14 - 09 - 2020
خروج پول هوشمند؛ از شایعه تا واقعیت
گروه بورس- بازار سرمایه پس از دست کم شش هفته افت پی در پی هفته را با رشد ۲۷ هزار واحدی آغاز کرد. با این حال عمر این رشد هم تنها یک روز بود و روز گذشته بازار مجددا سرخپوش شد. در این مدت ابزارهای زیادی برای حمایت از بازار سهام به کار بسته شده است اما هر بار فقط برای یک یا چند روز اثرگذار بوده و سپس بازار در سراشیبی قرار گرفته است. برخی ناظران بازار بر این باورند که یکی از دلایل عدم بازگشت بازار سرمایه را میتوان خروج پول هوشمند توسط بازیگران بزرگ دانست که اکنون حتی حمایتهای دولت هم نمیتواند در برابر صدمات آن اثرگذار واقع شود.
روز گذشته رییس مجلس شورای اسلامی نیز از شرکتهای دولتی سخن گفت که سهام خود را در بازار فروخته و نقدینگی آن را از بورس خارج کردهاند. محمدباقر قالیباف در این باره اظهار کرده بود: برخی از شرکتهای حقوقی و دولتی که در بورس بودند درآمدهای به دست آمده را از بازار بورس خارج کردند که مکلفند این مبالغ را به بازار بازگردانند! اکنون این سوال مطرح است که آیا چنین الزامی قانونی، عادلانه و منطبق بر عرف معاملات بازار سرمایه است؟ و مهمتر اینکه آیا خروج پول هوشمند توسط بزرگان بازار صورت واقعیت دارد یا خیر؟
پول هوشمند سرمایهای است که توسط سرمایهگذاران و متخصصان بزرگ مالی، شرکتهای سرمایهگذاری و خبرگان بازار جهت ایجاد روندهای بزرگ قیمتی در سهم وارد بازار میشود. سرمایهگذاران عمده بازار با درک بالای خود از نیازهای بازار و همچنین دسترسی به اطلاعات نهانی و بیشتری نسبت به سایر افراد، با قدرت خود جهت حرکت سهم را مشخص میکنند. پول هوشمند به اندازهای بزرگ است که میتواند به صورت مصنوعی روند قیمت یک سهم را تغییر دهد و تاثیرات عمدهای بر بازار ایجاد کند. با ورود پول هوشمند به بازار، سایر بخشهای آن نیز تحت تاثیر قرار گرفته و موجب افزایش یا کاهش قیمتها میشود.
نقدینگی خارج شده پول هوشمند نیست
یک کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به سوال «جهان صنعت» مبنی بر اینکه آیا خروج پول از بازار سرمایه ایران صورت گرفته است میگوید: جواب این سوال از نظر من یک جواب مطلق بله یا خیر نیست، اما این روند طبیعتا تا حدی اتفاق افتاده است. علیرضا کدیور میافزاید: یک سری از سهامدارانی که در مقطعی از زمان وارد بورس شدند و به واسطه رشد قیمت سهام توانستند سودهای نسبتا خوبی کسب کنند، انتظارشان برآورده شده و یا شاید حتی بیش از آن انتظار هم سود کسب کردهاند؛ طبیعی است که این افراد در یک مقطع زمانی بخواهند تصمیم به خروج تمام یا بخشی از نقدینگی خود از بازار بگیرند. او اضافه میکند: در نتیجه این خروج پول در مدت اخیر میتواند صورت گرفته باشد. یعنی بخشی از سرمایهگذاران که به نظر من بیشتر سهامداران حقیقی بودهاند را میتوان در این دسته جای داد. کدیور تصریح میکند: یک دسته دیگر از سرمایهگذارانی که به نحو غیرمستقیم وارد بازار شده بودند هم ممکن است پول خارج کرده باشند. این دسته به طور عمده سرمایهگذاران صندوقهای سرمایهگذاری هستند که به دلیل تحقق سود مورد انتظار، از طریق ابطال یونیتهایشان در آن صندوق، نقدینگی خود را خارج میکنند و آن صندوق هم برای اینکه بتواند پول آنها را پرداخت