خود‌تحریمی مانع جذب گردشگر

نادر نینوایی- مسوولان وزارت گردشگری دولت سیزدهم آخرین روزهای دوران مسوولیت خود را پشت‌سر می‌گذارند و در شرایطی که همچنان صنعت گردشگری ایران با مسائل و چالش‌های ریز و درشتی مواجه است، رو به تشریح و ذکر اقدامات انجام‌شده در دوره سه‌ساله خود آورده‌اند.
در این روزها اما بارقه امیدی در دل فعالان صنعت شکل گرفته و امید دارند با روی کار آمدن دولت چهاردهم و مشخص شدن وزیر گردشگری و معاونانش، فرجی حاصل شده و گره مشکلات صنعت گردشگری ایران گشوده شود.
در این شرایط مشخص شدن مشکلات و مطالبات فعالان صنعت و بخش خصوصی گردشگری کشور می‌تواند بسیار راهگشا باشد و با مطرح شدن مشکلات، زمینه لازم برای برطرف کردن آنها در دولت آتی فراهم شود.
به همین منظور برای بررسی بیشتر چالش‌ها و مطالبات صنعت گردشگری کشور به سراغ محسن حاجی‌سعید، رییس جامعه انجمن‌های راهنمایان گردشگری و عضو کمیته بررسی و انتخاب وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دولت چهاردهم رفتیم. وی ضمن بر شمردن نقاط ضعف گردشگری ایران، خواست‌ها و مطالبات بخش خصوصی صنعت را مطرح کرده است.
در دولت سیزدهم با توجه به شرایط سیاست خارجی، تمرکز دولت بیشتر بر جذب گردشگر از کشورهای چین و روسیه بود و همواره این نقد مطرح می‌شد که دولت نباید تمام تخم‌مرغ‌های خود را برای جذب گردشگر در سبد این دو کشور بگذارد. از نظر شما جذب گردشگر از کدام کشورها باید بیشتر طرف توجه وزیر گردشگری دولت چهاردهم قرار گیرد؟
در گردشگری نباید صرفا به این نگاه کنیم که کدام کشور بیشترین تعداد گردشگر را می‌فرستد، بلکه باید ببینیم اقتصاد کشور گردشگر فرصت چه جایگاهی داشته و متوسط درآمد کشورها چگونه است و بر این اساس برای جذب گردشگر از کشورهای دیگر برنامه‌ریزی کنیم. اعداد و ارقام این موضوع مشخص بوده و کشورهایی که اتباع‌شان در سفرهای خارجی بیشتر هزینه می‌کنند، شناخته شده هستند. متاسفانه بسیاری از این کشورهای دارای پتانسیل را به سبب خودتحریمی و نوع روابط سیاسی کشور و توصیه‌های کشورهای مبدأ به اتباع‌شان برای عدم سفر به ایران داشته‌اند، از دست داده‌ایم. مطمئنا صرفا تمرکز بر چین و روسیه هم نمی‌تواند راهگشا باشد.
در یک‌سال گذشته شاهد آن بوده‌ایم که درخصوص تمرکز بر جذب گردشگر از چین نقدهای زیادی مطرح شده است و صاحب‌نظران معتقدند که زیرساخت‌ها و خدمات گردشگری ایران چندان متناسب با سبک و سیاق و ذائقه گردشگران چینی نیست؛ مشکلات در این حوزه را چگونه می‌بینید؟
چین اگرچه می‌تواند یک میزان گردشگر به ایران بفرستد اما شرایط پذیرش گردشگران چینی چندان در کشور فراهم نیست. در مرحله نخست راهنمای مسلط به زبان چینی به میزان کافی نداریم و در مرحله بعد گردشگران چینی نیز آداب و رستوران‌های خاص خود را می‌خواهند و خواستار صرف غذاهای چینی در هتل‌ها و رستوران‌های کشور مقصد خود هستند و ذائقه‌شان با غذاهای مدیترانه‌ای چندان سازگار نیست. از سوی دیگر با تمرکز صرف بر جذب گردشگر از چین، امکان معرفی آداب غذایی کشور به نوعی ابتر می‌ماند. این در حالی است که غذاهای ایرانی برای گردشگران غربی جالب بوده و این بخش یکی از وجه‌تمایزهای ایران در حوزه گردشگری است که تمایز و امتیاز مثبت ایجاد می‌کند.
با این تفاسیر به نظر می‌رسد اصلی‌ترین بازار هدف ایران برای جذب گردشگر اروپاست و نباید جذب گردشگر از این قاره را نادیده بگیریم.
به نظرم همکاری اتحادیه اروپا با دولت دکتر پزشکیان برای رفع تحریم‌ها و برداشتن محدودیت‌های سفر به ایران می‌تواند بسیار راهگشا باشد. فعالان گردشگری انتظار دارند که وزیر گردشگری و رییس‌جمهور جلسه‌ای با سفرای اروپایی حاضر در ایران داشته باشند و زمینه را برای گشایش در عرصه گردشگری ورودی فراهم آورند.
