خاورمیانه در لبه تیغ

عرفان ناظریه- بار دیگر بنزینی بر آتش تند تنش‌ها و منازعات در منطقه متشنج خاورمیانه ریخته شد و اوضاع این خطه پر ماجرا، مجدد وارد چالشی خطرناک شد. در واقع ترور و شهادت اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس، آن هم در تهران از چندین جهت پیامدهای مهمی خواهد داشت و می‌توان این اقدام اسرائیل را از زوایای مختلف مورد تحلیل و واکاوی قرار داد. به همین جهت به نظر می‌رسد که تل‌آویو با این اقدام خود، حداقل در پی سه نتیجه بوده و تلاش می‌کند با این حرکت، هم به خواسته‌های خود برسد و هم اینکه پیام خود را به طرف‌های مقابلش مخابره کند.
در همین راستا می‌توان به مسائلی همچون بالا بردن هزینه‌های رقبا با گسترش جنگ در خارج از مرزهای اراضی اشغالی، تغییر حالت میدان نبرد از غیرمستقیم به شکل مستقیم درخصوص درگیری با ایران و همچنین قدرت‌نمایی اطلاعاتی و عملیاتی، به عنوان نیات اسرائیل برای چنین اقدامی اشاره کرد.
افزایش هزینه رقبا با گسترش جغرافیای جنگ
از ابتدای شروع جنگ اسرائیل علیه حماس پس از عملیات 7 اکتبر، تل‌آویو سعی بر اجرای این راهبرد داشت تا بتواند با گسترش میدان درگیری یا به تعبیری جغرافیای جنگ در خارج از مرزهای خود، هزینه رقبای خود را برای حمایت از مقاومت فلسطین بالا ببرد و آنها را مجبور به بازنگری در تصمیم‌شان در این‌باره کند. واقع امر این است که واقعیت‌های میدانی در غزه و عدم دستیابی اسرائیل به خواسته‌های مطلوب خود درخصوص حمله زمینی به این باریکه و همچنین تلاش برای افزایش ضریب احتمال کسب منفعت استراتژیک، تل‌آویو را واداشته تا به این راهبرد (گسترش میدان جنگ) سوق پیدا کند. در همین راستا شاهد هدف قرار گرفتن فرماندهان، نیروها و اماکن و دارایی‌های حساس و کلیدی محور مقاومت (با تاکید بر ایران و حزب‌الله لبنان) به منظور نیل به هدف مذکور هستیم.
جنگ مستقیم به شرط همراهی متحدین
می‌توان از سویی دیگر دومین هدف اسرائیل را تغییر حالت میدان نبرد با ایران از شکل غیرمستقیم به مستقیم قلمداد کرد. در همین راستا یکی از احتمالاتی که می‌توان مطرح کرد، طراحی زمین بازی توسط اسرائیل است. در واقع می‌توان گفت، تل‌آویو با این برآورد که تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران قدرت داشته باشد نمی‌تواند کارگروه‌های مقاومت منطقه را یکسره کند، تصمیم گرفته است به هر نحوی که شده، پای تهران را مستقیما به درگیری‌های منطقه باز کند. به همین جهت برای شیفت (تغییر) صحنه نبرد از حالت نیابتی به مستقیم، رو به اقداماتی آورد که جمهوری اسلامی ایران را از جهات حیثیتی، راهبردی، سیاسی و اجتماعی تحت فشار قرار داده و تهران را مجبور به پاسخ مستقیم کند. به همین جهت، اسرائیل در اوایل بهار امسال با زدن کنسولگری ایران در دمشق و هم‌اکنون با ترور عالی‌رتبه‌ترین مقام سیاسی حماس در خاک ایران به دنبال چنین موضوعی است.
با این حال، موضوع مهم در این خصوص این است که تل‌آویو می‌داند به تنهایی توان مقابله مستقیم و طولانی نظامی با تهران را ندارد و به همین جهت سعی می‌کند با معرفی کردن ایران به عنوان تهدیدی برای منافع شرکای خود و همچنین استفاده از لابی‌های سیاسی و اقتصادی خود در برخی کشورهای غربی، آنها را مجاب به درگیر شدن با ایران کند.
در واقع هرچند که در نوبت قبل یعنی پاسخ تهران به حمله اسرائیل به کنسولگری، مقامات غربی و در راس آنها ایالات‌متحده آمریکا به دلایل گوناگون حاضر به درگیر شدن با ایران در واکنش به پاسخ آن به تل‌آویو نشدند اما ظاهرا شاگردان هِرتسِل (پایه‌گذار ایدئولوژی صهیونیسم) قصد دست کشیدن از این راهبرد را ندارند.
قدرت‌نمایی اطلاعاتی؛ ابزار محبوب اسرائیل
سومین دریچه‌ای که می‌توان از خِلال آن به اقدام اخیر اسرائیل نگاه انداخت (که به نوعی مکمل دلیل نخست بیان شده در گزارش است)، قصد تل‌آویو برای به رخ کشیدن قدرت اطلاعاتی خود هم به معنای اِشراف اطلاعاتی و هم توان اثرگذاری و اقدام است. در واقع به نظر می‌رسد اسرائیل به دنبال مخابره این پیام است که می‌تواند هزینه‌های امنیتی، سیاسی، حیثیتی روی دست رقبای خود گذاشته و در صورت شروع درگیری جدی، هم قدرت و هم عزم این را دارد که چنین دست اقداماتی را در خاک آنها انجام دهد؛ موضوعی که می‌توان‌ آن را «بازدارندگی اطلاعاتی» اسرائیل نامید.
تروری که صلح را بر باد داد
به هرحال همانگونه که در ابتدای گزارش عنوان شد، جدای از نیات و اهداف اسرائیل برای انجام اقدام مذکور، چنین موضوعی بالطبع نتایج و پیامدهای مختلفی داشته و می‌تواند انبار باروت منطقه خاورمیانه را بیش از پیش به سمت انفجار سوق دهد. در واقع ترور یکی از اصلی‌ترین پایه‌های مذاکرات صلح درخصوص نوار غزه، شلیکی بر تمامی تلاش‌های صورت گرفته در این‌باره است و معلوم نیست کشورهای غربی که خود را مشتاق کاهش تنش‌ها و برقراری آرامش و آتش‌بس در منطقه معرفی می‌کنند، چگونه در این‌باره سکوت کرده و تنها خواهان خویشتنداری از طرف جمهوری اسلامی ایران و شرکای آن هستند؛ آن هم در حالی که اصلی‌ترین متحد منطقه‌ای آنها به هیچ صراطی مستقیم نیست!