کند، مجبور است سهامی که در پرتفو دارد را بفروشد. این کارشناس بازار سرمایه اظهار میکند: همچنین در مقطعی که بازار در حال رشد بود یک سری از سرمایهگذاران حقوقی یا در قالب عرضه اولیه سهام خود یا پس از عرضه اولیه سهام یا به دلیل اینکه قیمتها رشد کرده بود، اقدام به فروش بخشی از سهام خود در شرکتها کرده و بعضا نقدینگی حاصل از این محل را از بازار خارج و صرف سایر هزینهها یا سرمایهگذاریهای دیگر کردند. مثل سازمان تامین اجتماعی که در مقطع رشد بازار بخشی از سهام خود را در بازار فروخت و ممکن است که این پولها را هم خارج کرده و در سایر سرمایهگذاریهای خود صرف کرده باشد. در نتیجه چنین روندی هم طبیعتا میتواند رخ داده باشد. کدیور تاکید میکند: اما در مقابل، ما شاهد ورود نقدینگی جدید به بازار هم بودهایم. سهام بسیاری از شرکتها طی ۵/۱ ماه گذشته به طور عمده بین ۳۰ تا ۵۰ درصد و شاید بیشتر افت کرده است. یکسری از سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی ممکن است این افت را فرصتی برای خرید و ورود به بازار ببینند. در نتیجه اینها هم نقدینگی جدیدی به بازار وارد میکنند.
کدیور ادامه میدهد: یک دسته دیگر هم که به ویژه طی دو سه هفته اخیر نقدینگی جدید وارد بازار کردند، سهامداران حقوقی هستند که غالبا به نهادهای دولتی و شبهدولتی وصل هستند مثل بانکها یا صندوقهای بازنشستگی مختلف که به طور عمده با دید ارزندگی سهام یا حمایت از بازار نقدینگی جدید وارد کردهاند. او تصریح میکند: در نتیجه ما یکسری خروج نقدینگی و یکسری هم ورود نقدینگی داشتهایم که از نظر من، شاید خروج نقدینگی در این مدت بیش از ورود بوده است. اما اینکه چه عددی است من عدد دقیقی از آن در دست ندارم. این کارشناس بازار سرمایه بیان میکند: از سوی دیگر ممکن است یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی هم به زودی یا حتی ظرف یکی دو روز آینده وارد بازار شود که آن هم یک نقدینگی جدید است. با این حال کدیور تصریح میکند که خروج پول توسط بازیگران بزرگ بازار آنقدر عمده نبوده است که بتوان نام خروج پول هوشمند را به آن اطلاق کرد.
الزام حقوقیها به بازگشت پول، عادلانه نیست
این کارشناس بازار سرمایه همچنین در واکنش به اظهارات رییس مجلس ابراز میکند: هر مجموعه حقوقی در هر مقطع زمانی اگر تشخیص دهد قیمت سهامی ارزنده است منعی برای خرید ندارد و اگر فکر کند ارزنده نیست هم منعی برای فروش ندارد. نکته این است که سرمایهگذاران حقوقی باید به نحوی رفتار کنند که نظم بازار بر هم نریزد. کدیور تصریح میکند: اما حقوقیها هم در آن مقطع زمانی یا به نقدینگی احتیاج داشتهاند یا فکر میکردند که قیمت سهامشان گران است یا به هر دلیل دیگری اقدام به فروش کردهاند و طبیعتا از محل این فروش هم سود کسب کردهاند که اصلا بحثی روی آن وجود ندارد. او میافزاید: اینکه بخواهیم بگوییم حالا که اینها سود کردند و پول را خارج کردند، باید پول را برگردانند و بیایند خرید کنند، به نظر من کمی بیعدالتی است چرا که ما این حرف را فقط در مورد سهامداران حقوقی میگوییم. حقیقیها هم ممکن است پول خارج کرده باشند. ما یکسری سهامدار حقیقی داریم که اینها هم سودهای خیلی خوبی کردهاند و ممکن است بعضا منابع خود را هم از بازار خارج کرده باشند.