کم شدن میزان سفرهای کشورهای انگلیسی‌زبان و اتباع کشورهای اروپایی چه تبعاتی برای راهنمایان گردشگری کشور به دنبال داشته است؟
بخش عمده‌ای از راهنمایان گردشگری کشورمان انگلیسی‌زبان هستند و کشورهای انگلیسی‌زبان عمدتا ایران را از لیست کشورهایی که شهروندان‌شان می‌توانند از آنها بازدید کنند، حذف کرده و منع سفر به ایران را گذاشته‌اند. کشورهایی نظیر آمریکا، انگلستان، استرالیا، کانادا و بسیاری از کشورهای اروپایی که مردمان‌شان تسلط به زبان انگلیسی دارند این شرایط و محدودیت را برای سفر اتباع‌شان به ایران گذاشته‌اند.
در نتیجه این وضعیت راهنمایان اسپانیایی‌زبان، فرانسوی‌زبان و آلمانی‌زبان این روزها تورهای کمی دارند و به شدت امیدوارند با آمدن دولت جدید روابط سیاسی کشور با دنیا بهبود یابد و به‌گونه‌ای شود که بتوانیم میزبان مردم تمام دنیا باشیم و فرهنگ میزبانی و مهمان‌نوازی ایرانیان را به آنها نشان دهیم. در نهایت به نظرم باید پذیرفت که تمرکز در حالت کلی باید بر جذب گردشگر از کشورهایی باشد که اقتصاد قدرتمندی دارند.
شما به عنوان نماینده بخش خصوصی در کمیته بررسی وزیر گردشگری حضور دارید و از آنجایی که نماینده راهنمایان گردشگری کشور نیز هستید، انتظار می‌رود که مطالبات فعالان گردشگری را دنبال کنید. به نظر شما مهم‌ترین درخواست و مطالبه فعالان گردشگری از وزیر آتی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چیست؟
پذیرش حرف وزیر توسط رییس‌جمهور و روسای قوا مدنظر ما در کمیته بررسی و انتخاب گزینه‌های وزارت گردشگری قرار دارد، هرچند این امر هم بخشی از مواردی است که در انتخاب طرف توجه قرار می‌گیرد. شورای راهبردی اینطور تکلیف کرده که صرفا یک آدم سیاسی عالی‌رتبه را انتخاب نکنیم. درواقع دستورالعمل‌های بالادستی اینطور تکلیف کرده که در این کمیته حتما چهره‌های جوان و کسانی که قبلا وزیر نبوده‌اند را هم ببینیم تا امکان تشکیل کابینه‌ای با چهره‌های جدید وجود داشته باشد.
باید اذعان داشت که مطالبات متفاوتی در حوزه گردشگری مطرح است. در بخش تاسیسات گردشگری مساله ارائه تسهیلات و حمایت از جمله نکات مهم است. به هر روی گردشگری تحت تاثیر بحران‌های ملی و منطقه‌ای قرار می‌گیرد و نگاه حمایتی باید به شکلی به تاسیسات گردشگری باشد که در مواجهه با بحران به مشکل نخورند و در دستورالعمل‌ها شرایط حمایتی از تاسیسات گردشگری دیده شود. بنابراین بخشی از خواسته‌ها معطوف به حمایت‌ها و مصوب شدن قوانین بالادستی در این بخش است.
از سوی دیگر به نظرم لازم است نگاه سیاسی به گردشگری کمرنگ شود و باید بین گردشگر کنجکاو و فردی که مخرب بوده و ممکن است جاسوس باشد، تفاوت قائل شد. برخی گردشگران به واسطه عدم اطلاع از قوانین کشور ما در گذشته با مشکلاتی مواجه شده‌اند و به نظرم باید مشکلات این حوزه را به حداقل رساند.
در حوزه توجه به بخش خصوصی معتقدم وزیر جدید باید مجمع تشکل‌های گردشگری را رسمیت بخشد و ساختاری قوی برای برون‌سپاری اقدامات اجرایی در نظر بگیرد. در حال حاضر در حد آمدن در قوانین و لزوم برون‌سپاری، این موضوع مطرح شده که کفایت نمی‌کند و لازم است بخشی از امور اجرایی وزارت گردشگری و دولت در عمل واگذار شوند و صرفا به مطرح کردن شعار بسنده نشده و به شکل ملموس بخش خصوصی نقش‌آفرینی داشته باشد.
افزون بر این موارد باید اذعان داشت که فارغ‌التحصیلان حوزه گردشگری کمتر وارد بدنه وزارت گردشگری می‌شوند و همین باعث دلخوردگی دانشجویان رشته‌های گردشگری شده و به کارگیری این قشر تحصیلکرده جزو مطالبات بخش دانشگاهی گردشگری کشور است.
در نهایت اگر بخواهم مشخصا در حوزه مطالبات صنفی راهنمایان صحبت کنم مسلما تثبیت بیمه راهنمایان گردشگری در اولویت خواست‌های موجود است.