خداحافظ پدرخوانده دلسوز

آتیلا پسیانی در حدود نیم‌قرن فعالیت حرفه‌ای خود، جریان‌سازی مطلوبی را در تئاتر نوآر و روند پیشرفت آن رقم زد. در سینما و تلویزیون نیز چونان پدرخوانده‌ای دلسوز ظاهر شد و موجبات ترقی چندین نسل بازیگر را رقم زد.
آتیلا پسیانی زمانی که در شکم جمیله شیخی بود، حضور روی صحنه تئاتر را تجربه کرد. این تئاتر، از همان زمان، به خانه اول و آخر او تبدیل شد. اتفاق مهم زندگی‌ هنری‌اش را روی همین صحنه رقم زد؛ جایی که پیش از انقلاب، در حرکتی نوآر، گروه منسجمی به اسم گروه تئاتر‌بازی را تاسیس کرد؛ این اتفاق از آن منظر مهم است که تا پیش از آن، تشکیل گروه‌های هدفمند تئاتر، به جریان تبدیل نشده بود و معدود گروه‌هایی که وجود داشتند، هیچ‌گاه از انسجام فکری و نیروی انسانی چندانی برخوردار نبودند. این تمام جریان‌سازی هدفمند پسیانی در حوزه تئاتر نبود؛ ساختار حرفه‌ای گروه سبب شد تا آنها علاوه بر اجراهای داخلی، تمرکز ویژه‌ای نیز روی نمایش بین‌المللی داشته باشند و به این ترتیب، گروه تئاتر‌بازی، نخستین گروه نمایش ایرانی بود که در چندین کشور به اجرای برنامه پرداخت و موفق شد تصویر بدیع و به‌روزی از وضعیت تئاتر معاصر آن زمان ایران به دیگر فارسی‌زبانان جهان ارائه کند.
فرهنگ کمپانی خیلی زود به جریان غالب تئاتر کشور تبدیل شد و از آن پس، گروه‌هایی منسجم در این حوزه شکل گرفتند که موفق شدند شتاب هنر نمایش در کشور را به‌مراتب، بیشتر از دهه‌ ۴۰ ادامه دهند. این رستاخیزی که پسیانی در تئاتر رقم زد، خیلی زود به تلویزیون و سینما کشیده شد. سهم سینما اما بر جاودانه شدن نام پسیانی پررنگ‌تر است. این تجلی، رابطه مستقیمی با فرهمندی و شخصیت ذاتی پسیانی داشت. بازیگری که تمرکز عمیقی روی حیطه کاری خود داشت، از حاشیه به دور بود و فراتر از منصب خود در یک گروه، جایگاه داشت.
همین خصلت تکنیکی سبب شد پسیانی در کارنامه خود، با طیف گسترده‌ای از کارگردانان در تراز فکری گوناکون به همکاری بپردازد. تاریخ سینما هیچ‌گاه از یاد نخواهد برد که پسیانی در پروژه‌ای صرفا در مقام بازیگر حضور داشته باشد. او همواره معلمی دلسوز برای بازیگران دیگر بود. حرکتی که وی از دهه ۶۰ و مخصوصا ۷۰ آغاز کرد، در سینما شهره شد. در دهه‌های ۷۰ و ۸۰، بازیگران جوان بسیاری به سینما معرفی شدند که پسیانی در پروژه‌های متعددی که حضور داشت، کمک شایان‌ توجهی به بروز استعدادهای بیشتر این نسل کرد. آنها که در سینما قدیمی‌تر هستند، می‌دانند پسیانی چندهفته قبل از کلید خوردن پروژه، وقت بسیاری روی بازیگران جوان می‌گذاشت و آنها را به نقشی که قرار بود در فیلم بازی کنند، نزدیک‌تر می‌کرد. بسیاری از سلبریتی‌های دو دهه اخیر سینما، خود را مدیون تلاش‌های بی‌وقفه آتیلا پسیانی می‌دانند که اگر او نبود، قطعا جایگاه امروز آنها در سینما خدشه‌دار می‌شد. بخش قابل‌توجهی از پرکاری پسیانی در تئاتر، سینما و تلویزیون، به شکلی اجتناب‌ناپذیر، به اصرار سازندگان آثار سینمایی در طول سال‌های مختلف بازمی‌گردد که خواستار بهره‌مندی از فرهمندی، سواد و تجربه این بازیگر بااخلاق بودند. اینچنین بود که پای پسیانی، حتی به تبلیغات نیز کشیده شد و البته صدای گوش‌نواز او نیز در موارد مختلف، مورد استفاده قرار گرفت. آتیلا پسیانی یکی از آخرین چهره‌های نسل پویا و جریان‌سازی است که نقش ویژه‌ای در حرکت قطار فنون بازی علی‌الخصوص پس از انقلاب ایفا کرد. بازیگر مورد وثوق تقریبا تمام جریان‌های فکری که کارنامه پرباری از خود به یادگار گذاشت و در فرامتن موفق شد با اخلاقی حرفه‌ای و سازگار، ضمن تربیت غیرمستقیم ده‌ها شاگرد در حوزه بازی، کمترین میزان حواشی را متوجه خود کند. پسیانی به درستی می‌تواند الگوی یک بازیگر بااخلاق، متعهد و دلسوز باشد که در حدود نیم قرن فعالیت حرفه‌ای، تمام حواس خود را معطوف به اشاعه فرهنگ درست بازیگری کرد و توانست با مراقبت جدی، به رزومه درخشانی برسد که درصد محبوبیت او را در میان اهالی سینما و البته مردم، به میزان قابل توجهی افزایش دهد. روز تشییع پیکر پسیانی، روز خاطره‌انگیزی در تاریخ سینما خواهد شد. قاب دوربین‌ها در آن روز، چهره‌های بسیاری را به خود خواهند دید که در میان سایر مراسم تشییع هنرمندان، کم‌نظیر خواهد بود. آری، آتیلا پسیانی هنرمند مورد وثوق بسیاری از طیف‌ها و جریان‌های فکری بود.