پس آنها هم باید پولها را بازگردانند اما این در واقع نشدنی است. کدیور تاکید میکند: ما صرفا به این دلیل که سهامداران حقوقی قابل ردیابی هستند و تعدادشان محدود است داریم آنها را محاکمه میکنیم اما به سهامداران حقیقی چون تعداد زیادی دارند و ارقام سرمایهگذاری آنها هم متفاوت است کاری نداریم. او اضافه میکند: اگر سرمایهگذاران حقوقی تخلفی در زمان فروش انجام دادهاند میتوان برخورد کرد اما به نظر من این حرف، منطقی نیست و نمیتوان به هیچکس اجبار کرد که چون در یک مقطع زمانی سهم در این بازار فروخته و سود کسب کردید حالا باید جریمه شوید و بیایید سهم بخرید.
بطن بازار منفی است
این کارشناس بازار سرمایه همچنین در تحلیل روند نوسانی بازار در روزهای اخیر توضیح میدهد: نکته اول اینکه در حال حاضر یکسری از نمادهای بزرگ بازار مانند برخی از خودروییها، پالایشگاهیها و شستا متوقف هستند و یک نگرانی در بطن بازار وجود دارد که در روز بازگشایی اینها قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ نکته دوم این است که ما درست است که شاخص کل بورس در روز شنبه رشد کرد اما اگر در همان روز شاخص هموزن را نگاه میکردید تقریبا یک مقدار جزئی افت کرده بود. این نشان میدهد که روز شنبه قیمت یک سری از شرکتهای بزرگ افزایش پیدا کرد و به واسطه آن شاخص کل رشد کرده است اما شاخص هم وزن که در آن همه شرکتها با یک وزن محاسبه میشوند افت داشته است. کدیور اضافه میکند: این روند نشان میدهد که عکس ظاهر بازار، باطن آن هنوز منفی است. حالا نه منفی سنگین اما همچنان منفی است. این کارشناس بازار سرمایه عنوان میکند: متاسفانه طی ۵/۱ سال گذشته شاهد بودیم که قیمت همه سهمها رشد کرده است و متاسفانه قیمت سهمهایی که هیچ دلیل منطقی برای رشد آنها وجود نداشته بعضا بیشتر رشد کرده است. در این دسته به طور عمده شرکتهای کوچک و متوسط قرار دارند. کدیور میافزاید: نکته این است که در حال حاضر آن شرکتها به دلیل رشد بیمنطق گذشته منفی هستند اما از سمت دیگر بعضا یک سری از سهمها که به طور عمده شرکتهای بزرگ یا صادراتمحور هستند در حال حاضر قیمتهایی دارند که خیلی هم بیمنطق نیست. در نتیجه میبینیم که برخی سهمها رشد میکنند و برخی رشد نکردند یا افت میکنند و صف فروش دارند که یک روند منطقی است. او ادامه میدهد: اما متاسفانه چون تعداد شرکتهای منفی زیاد است منفی بودن آن سهمها به صورت روانی به سهمهای ارزنده کنونی فشار وارد میکند و بازار منفی میشود.
بازار روند خود را طی میکند
این کارشناس بازار سرمایه همچنین میگوید: به نظر من نیازی نیست که دولت بخواهد در زمان افت یا رشد از بازار حمایت کند یا نکند. یا مسوولان بخواهند مصاحبه یا اظهار نظر کنند. کدیور تاکید میکند: تجربه نشان داده است که اگرچه ممکن است در کوتاهمدت به دلیل جو روانی سهمها پایینتر یا بالاتر از ارزش واقعی خود معامله شوند اما قیمت سهمها در نهایت به سمت ارزش واقعی و ذاتی میل میکند؛ یعنی سهامی که نمیارزد افت میکند و سهامی هم که میارزد رشد میکند. او ادامه میدهد: در مجموع نظر من این است که با فرض اینکه یک اتفاق عجیب و غیرقابل پیشبینی نیفتد بازار از لحاظ کلی کم کم به یک سطح تعادلی میرسد. کدیور اضافه میکند: در این مسیر ممکن است راهش هم دو تکه شود. یعنی یک سری از سهمهایی که نمیارزند همچنان افت کنند و یک سری هم که میارزند رشد کنند. حالا ممکن است که شاخص هم رشد یا افت کند اما به نظر من ما احتمالا دیگر نه خیلی شاهد افت سنگین خواهیم بود، نه رشدهای عجیب.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد