جنس جنگ

«جهان‌صنعت»- نظام جمهوری اسلامی در بیان این مقوله بااهمیت که می‌خواهد با آمریکا به مثابه رهبر دنیای آزاد بجنگد و این ابرقدرت اول دنیا را شکست دهد تا راه برای توسعه ایران هموار شود تردید ندارد و بر این امر پافشاری می‌کند. در مقابل، نظام سیاسی آمریکا نیز تصریح می‌کند باید رفتار نظام جمهوری اسلامی در برابر خود و متحدانش را با تغییرات بنیادین روبه‌رو کند تا بتواند به مسائل بااهمیت دیگر مثل تعیین‌تکلیف چین بپردازد. این دو نظام سیاسی سرسختانه در این راهبرد خود بیش از چهار دهه است پابرجا هستند و برای تضعیف موقعیت دیگری از هر ابزار و سلاح و راهی که که در اختیار دارند استفاده می‌کنند. تجربه این جنگ نشان می‌دهد آمریکا با دگرگونی بنیادین در اندیشه و عمل، در برابر کشورهایی که منافع آنها را تهدید می‌کنند از دخالت نظامی تمام‌عیار به ویژه استفاده از نیروی زمینی اجتناب کرده و از جنگ ترکیبی که در آن عناصر رسانه و اقتصاد سهم بالایی دارند، استفاده می‌کند. این کشور در برابر ایران بیش از یک دهه است اعمال رژیم تحریم اقتصادی به مثابه کارآمد‌ترین ابزار مقابله با نظام جمهوری اسلامی ایران را در دستور کار قرار داده است. این راهبرد در دوره باراک اوباما به صورت پلکانی و گام‌به‌گام اجرا می‌شد و به همین دلیل کلیت اقتصاد ایران را به طور ناگهانی و غیر‌قابل کنترل در خطر قرار نداد. اما دونالد ترامپ رییس‌جمهوری پیشین آمریکا از نیمه دوم ۱۳۹۷ به طور صریح تاکید کرد فشار حداکثری راهبرد تازه در تحریم اقتصاد ایران خواهد بود. در این دوره که با پایان شکست ترامپ در انتخابات آمریکا پایان یافت ایران از نظر کسب درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت‌خام با دشواری روبه‌رو شد و پایه‌های کسری بودجه و تورم و رشدهای منفی اقتصادی در همین دوره نهاده شد. حالا دو سال است که دموکرات‌ها بر سر کارند و مطابق با راهبرد وعده‌داده‌شده جو بایدن از شدت تحریم‌های ایران به امید اینکه داستان برجام از بلاتکلیفی بیرون آید کاسته شده است. با این همه اکنون و در دوره تازه از مناسبات دو نظام سیاسی می‌بینیم نه‌تنها از شدت تخاصمات دو نظام کم نشده، گویا اوج تازه‌ای در راه است.
چیزی که در این میان نادیده گرفته می‌شود یا چاره‌ای برای آن وجود ندارد فهم دو نظام از ابزارهای به‌کار رفته در جنگ است. نظام سیاسی آمریکا برای مقابله با نظام سیاسی ایران از ابزار اقتصادی بهره می‌گیرد اما اداره‌کنندگان سیاست در ایران می‌خواهند جواب آمریکا را با تشدید در ساخت و گسترش تجهیزات نظامی بدهند و بر توسعه ساخت انواع جنگ‌افزارها تاکید دارند. واقعیت تلخ این است که متاسفانه ایران به دلیل ضعف اقتصادی در این مقوله نمی‌تواند همگام با کشورهایی باشد که با نظام سیاسی ایران سازگار نیستند و آنها نیز با خرید انواع جنگ‌افزارهای نظامی از ایران عقب نمی‌مانند. اگر ایران نتواند در جنگ با نظام سیاسی آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌اش از ابزار اقتصادی استفاده کند شاید ناکامی‌های بیشتری نصیب‌اش شود. جنگ امروز از جنس اقتصاد است و باید از این ابزار استفاده کرد.