودروهاست، زیرا درحال‌حاضر ایستگاه شارژ برای پُرکردن باتری خودروهای برقی در کشورمان وجود ندارد، بنابراین رانندگان تاکسی که اقدام به خرید خودروهای برقی می‌کنند، بایستی با استفاده از پریز برق منزل خود باتری خودرو را شارژ کنند! ورود خودروهای الکتریکی بدون وجود زیرساخت مناسب، یاد و خاطره دو دهه پیش را برای مخاطبان ایرانی زنده می‌کند، زمانی که صدها دستگاه خودروی دوگانه‌سوز با مخزن سوخت CNG به مشتریان تحویل داده شد، درحالی‌که هنوز جایگاه گاز طبیعی در سطح شهرهای ایران تاسیس نشده بود!
البته علیرضا زاکانی شهردار تهران در این رابطه گفته است شهرداری به‌دنبال هماهنگ‌کردن زیرساخت‌های خودروهای برقی است. مدتی پیش نیز وزارت صمت از راه‌اندازی ۷۲ ایستگاه شارژ در پایتخت خبر داده بود. حال این پرسش همچنان برای مخاطبان مطرح است که چقدر این برنامه‌ها در واقعیت قابل اجرا هستند؟
ورود خودروهای برقی به خط تولید خودروسازان درحالی است که همچنان زیرساخت مناسبی برای استفاده از این خودروها در کشور وجود ندارد. علاوه‌براین، وزارت نیرو هنوز اظهارنظری در مورد تامین برق این خودروها ارائه نکرده است. با توجه به قطعی برق در فصل تابستان که به رویدادی عادی برای مردم تبدیل شده، عرضه خودروهای الکتریکی به‌صورت گسترده چه پیامدهایی برای مصرف‌کنندگان عادی برق خواهد داشت؟
از سوی دیگر، تولید خودروهای برقی به زیرساخت‌های متفاوتی نیاز دارد. رویه تولید خودروهای الکتریکی نسبت به خودروهای درون‌سوز متفاوت است. ایران‌خودرو و سایپا طی سالیان گذشته نمونه‌های مختلفی از خودروهای الکتریکی را معرفی کرده‌اند، بااین‌حال هیچ‌کدام از این خودروها به مرحله تولید انبوه نرسیده‌اند. زنجیره تامین خودروهای برقی متفاوت از خودروهای درون‌سوز است و تامین باتری این خودروها به‌تنهایی به یک پروسه جداگانه نیاز دارد.
کارشناسان می‌گویند، علاوه بر مشکل برق، تامین قطعات مربوط به خودروهای برقی و مخازن برق هم می‌تواند در آینده به دلیل شرایط تحریمی ایران مشکل‌ساز شود. این طرح البته طرفداران و منتقدانی هم دارد.
تقاضا باشد، بخش خصوصی زیرساخت را فراهم می‌کند
حمیدرضا صالحی نایب‌رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران معتقد است ورود خودروهای برقی به بازار اقدام خوبی است. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: ما نباید نگران این باشیم که چون یک بازاری زیرساخت لازم را ندارد به سمت آن نرویم؛ زمانی که بازار و تقاضا باشد و اعلام شود که مثلا ایران سالانه تعدادی خودروی برقی می‌آورد، قطعا عده‌ای که در صنعت برق هستند اقدام به فراهم کردن زیرساخت‌های لازم می‌کنند، بنابراین خیلی کار سختی نیست. مساله بعدی موضوع تولید برق است. اگر دولت برق را خوب بخرد، متعاقبا تولید برق هم افزایش می‌یابد. در حال حاضر کشور با حدود ۱۲ هزار مگاوات کمبود برق مواجه است. بخش خصوصی اعلام کرده که کمبود برق را طی ۲ یا ۳ سال جبران خواهد کرد. به شرط آنکه بازار خرید و فروش خوب باشد‌ می‌توانیم کمبود برق را جبران کنیم.
رییس فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران درباره خودروهای برقی افزود: در موضوع خودروهای برقی هم مثلا اگر کسی اعلام کند در منطقه شرق ایستگاه برق نیاز است، ما هم به عنوان بخش خصوصی بدون هیچ مشکلی ایستگاه برق تعبیه می‌کنیم.
او افزود: البته تا زمانی که بنزین آزاد ۳ هزار تومان و دولتی ۱۰۰ تومان باشد، چرا باید افراد به سمت خودروهای برقی بروند؟ حرف من این است که شرط لازم فراهم کردن زیرساخت‌هاست که به نظر من اکنون تقاضا وجود دارد. همین الان که واردات ممنوع است، ببینید چقدر ماشین هیبریدی در تهران است که مصرف بنزین آن از ۱۰ لیتر شده ۲ لیتر. پس با این وضعیت باید اجازه بدهند که خودروهای برقی وارد شود. وقتی تقاضا افزایش یافت، تکنولوژی خودروهای برقی هم وارد و در نهایت این تکنولوژی عمومی شده و ایستگاه‌های برق در کشور احداث می‌شود.
صالحی با اشاره به پروژه‌های مرتبط با خودروهای برقی بیان کرد: مثلا یکی از پروژه‌ها می‌تواند برقی کردن حدود نیمی از تاکسی‌های تهران باشد، اگر کسی این پروژه را داشته باشد، بنده در بخش خصوصی کنسرسیوم تشکیل می‌دهم و زیرساخت آن را فراهم می‌کنم. نگران تولید برق آن هم نیستم، چون فورا نیروگاه را هم احداث می‌کنیم.
او گفت: در سال ۲۰۵۰ با اینکه جمعیت کره زمین از ۸ میلیارد نفر به ۱۰ میلیارد نفر می‌رسد، ولی آمارها نشان می‌دهد مصرف انرژی بشر به همان اندازه مصرف انرژی امروز خواهد بود، چراکه بهینه‌سازی خودرو و تکنولوژی‌های جدید توسعه می‌یابند و قیمت برق هم روز به روز کمتر می‌شود. پس تمام زندگی بشر برقی‌تر می‌شود به‌طوری که پیش‌بینی شده به ۴/۱ میلیارد خودرو برقی خواهیم رسید. جالب‌تر اینکه ۵۰ درصد انرژی مصرفی ما از برق خواهد بود، درحالی که امروز مصرف انرژی ما در برق کمتر است. لذا آوردن خودروهای برقی کار درستی است و دولت باید برای کمک به حل بحران آلاینده‌های هوا شرایط را آماده کند.
نایب‌رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در ادامه درباره این گفته رییسی که «آب، برق و گاز رایگان می‌شود» توضیح داد: ممکن است یک زمانی به کم‌مصرف‌ها آب، برق و گاز مجانی داده شود، چون آنقدر مصرفشان کم است که هزینه دریافت مبلغ بیشتر خواهد شد. از طرف دیگر هم از کسانی که مصرف بالاتری دارند مبلغ بیشتری گرفته می‌شود. درحال حاضر خیلی از کشورها هم این کار را انجام می‌دهند، مثل ترکیه که ماهانه ۱۴۰ یا ۱۷۰ کیلووات برق مجانی به دهک‌های پایین می‌دهد، در ایران هم می‌توان چنین طرحی را اجرا کرد.
با این وضعیت اگر تعداد خودروهای برقی بیشتر شود مشکل‌ساز خواهد شد
محمد‌حسین دیده‌بان کارشناس انرژی هم در این رابطه به «جهان‌صنعت» گفت: پروسه تولید خودروهای برقی و ورودشان به بازار زمان‌بر است. همچنین مصرف برق ایران به مقداری نیست که بخواهد شبکه برق را تحت‌الشعاع قرار دهد. درواقع قرار است خودروها را هنگام شب و زمان نبودن پیک مصرف برق به شارژ بزنند. جدا از این مساله فعلا هم تعداد این خودروها آنقدر زیاد نیست که بخواهد برای شبکه برق اختلال ایجاد کند.
او افزود: بنابراین در حال حاضر مشکلی به وجود نخواهد آورد، ولی طی زمان اگر با این شرایط پیش برویم و تعداد خودروهای برقی زیاد شود، مشکلات و اختلالاتی را به همراه خواهد داشت و ممکن است در آن زمان خاموشی‌ها بیشتر شود. ولی اکنون که صحبت از ۱۰۰۰ خودروی برقی است جای نگرانی نیست و گمان نمی‌کنم مشکلی برای شبکه به وجود بیاورد، چراکه شبکه بسیار بزرگ است به‌طوری که امسال ما ۷۴ هزار مگاوات پیک را گذراندیم که این موضوع پتانسیل خوبی است، اما باید توجه داشت به دلیل اینکه صنعت با سیستم برق هماهنگ نیست‌، احتمال دارد در اوج مصرف به مشکل برخورد کنیم.
دیده‌بان گفت: روزها به دلیل استفاده از وسایل سرمایشی و شب‌ها هم به خاطر مصارف خانگی به عنوان پیک شناخته می‌شوند. در واقع ما از ساعت ۱۱ شب تا صبح مشکلی در تامین برق نداریم و می‌توانیم از برق‌های مازاد آن استفاده کنیم. اگر بتوانند شیفت‌های شب صنعت را فعال کنند شاید بتوان مسائل برق کشور را به‌طور کامل برطرف و از خاموشی‌ها جلوگیری کرد، درحالی که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است.
دیده‌بان همچنین درخصوص شرایط فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای ورود خودروهای برقی تاکید کرد: فعلا هیچ یک از شرایط را نداریم و هیچ اقدامی هم نشده است؛ البته وزیر صمت گفته قرار است برای تهران شرایط را فراهم کنند، ولی نمی‌دانم آیا آماده کرده‌اند یا نه. در طول زمان با زیاد شدن خودروهای برقی حتما نیاز است که ایستگاه‌های شارژ هم مثل پمپ‌بنزین‌ها افزایش یابد.